Η μαύρη προοπτική της «χαμένης γενιάς»

Στην Πελοπόννησο, 19,1% των νέων έως 24 ετών βρίσκεται εκτός αγοράς εργασίας, εκπαίδευσης ή κατάρτισης
Η κρίση στη Νότια Ευρώπη γεννά ένα νέο λούμπεν προλεταριάτο, στο οποίο έχουν δώσει τον όρο NEETs και αφορά νέους από 15-24 ετών χωρίς εκπαίδευση, κατάρτιση και απασχόληση. Οι νέοι της κατηγορίας αυτής, οι οποίοι θεωρητικά είναι «τελειωμένοι» στο υπάρχον σύστημα, στη χώρα μας αποτελούν το 16,9% του νεανικού της πληθυσμού που εκτοπίζεται στο «εργασιακό και εκπαιδευτικό πουθενά». Το νούμερο αυτό, μάλιστα, είναι αρκετά υψηλότερο στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, όπου φτάνει το 19,1%, σύμφωνα, τουλάχιστον, με τα επίσημα στοιχεία.
Την περίοδο της κρίσης, δε, το ποσοστό των «αποκλεισμένων», των λεγόμενων διεθνώς και NEETs (young people not in education, employment or training) αυξήθηκε κατά 50%. Αυτήν τη «χαμένη γενιά» χαρτογραφεί για πρώτη φορά το Κέντρο Ανάπτυξης Εκπαιδευτικής Πολιτικής της ΓΣΕΕ και το Πανεπιστήμιο Κρήτης, σε συνεργασία με την GPO και το ΙΤΕ στη μεγάλη έρευνα «Βαρόμετρο Απόντων».
Όπως προκύπτει, η Ελλάδα τοποθετείται στις πρώτες θέσεις εντός της Ε.Ε. των 28 αναφορικά με τον πληθυσμό των αποκλεισμένων νέων. Πρόκειται για ανθρώπους ηλικίας 15 έως 24 ετών, που απέχουν από κάθε διαδικασία εκπαίδευσης, κατάρτισης και απασχόλησης.
Οι «αποκλεισμένοι» δεν αποτελούν νέο φαινόμενο. Ωστόσο, η αύξησή τους (από 13,7% το 2008 σε 15,8% το 2010 στις χώρες του ΟΟΣΑ) και η συγκέντρωσή τους, κυρίως, σε κράτη-μέλη του Ευρωπαϊκού Νότου (Βουλγαρία, Ιταλία, Ιρλανδία, Ισπανία, Ελλάδα) καταδεικνύουν την άμεση διασύνδεση του φαινομένου με τις δυσμενείς συνέπειες της πολυεπίπεδης κρίσης και τις ακολουθούμενες μεθόδους δημοσιονομικής εξυγίανσης, τονίζουν οι ειδικοί.
Στον πληθυσμό των αποκλεισμένων οι γυναίκες αποτελούν την πλειονότητα, όπως και οι απόφοιτοι κατώτερης και ανώτερης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, αν και σημαντική είναι η κατηγορία όσων έχουν τελειώσει ΑΕΙ/ΤΕΙ και βρίσκονται στον αποκλεισμό (28,4%). Η Ελλάδα, μάλιστα, είναι από τις ελάχιστες χώρες που εμφανίζουν υψηλά ποσοστά αποκλεισμού στους αποφοίτους Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης.
Οι περισσότεροι ζουν στις Περιφέρειες Νοτίου Αιγαίου, Στερεάς Ελλάδας, Ιονίων Νήσων και Πελοποννήσου και έχουν εργαστεί στο παρελθόν, κυρίως στον τριτογενή τομέα, σε κλάδους όπως η εστίαση, η αναψυχή και ο τουρισμός. Η εργασιακή τους εμπειρία, δηλαδή, αποτελεί σε μεγάλο βαθμό εποχική-περιστασιακή απασχόληση. Το 26,2% βρίσκεται σε καθεστώς μακροχρόνιας ανεργίας, ενώ αρκετοί (30,7%) δεν έχουν καν εισέλθει στην αγορά εργασίας. Οι Neets εμφανίζουν το μεγαλύτερο ποσοστό τους στην ηλικιακή ομάδα των 20-24 ετών, ενώ κατά μείζονα λόγο έχουν ελληνική υπηκοότητα.
Στην πλειονότητά τους ζουν σε νοικοκυριά με χαμηλό ή ιδιαίτερα χαμηλό εισόδημα (41% από οικογένειες με μηνιαίο εισόδημα κάτω των 1.000 ευρώ, 11,1% από οικογένειες με εισόδημα 1.000-1.500 ευρώ), επιβεβαιώνοντας την υπόθεση για διαγενεακή μεταβίβαση της φτώχειας. Στη συντριπτική τους πλειονότητα (85%) στηρίζονται οικονομικά στην οικογένειά τους και είναι άγαμοι. Η οικογένεια διαδραματίζει το βασικότερο υποστηρικτικό ρόλο -οικονομικά και ψυχολογικά- για τους αποκλεισμένους νέους, που ενώ βρίσκονται σε διαδικασία εύρεσης εργασίας (76,1%), δυσπιστούν απέναντι στις κρατικές δομές και εκφράζουν έντονη δυσφορία για το πολιτικό σύστημα. Όχι απλώς δεν εμπιστεύονται το κράτος και το πολιτικό σύστημα, αλλά θεωρούν τις υφιστάμενες πολιτικές ως κατεξοχήν υπεύθυνες για τη δυσχερή κατάσταση στην οποία βρίσκονται.
Παρά τη δυσχερή τους θέση, οι Neets σε μεγάλο ποσοστό απορρίπτουν ξενοφοβικά σύνδρομα κι εμφανίζονται αλληλέγγυοι σε κοινωνικές ομάδες διαφορετικής εθνοπολιτισμικής προέλευσης.
Επιμέλεια: Αντώνης Πετρόγιαννης με πληροφορίες από ethnos.gr