Τι παρέχει το κράτος σε μια οικογένεια με εισόδημα 500 ευρώ το μήνα; Ούτε καν ένα σχολείο της προκοπής. Ο γονιός με τα 500 ευρώ καλείται να πληρώσει ενισχυτική διδασκαλία, αν θέλει να δει να παιδιά του να σπουδάζουν. Δεν είναι μια εξαίρεση, μια ξεχωριστή περίπτωση, κάπου μακριά. Αυτό κάνει η πλειονότητα των οικογενειών που ζουν με 500 ευρώ το μήνα. Γράφουμε και ξαναγράφουμε το ποσό, για να κατανοήσουμε το μέγεθος της ένδειας. Το 65% αυτών των οικογενειών, που κυριολεκτικά δεν έχουν να φάνε, δίνουν λεφτά για φροντιστήρια.
Οι παραπάνω πληροφορίες προκύπτουν από έρευνα που παρουσίασε ο Σύλλογος Εκπαιδευτικών Φροντιστών Αττικής. Μήπως, όμως, θέλαμε έρευνα για να τα μάθουμε αυτά; Τα ίδια γράφαμε πέρσι και πρόπερσι ως δημοσιογράφοι, τα ίδια ζήσαμε παλαιότερα ως μαθητές.
«Ξύνοντας», όμως, περισσότερο τα συμπεράσματα που είδαν το φως της δημοσιότητας, προκύπτει ότι η έρευνα καταγράφει ένα ταξικό δημόσιο σχολείο. Η έρευνα της Palmos Anlysis επισημαίνει τις ανισότητες που προκύπτουν στο δρόμο των μαθητών από τη δευτεροβάθμια προς την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Μπορεί η συμμετοχή στις Πανελλαδικές Εξετάσεις να ανέρχεται στο 90%, δίνοντας την εικόνα μια σχεδόν καθολικής συμμετοχής για είσοδο σε ΑΕΙ και ΤΕΙ, ωστόσο οι προοπτικές επιτυχίας σχετίζονται σε μεγάλο βαθμό από το οικονομικό και μορφωτικό επίπεδο της οικογένειας και την εξωσχολική υποστήριξη.
Σύμφωνα με την έρευνα, στις Πανελλαδικές Εξετάσεις συμμετέχουν 9 στους 10 αποφοίτους Λυκείου. Σημειώνεται πως το 33% των μαθητών που δεν έχουν εξωσχολική υποστήριξη κατά τη διάρκεια του Λυκείου δε συμμετέχουν στις Πανελλήνιες Εξετάσεις. Ο κύριος όγκος των μαθητών που δε συμμετέχουν στις Πανελλήνιες Εξετάσεις προέρχονται από χαμηλά εισοδηματικά στρώματα.
Διπλάσιες πιθανότητες πρόσβασης στις υψηλόβαθμες σχολές των ΑΕΙ και ΤΕΙ έχουν οι μαθητές με εξωσχολική υποστήριξη. Το 52% έχουν βαθμό αποφοίτησης πάνω από 17 σε σχέση με τους μαθητές χωρίς εξωσχολική υποστήριξη στο Λύκειο, που βαθμό άνω του 17 έχει το 25%.
Επίσης διπλάσιο ποσοστό μαθητών με βαθμό αποφοίτησης άνω του 17 προέρχεται από οικογένειες με μηνιαίο εισόδημα άνω των 1.500 ευρώ σε σχέση με τους μαθητές που προέρχονται από χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα με μηνιαίο εισόδημα κάτω από 1.500 ευρώ (66% έναντι 37%).
