Η Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα και το Ίδρυμα Ιωάννου Φ. Κωστόπουλου τιμούν τον άνθρωπο που από το 1939 μέχρι το 1969 ανέσκαπτε τα Ανάκτορα του σοφού των Ελλήνων στον Εγκλιανό της Πυλίας. Του χρωστάμε, όχι μόνο ένα από τα πιο καλοδιατηρημένα μυκηναϊκά μνημεία στην Ελλάδα, αλλά και εκατοντάδες πινακίδες Γραμμικής Β
Επιμέλεια: Αντώνης Πετρόγιαννης
Γιος Νορβηγών μεταναστών προσηλωμένων στο λουθηρανισμό, σπούδασε Αρχαιολογία στα Πανεπιστήμια της Μινεσότα και του Γέιλ. Το 1908 ήρθε για πρώτη φορά στην Ελλάδα για σπουδές με υποτροφία του Πανεπιστημίου της Μινεσότα κι έζησε τελικά εδώ για περισσότερα από 60 χρόνια. Ο Αμερικανός φιλέλληνας Καρλ Μπλέγκεν (1887 – 1971), από τους σημαντικότερους αρχαιολόγους, καθηγητής Κλασικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Σινσινάτι, συνδέθηκε με πολλούς τρόπους με τη χώρα. Κυρίως, όμως, είναι γνωστός για τις ανασκαφές του στην Τροία με την Πύλο. Εκεί, το 1939, μαζί με τον αρχαιολόγο Κωνσταντίνο Κουρουνιώτη ανακάλυψαν το Ανάκτορο το Νέστορα, από τα σημαντικότερα μνημεία της μυκηναϊκής Ελλάδας.
Ζωή σαν ταινία
Η Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα (ιδρύθηκε το 1881 κι έχει παρουσιάσει σημαντικό αρχαιολογικό και ανασκαφικό έργο στην Ελλάδα) και το Ίδρυμα Ιωάννου Φ. Κωστόπουλου συνδιοργανώνουν αύριο την ημερίδα «Φόρος τιμής στον Carl και την Elizabeth Blegen. Μνήμη της οδού Πλουτάρχου 9», τον τόπο διαμονής των Μπλέγκεν από το 1929 έως το 1963, οπότε και το δώρισαν στην Αμερικανική Σχολή.
Έντεκα ομιλητές από την Ευρώπη και την Αμερική θα ξετυλίξουν τη ζωή και το έργο του επιστήμονα που υπήρξε λάτρης της Ελλάδας και του πολιτισμού της. Η ζωή του, πολυποίκιλη και συναρπαστική σαν σενάριο κινηματογραφικής ταινίας, ανάμεσα σε πολέμους, σπουδές, ανασκαφικές έρευνες, μελέτες, αρχαιολογική σταδιοδρομία, επιτυχίες, δυσκολίες. Από το 1932 έως το 1938 συνέχισε τις ανασκαφές του Σλήμαν στην Τροία. Ένα χρόνο μετά, το 1939, μαζί με τον αρχαιολόγο Κωνσταντίνο Κουρουνιώτη ανακάλυψαν το Ανάκτορο του Νέστορα στην Πύλο.
Οι ανασκαφές διακόπηκαν λόγω πολέμου. Ο Μπλέγκεν επέστρεψε στο ίδιο σημείο και συνέχισε συστηματικά την αρχαιολογική ανασκαφή από το 1952 έως το 1969, αποκαλύπτοντας όχι μόνο το καλύτερα διατηρημένο μυκηναϊκό ανάκτορο στην Ελλάδα, αλλά και εκατοντάδες πινακίδες Γραμμικής Β και μοναδικές τοιχογραφίες.
Η ανασκαφή στο Ανάκτορο του Νέστορα, στον Επάνω Εγκλιανό, σε απόσταση 14 χλμ. από την Πύλο, ήταν το μεγάλο του όνειρο. Σ’ αυτό θα αναφερθούν αναλυτικά οι εισηγητές, όπως και στις αμέτρητες αρχαιολογικές δημοσιεύσεις και στη μεγάλη βιβλιοθήκη νεοελληνικής λογοτεχνίας που δημιούργησε στο Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι. Θα γίνει, επίσης, ειδική αναφορά στην ανασκαφή στον Κοράου της Κορινθίας (1915 – 1916), που έδωσε το έναυσμα για την αρχαιολογική του σταδιοδρομία, και στη συνεργασία και προσωπική του φιλία με τον Άγγλο προϊστορικό αρχαιολόγο Alan Wace.
Ο Ερρίκος Σλήμαν είχε κάνει έρευνες το 1888, αλλά δεν είχε καταφέρει να βρει το παλάτι του Νέστορα. Το 1912 και το 1926 ο Κουρουνιώτης ανακάλυψε δύο θολωτούς τάφους, που ο Καρλ Μπλέγκεν (Carl Blegen) θεώρησε ότι ήταν βασιλικοί. Το Ανάκτορο το ανακάλυψε το 1939 ο Κουρουνιώτης μαζί με τον Καρλ Μπλέγκεν (Carl Blegen), που συνέχισε και ολοκλήρωσε την έρευνα. Επί δέκα ημέρες έκαναν ανασκαφές σε 8 τοποθεσίες στις οποίες βρέθηκαν μυκηναϊκά αγγεία. Στις 4 Απριλίου είχαν βρει ήδη τμήματα από τοιχογραφίες, 5 πινακίδες με Γραμμική Β και τοίχο πάχους ενός μέτρου και αυτό το στάδιο των ανασκαφών συνεχίστηκε μέχρι τις 10 Μαΐου, αποκαλύπτοντας μεγάλο τμήμα του παλατιού.
