Ο ποιητής και εκδότης σήμερα στην Καλαμάτα, στο βιβλιοπωλείο «Παπασωτηρίου
Επιμέλεια: Αντώνης Πετρόγιαννης
Ένας άνθρωπος της τέχνης, μακριά από «συστήματα εξουσίας», αλλά απόλυτα αληθινός και ταλαντούχος, θα βρεθεί σήμερα στην Καλαμάτα. Ο λόγος για τον ποιητή, πεζογράφο και εκδότη του «θρυλικού» πλέον περιοδικού «Οδός Πανός», το οποίο έκλεισε αισίως τριάντα τρία χρόνια παρουσίας, αλλά και των εκδόσεων «Σιγαρέττα», Γιώργο Χρονά, ο οποίος το βράδυ (8.00) θα είναι στο βιβλιοπωλείο «Παπασωτηρίου», στον πεζόδρομο της Αριστομένους.
Στην εκδήλωση θα γίνει παρουσίαση του συγγραφέα, ενώ παράλληλα θα προβληθεί και ντοκιμαντέρ με τίτλο «Γιώργος Χρονάς: Επικούρειος μαθητής εκ Περάματος», σε σκηνοθεσία Γιάννη Βουλτίδη.
Το «Θ», στο πλαίσιο της παρουσίας του κ. Χρονά στην Καλαμάτα, παρουσιάζει μια ελάχιστη «προσωπογραφία του», σταχυολογώντας κομμάτια από συνεντεύξεις του σε αθηναϊκά περιοδικά και εφημερίδες.
Η πρώτη είναι στην εφημερίδα «Ποντίκι», τον περασμένο Μάιο, όπου ο Γιώργος Χρονάς απαντώντας σε διάφορες ερωτήσεις υποστηρίζει μεταξύ άλλων:
-Έχετε καταγράψει το βίο πολλών καλλιτεχνών που, από τη μία στιγμή στην άλλη, βρέθηκαν από τη δημιουργία και τη δόξα στο περιθώριο και την αφάνεια. Τι είναι εκείνο που επιδιώκετε να αναδείξετε;
Το μεγαλείο της ψυχής τους. Πολλοί διανοούμενοι στην Ελλάδα θεωρούν ότι μόνο οι μορφωμένοι έχουν να κομίσουν στην τέχνη. Εγώ πιστεύω ότι αυτοί οι άνθρωποι που αναπνέουν και ζουν σ’ αυτήν τη γη, χωρίς να κάνω τίποτα άλλο παρά να παίρνω το λόγο τους και να τον παρουσιάζω, αποδεικνύονται πολύ μεγάλοι συγγραφείς.
Συνάντησα πρώτη φορά την Καίτη Γκρέυ το 1981 και κατάλαβα αμέσως ότι είχα να κάνω με μια μεγάλη συγγραφέα. Η διήγησή της, με κάθε λεπτομέρεια, για ένα λευκό γάμο που έκανε με έναν Αμερικάνο για να αποκτήσει δικαίωμα παραμονής στην Αμερική, είχε κρατήσει δύο ολόκληρες ώρες χωρίς να με κάνει να πλήξω καθόλου. Την ονόμασα Μαρσέλ Προυστ.
-Έχετε συναντήσει πολλές φορές μεγάλα ταλέντα που κάηκαν προτού ανθίσουν;
Συναντώ συνεχώς ταλέντα που, καταρχάς, τα πιο πολλά καίγονται. Ακολουθούν τα παραδοσιακά… ξενύχτια, κακές παρέες, ναρκωτικά, τα οποία θεωρούν πολύ σπουδαία, μιμούμενοι ένα διεθνή καλλιτέχνη που έχει τα χρήματα να τα κάνει. Το ταλέντο, όμως, πρέπει να συνοδεύεται από τους νόμους της υγείας και της αυστηρότητας. Επίσης, να μην απομονωθεί από τον κόσμο, έστω και αν εργάζεται μόνος δίπλα σε ένα κερί, δίπλα σε ένα πιάνο, μια ζωγραφιά. Το θέμα είναι ότι, παρόλο που έχουν υπάρξει μεγάλες στιγμές σε όλες τις τέχνες, τα νέα ταλέντα έρχονται κι αυτά να καταθέσουν κάτι.
Στα βιβλία των γιγάντων έχουν κι αυτοί να προσθέσουν ένα βιβλίο. Το να συναγωνιστώ με τα ποιήματά μου τον Καβάφη, τον Έλιοτ, τον Σεφέρη, χρειάζεται μια μορφή τρέλας για να το πιστέψω και να προχωρήσω.
Ένα περπάτημα μοναξιάς δίπλα στα μεγάλα ονόματα, να τα περιέχω, να τα ξεπεράσω και να καταθέσω κι εγώ τη γραφή μου. Κι αυτό πάλι μες στο πέλαγος, γιατί πρέπει να το πιστέψουμε ότι αυτό που κάνουμε είναι του χαμού.
