ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ ΠΟΥ ΞΕΚΙΝΗΣΑΝ ΑΠ’ ΤΟΝ ΤΟΠΟ ΜΑΣ
Ο Δημητράκης Τζάνες, ήταν γιος του πολιτευτή Πανάγου. Γεννήθηκε στην Καλαμάτα το 1833 και πέθανε στην Αθήνα το 1904.
Σπούδασε νομικά στη Σιένα και την Πίζα της Ιταλίας και δικηγόρησε στην Καλαμάτα. Ασχολήθηκε με την ποίηση από ενωρίς και οι πρώτοι στίχοι του δημοσιεύτηκαν στην τοπική εφημερίδα «Ευνομία», με το ψευδώνυμο «Δαφνάς».
Σε ηλικία 17 ετών, στη λέσχη του Μορφωτικού Συνδέσμου «Ο Δαφνών», απάγγειλε δύο λυρικά ποιήματά του και απέσπασε τον θαυμασμό όλων.
Ασχολήθηκε 40 χρόνια με την ποίηση και έγραψε πολλά στιχουργήματα, τα οποία υπήρξαν διάσπαρτα στις τότε εκδιδόμενες εφημερίδες.
Μερικά ποιήματά του, όπως:
«Φεύγωμεν», «Το παράπονον», «Προς την Μεσσηνίαν», «Τας όχθας του Δαφνώνος», «Θολερόν ρύακα», «Των παρήγορον Μυρσίνη», κ.ά., δείχνουν τον συναισθηματικό του κόσμο και κυρίως το δέσιμό του με τον ποταμό «Νέδοντα», γνωστό τότε ως «Δαφνώνα».
Στην ιδιωτική και κοινωνική του ζωή, πέραν της δικηγορίας, υπήρξε υποψήφιος Δήμαρχος της Καλαμάτας το 1897. Το 1860 εκλέχθηκε βουλευτής Μεσσηνίας και έκτοτε εκλέγετο επί 18 συνεχή χρόνια.
Για το ποιητικό του έργο, είχε πάρει πολλά μετάλλια και τιμητικές διακρίσεις.
Σύμφωνα με τους Ιστοριοδίφες: Νικόλαο Καράμπελα, Σταύρο Σκοπετέα και τον ποιητή και δημοσιογράφο Πότη Ψαλτήρα, ο Τζάνες υπήρξε ο πρώτος Καλαματιανός ποιητής μετά την απελευθέρωσή μας, που ύμνησε την Μεσσηνία. Το πρώτο του δημοσίευμα στην εφημερίδα «Μεσσηνία» με τίτλο «Προς την Μεσσηνίαν», είχε στιχουργηθεί στην Τίμιοβα στις 15 Αυγούστου του 1857.
Είναι γεγονός ότι είχε μια ιδιαίτερη αδυναμία στις ποιητικές νεκρολογίες, μέσα απ’ τις οποίες εξυμνούσε τους αποδημήσαντες και έδινε παρηγορία στους επιζώντες.
Τρία απ’ αυτά τα ποιήματά του, θ’ αναφερθούν σ’ αυτό το πόνημα, τα οποία έχουν απόλυτη σχέση με Καλαματιανές ιστορικές οικογένειες και που δείχνουν την γλώσσα και την τεχνοτροπία του ποιητή.
Έχουν γραφτεί σε επιτύμβιες μαρμάρινες πλάκες. Το ένα είναι αφιερωμένο στον Ιωάννη Π. Μπενάκη, ο οποίος γεννήθηκε το 1846 και πέθανε το 1872, σε ηλικία 25 ετών:
«Αν δεν κοσμή την πλάκα του παρήγορος Μυρσίνη
το δάκρυ γέροντος πατρός το χώμα του ποτίζει
Κι ενώ το σώμα το αβρόν η κρύα γη βαρύνει
Η αύρα τον παρηγορεί, η αύρα τον κοιμίζει.
***
Τον είδε βρέφος τρυφερόν των Καλαμών η πόλις
κι εις εποχήν ανοίξεως ως άνθος εγεννήθη
Ήλιους πλην εμέτρησεν εικοσιπέντε μόλις
Και πάλιν – πάλιν άνοιξιν εδώ απεκοιμήθη
***
Τώρα επί του τάφου του ως στήλη μαρμαρίνη
ο έρημος αυτού πατήρ τον ύπνο του φυλάττει.
Παραμονεύει τον νεκρόν κι υπό το άλγος κλίνει
έως να έλθη κι εις αυτόν η ώρα η υστάτη».
Το δεύτερο επιτύμβιο αριστούργημά του, είχε χαραχτεί στον τάφο της αδελφής του Θεώνης Τζάνε, η οποία πέθανε σε νεαρή ηλικία, χωρίς να γνωρίζουμε χρονολογία θανάτου:
«Κοιμάσαι και του ρύακος τα ρείθρα κλαυθμηρίζουν
εκεί παρθένοι ερωτούν τας όχθας του Δαφνώνος
που είσαι Θεώνη;
Ω, φεύ! Η μνήμη των πετά, τα χείλη ψιθυρίζουν
και θλιβερά φωνή περνά σιμά του καλαμώνος,απέθανες Θεώνη!
Το τρίτο επιτύμβιο ποίημά του γράφτηκε στον τάφο του γαμπρού του γιατρού Νικολάου Βράχμαν, ο οποίος είχε παντρευτεί την αδελφή του Βαρβάρα Τζάνε:
«Από τους κόλπους της Ξανθής ο Βράχμαν Σαξωνίας
Ασκληπιάδης έξοχος, φιλέλλην νεανίας
ποθήσας αύραν εύοσμον και φύσιν ζωογόνονεδώ να ζήση έσπευσεν και ν’ αποθάνη μόνον.
***
Φιλόπατρις, φιλόξενος, τύπος χρηστού πολίτου
τύπος συζύγου αγαθού, πατρός ανεκτιμήτου
παρέχων εις τους πάσχοντας ζωήν, υγεία, χρήμα
εδώ εις τούτο έστρωσε ν’ αναπαυθή το μνήμα.
***
Την μυρωμένη κόνιντον με σέβας χαιρετάτε
εσβέσθ’ η αυταπάρνησις η αρετή κοιμάται».
Το ποίημα αυτό σώζεται και είναι γραμμένο στην μαρμάρινη επιτύμβια στήλη του Νικολάου Βράχμαν, που σήμερα φιλοξενείται στο συγκρότημα των οικογενειακών τάφων που δημιούργησε ο άρτι αποθανών γιατρός Νικόλαος Ανδρέα Κάρτσωνας και βρίσκεται στο κέντρο του κοιμητηρίου μας, προς Νότον.
Για τον συμπατριώτη μας ποιητή Δημήτρη Τζάνε, είχε δημοσιεύσει επανειλημμένως ο Δικηγόρος και δημοσιογράφος Παναγιώτης Σάλμας, εξαίροντας την πολύμορφη προσωπικότητά του και το υπέροχο ταλέντο του ποιητή.
Για ιστορικούς λόγους αναφέρεται ότι ο χαρισματικός ποιητής Δημήτρης Π. Τζάνες πέθανε το 1903 στην Αθήνα, πάμπτωχος.
Για την ιστορική έρευνα
Βασίλης Ι. Μανιάτης