Περνώντας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση
Περίπου 8 στους 10 μαθητές που συμμετείχαν στις Πανελλαδικές Εξετάσεις κατά την τελευταία 5ετία εισήχθησαν σε κάποιο ΑΕΙ/ΤΕΙ και το παρακολουθούν, ενώ 1 στους 10 παρότι εισήχθη σε κάποιο ΑΕΙ ή ΤΕΙ δεν το παρακολουθεί, κυρίως για οικονομικούς λόγους. Το 15% των μαθητών που συμμετείχαν στις εξετάσεις δεν πέρασαν σε κανένα τμήμα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Το συνολικό μέσο κόστος εξωσχολικής υποστήριξης ενός μαθητή στο Λύκειο ανέρχεται στα 9.000 ευρώ, σύμφωνα με την έρευνα της Palmos Anlysis, με το μεγαλύτερο μέρος της δαπάνης να αφορά στη Γ’ Λυκείου (42%). Το κόστος των ιδιαίτερων μαθημάτων είναι πάνω από 25% μεγαλύτερο από το κόστος του φροντιστηρίου.
Η περίπτωση της Μεσσηνίας
Φυσικά, τα συμπεράσματα της παραπάνω ανάλυσης δεν ισχύουν μόνο για την Αθήνα. Για την κατάσταση που υπάρχει στην Καλαμάτα ρωτήσαμε δύο εκπαιδευτικούς με πολύχρονη διδασκαλική πείρα.
Ο κ. Γιάννης Ανδρουλιδάκης, εκπαιδευτικός στο 6ο Λύκειο Καλαμάτας, σε ανάλογη ερώτησή μας επιβεβαίωσε ανεπιφύλακτα τα συμπεράσματα της έρευνας: «Το γεγονός και μόνο ότι τα σχολεία της πόλης μας είναι διαιρεμένα πλέον σε “καλά” και “κακά”, κάτι υποδεικνύει. Έπειτα, ασφαλώς οι μαθητές που έχουν τη δυνατότητα να κάνουν ιδιαίτερα μαθήματα, έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας. Πλέον το Λύκειο έχει σταματήσει προ πολλού να παρέχει παιδεία και γνώσεις στους μαθητές. Έχει μετατραπεί σ’ ένα μηχανισμό που οδηγεί ορισμένους στο πανεπιστήμιο. Γι’ αυτό και θα πρέπει άμεσα να μετατραπεί σε μια αυτόνομη βαθμίδα και όχι σε μια εξεταστική διαδικασία. Το κράτος, όμως, έχει άλλα σχέδια».
Από την πλευρά του, ο Σταμάτης Μπεχράκης μας είπε ότι «σήμερα, στην εποχή των μνημονίων, με την ανεργία να έχει φωλιάσει σε κάθε σπίτι, πόσες οικογένειες έχουν τη δυνατότητα να στείλουν τα παιδιά τους για σπουδές στο εξωτερικό; Ενδεικτικό είναι και το γεγονός ότι όλο και περισσότερα παιδιά οδηγούνται στα τεχνικά και επαγγελματικά λύκεια. Αλλά και όποιοι/ες πετύχουν στις εξετάσεις, ψάχνουν για σχολές κοντά στο σπίτι τους και αφήνουν στην άκρη τις πραγματικές τους επιθυμίες. Όταν γονείς κόβουν τις επισκέψεις στο γιατρό για να πληρώσουν τα φροντιστήρια των παιδιών τους, η επόμενη κίνηση θα είναι να τους σταματήσουν και την εξωσχολική εκπαίδευση.
Έπειτα, το φάντασμα της ανεργίας διώχνει όλο και περισσότερα παιδιά από το σχολείο, αφού πρέπει να βρουν κάτι πιο πρακτικό για να ζήσουν, ενώ για να μειωθεί και το εκπαιδευτικό κόστος αυξάνεται συνεχώς ο αριθμός των μαθητών στις τάξεις. Με τέτοιες συνθήκες είναι ηλίου φαεινότερο ποιοι ευνοούνται».
Συμπέρασμα; Ο υπ’ αριθμόν ένα υπεύθυνος για τις χαμηλές ακαδημαϊκές επιδόσεις δεν είναι ο κακός δάσκαλος, αλλά η φτώχεια.
Του Αντώνη Πετρόγιαννη