Όπως όλος ο κόσμος, έτσι κι εμείς με την τέχνη μας πηγαίνουμε προς το χαμό. Δηλαδή, να μην την ψωνίσουμε γιατί μπορεί αύριο να μην έχουμε να φάμε και να βλέπουμε δίπλα μας ανθρώπους να κοιμούνται με κουβέρτες στο δρόμο. Αυτά σκέφτομαι όταν πηγαίνω να συναντήσω τις ηρωίδες μου, και πιστεύω ότι υπήρξα πολύ τυχερός που συνάντησα αυτά τα πρόσωπα.
-Διαπιστώσατε ποτέ αναντιστοιχία ταλέντου και χαρακτήρα;
Ένας από τους δασκάλους μου, ο Μιχάλης Κατσαρός, τον οποίο συνάντησα πρώτη φορά, μες στη χούντα, στον Πειραιά και ανεβήκαμε μαζί στην Ομόνοια, μου έλεγε ότι ο καλλιτέχνης διαφέρει στην τέχνη του από τη ζωή. Εμένα δε μ’ αρέσει αυτό. Δε γίνεται να σκοτώνεις και να γράφεις ωραία ποιήματα. Αφήνω τη ζωή κάθε καλλιτέχνη στη διάθεσή του.
-Ο άνθρωπος τρελαίνεται από έλλειψη ευτυχίας;
Ο άνθρωπος τρελαίνεται από έλλειψη αγάπης κι ενδιαφέροντος. Είμαστε τόσο φθαρτοί και γρήγοροι από τον κόσμο αυτόν. Τόσο ανόητη και βιαστική η ζωή του κόσμου.
-Αν η Ελλάδα συντριβεί, θα ξαναγίνουμε μια φτωχή αλλά ευτυχισμένη χώρα;
Δε θα είναι η ίδια φτώχεια. Ο Τσαρούχης έλεγε «θαυμάζω τους Εβραίους που είναι οργανωμένοι». Εγώ λέω, λυπάμαι τους Έλληνες που είναι ανοργάνωτοι. Ελπίζω μόνο στα νέα Ταλέντα που θα έρθουν. Και στις Μούσες.
Σε μια άλλη, παλιότερη συνέντευξη στο περιοδικό LIFO, είχε πει: Από παιδί είχα ένα κόμπλεξ. Ήθελα με ό,τι καταπιανόμουν να το κάνω διαφορετικά από τους άλλους. Όταν όλη η Ευρώπη και η Ελλάδα είχε μακριά μαλλιά, εγώ τα κούρευα κοντά. Αν όλοι πήγαιναν προς το Σύνταγμα, εγώ πήγαινα προς την Ομόνοια. Ζω μέσα στη φαντασία μου, στη φανταστική μου χώρα. Δεν είμαι σοφός άνθρωπος, ζω βιαστικά και ανόητα. Και γι’ αυτό εκτίθεμαι. Δεν έχω δέσει το γάιδαρό μου ούτε οικονομικά ούτε συναισθηματικά. Και όποτε πάω να τον δέσω, μόνος μου τον κόβω και καταστρέφομαι.
Συναντώ συχνά στις εκθέσεις βιβλίου συγκλονιστικά νέα παιδιά, που κανείς δεν έχει μιλήσει μαζί τους, και σκέφτομαι ότι υπάρχει ακόμα ελπίδα γι’ αυτή τη χώρα: εξαιρετικοί, αυστηροί, σπάνιοι και διεθνείς. Υποκλίνομαι στο μυαλό τους. Η ανοησία είναι προνόμιο της νεότητος. Είναι θέμα στύσης και εγκεφάλου. Όσο πιο ανόητος είσαι, τόσο καλύτερη στύση έχεις!
Είμαι κατά των συνόρων. Τα σύγχρονα κράτη, και η Ελλάδα ανάμεσά τους πρωτοστατεί, εκμεταλλεύονται ανελέητα τους μετανάστες τους. Οι Αλβανοί θυμίζουν τους παλιούς ωραίους Έλληνες, έχουν τη μορφή των Ελλήνων του πρόσφατου παρελθόντος. Μέχρι να γίνουν κι αυτοί διεθνείς. Πολλοί εγκληματίες είναι Έλληνες. Πρέπει να είμαστε πολύ πιο αυστηροί απέναντι σ’ αυτήν τη μεγάλη έννοια που κληρονομήσαμε. Αλλά για να αγαπήσουμε την Ελλάδα πρέπει να έχουμε πολιτισμό. Ο πολιτισμός αρχίζει από την οικογένεια και το σχολείο. Μιλάνε στα πανεπιστήμια για «επανάσταση» και γνώση και τα κτήρια είναι μέσα στη βρόμα και τους βαμμένους τοίχους. Αν δε μάθουμε να σεβόμαστε, να μην πετάμε τα σκουπίδια μας, όσοι οδοκαθαριστές κι αν περάσουν, τίποτα δε θ’ αλλάξει.