Οι ανασκαφές είχαν διακοπεί από την έναρξη του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου μέχρι το 1952. Το συγκρότημα των ανακτόρων αποτελείται από τέσσερα βασικά κτήρια, τα οποία έχουν δεκάδες διαμερίσματα. Μετά την ανακάλυψη της αίθουσας του θρόνου, ο Μπλέγκεν το ονόμασε Ανάκτορο του Νέστορος.
Το Ανάκτορο ήταν διακοσμημένο με έγχρωμες τοιχογραφίες και είχε δύο ορόφους. Σε αντίθεση με τις Μυκήνες, το Ανάκτορο στην Πύλο δεν ήταν οχυρωμένο με κυκλώπεια τείχη. Δεν ήταν αναγκαία η ύπαρξη τέτοιων τειχών, αφού η τοποθεσία είχε επιλεγεί λόγω της φυσικής οχύρωσης.
Στις ανασκαφές βρέθηκαν επίσης 1100 πινακίδες και πολλά αγγεία. Οι πινακίδες αυτές, γραμμένες σε Γραμμική Β, βοήθησαν σημαντικά τον Μάικλ Βέντρις (Michael Ventris) και άλλους ερευνητές να αποκρυπτογραφήσουν αυτή τη γραφή. Στις πινακίδες βρέθηκε πολλές φορές το όνομα της πόλης (Πύλος) αλλά καμία αναφορά στον Νέστορα – υπάρχουν αναφορές στον τίτλο αλλά όχι στο όνομα του βασιλιά. Το Ανάκτορο είχε καταστραφεί από πυρκαγιά γύρω στο 1200 π.Χ., χάρη στην οποία όμως ψήθηκαν και σώθηκαν οι πινακίδες. Κοντά στην Ακρόπολη υπάρχει συγκρότημα βασιλικών θολωτών τάφων.
Εκείνο στο οποίο δεν πρόκειται να γίνει αναφορά είναι η «κατασκοπική» δράση των Αμερικανών αρχαιολόγων κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής στην Ελλάδα, όπως γράφει η Σούζαν Χιουκ Άλεν στο βιβλίο της “Classical Spies. American archaeologiest with the OSS in World War Greece” και ανάμεσα στα ονόματα που παραθέτει είναι κι αυτό του Καρλ Μπλέγκεν.
Σκοπός της εκδήλωσης, φυσικά, θα είναι να «φωτιστούν» οι λιγότερο γνωστές πτυχές της ζωής και των ενδιαφερόντων των Αμερικανών αρχαιολόγων Καρλ και Ελίζαμπεθ Μπλέγκεν και να αναδειχτεί το μέγεθος της συμβολής του Καρλ Μπλέγκεν στην Προϊστορική Αρχαιολογία.
Έντεκα ομιλητές από την Ευρώπη και την Αμερική, μεταξύ των οποίων και αρχαιολόγοι που γνώρισαν το ζεύγος, όπως η Ελίζαμπεθ Γουέις Φρεντς και ο Γιώργος Παπαθανασόπουλος, καταθέτουν τα αποτελέσματα των ερευνών που πραγματοποίησαν και στις δυο πλευρές του Ατλαντικού, αλλά και τις προσωπικές μαρτυρίες τους, στην ημερίδα.
Παράλληλα, θα παρουσιαστεί μια μικρή έκθεση τεκμηρίων από το προσωπικό αρχείο του Μπλέγκεν που φυλάσσεται στην Αμερικανική Σχολή στην Αθήνα, ενώ κατά το μεσημεριανό διάλειμμα το Ίδρυμα Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου θα ανοίξει τις πόρτες της φιλόξενης οικίας Μπλέγκεν στην οδό Πλουτάρχου 9, όπου επί δεκαετίες υποδέχονταν Έλληνες και ξένους αρχαιολόγους, διπλωμάτες, διανοούμενους και συλλέκτες.
Ο Καρλ Μπλέγκεν ήρθε για πρώτη φορά στην Ελλάδα το 1910 ως μέλος της Αμερικανικής Σχολής, με την επιθυμία να συνεχίσει τις κλασικές σπουδές του στον ελληνικό χώρο και να εμπνευστεί από την απευθείας επαφή με τις αρχαιότητες. Η Ελίζαμπεθ Πιρς έφτασε στην Ελλάδα το 1922 με σκοπό να μελετήσει από κοντά τις αρχαιότητες για τη διδασκαλία της. Παντρεύτηκαν δύο χρόνια αργότερα, το 1924, επιλέγοντας ως τόπο μόνιμης κατοικίας τους το σπίτι στην οδό Πλουτάρχου 9, που μοιράζονταν από κοινού με το, επίσης, ζεύγος αρχαιολόγων, Μπερτ και Ίντα Χιλ.
Οι ανακοινώσεις θα δοθούν από Ευρωπαίους και Αμερικανούς ερευνητές, η δε γλώσσα του συνεδρίου θα είναι τα ελληνικά και τα αγγλικά. Η ημερίδα θα είναι ανοικτή για το κοινό, ενώ θα υπάρχει και δυνατότητα απευθείας παρακολούθησης μέσω της ιστοσελίδας της Αμερικανικής Σχολής.
