Του Παναγιώτης Παπαντωνίου
Τα οδικά ατυχήματα στην ευρύτερη περιοχή της Καλαμάτας αποτελούν το τελευταίο διάστημα καθημερινό φαινόμενο, γεγονός που υποδεικνύει ότι το πρόβλημα της οδικής ασφάλειας δεν αντιμετωπίζεται σωστά ούτε από τους χρήστες της οδού αλλά ούτε και από τις αρμόδιες αρχές.
Ποιοι είναι οι κύριοι παράγοντες που συμβάλλουν στην πρόκληση των οδικών ατυχημάτων και ποια είναι τα μέτρα αντιμετώπισης που είναι επιβεβλημένο να ληφθούν άμεσα;
Τρεις είναι οι κρίκοι της αλυσίδας των οδικών ατυχημάτων: το όχημα, ο δρόμος και ο οδηγός.
Όσον αφορά στα οχήματα, τα νέα συστήματα ασφάλειας, τόσο ενεργητικής (συστήματα που αποτρέπουν την πρόκληση ατυχήματος) όσο και παθητικής (συστήματα που μειώνουν τις συνέπειες ενός ατυχήματος), ωφελούν σημαντικά τόσο στην αποτροπή ενός ατυχήματος όσο και στη μείωση των συνεπειών του. Δεδομένου, επίσης, ότι το επίπεδο του οδικού δικτύου του νομού δεν παρουσιάζει μεγάλες αλλαγές, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι η ευθύνη για τα οδικά ατυχήματα βαρύνει το χρήστη της οδού, τον κύριο παράγοντα πρόκλησης οδικών ατυχημάτων. Σε μια περίοδο που πανευρωπαϊκά τα οδικά ατυχήματα μειώνονται με ταχύτατους ρυθμούς, είναι αδιανόητο σε μια πόλη σαν την Καλαμάτα να παρουσιάζονται τόσο κακές επιδόσεις οδικής ασφάλειας.
Ο χρήστης του οδικού δικτύου αποτελεί τον πρώτο κρίκο της αλυσίδας οδικής ασφάλειας. Ανεξαρτήτως των υφισταμένων κυκλοφοριακών και τεχνικών μέτρων, η αποτελεσματικότητα της πολιτικής για την οδική ασφάλεια εξαρτάται από τη συμπεριφορά των χρηστών. Οι πιο κρίσιμοι παράγοντες που συμβάλλουν στην πρόκληση οδικών ατυχημάτων και ειδικά των σοβαρών ατυχημάτων στην Ελλάδα είναι: η οδήγηση με υψηλές ταχύτητες, τα υψηλά ποσοστά κυκλοφορίας μοτοσικλετιστών, τα χαμηλά ποσοστά χρήσης ζώνης και κράνους, η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, η επιθετική οδήγηση.
Όσον αφορά στη Μεσσηνία, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και επιμέρους παράμετροι των οδικών ατυχημάτων που συνέβησαν στο νομό τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής. Συγκεκριμένα, περισσότερο από το 1/3 των ατυχημάτων έλαβε χώρα τους καλοκαιρινούς μήνες (Ιούνιο, Ιούλιο και Αύγουστο), γεγονός που εξηγείται σε μεγάλο βαθμό από το μεγάλο αριθμό των επισκεπτών το καλοκαίρι και το συνεπαγόμενα υψηλό φόρτο οχημάτων που παρατηρείται στο νομό.
Επιπρόσθετα, μακράν πιο επικίνδυνες μέρες αποδεικνύονται η Παρασκευή και το Σάββατο (δεδομένης της εισόδου στο οδικό δίκτυο επισκεπτών της πόλης), κατά τις οποίες συνέβη το 32% των συνολικών ατυχημάτων, γεγονός που επιβάλλει τη λήψη αυστηρότερων μέτρων και την εντατικοποίηση της αστυνόμευσης τις συγκεκριμένες μέρες. Αναφορικά με τον τύπο των ατυχημάτων, περισσότερα από τα μισά οδικά ατυχήματα οφείλονται σε πλαγιομετωπική σύγκρουση οχημάτων (31%) και εκτροπή οχήματος από την οδό (24%), ενώ ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το αυξημένο ποσοστό παράσυρσης πεζού (12%), γεγονός που αποδεικνύει την έλλειψη παιδείας από τους διαφορετικούς χρήστες της οδού (οδηγούς – πεζούς).
Συγκεκριμένα μέτρα και δράσεις απαιτούνται για τη βελτίωση της εικόνας τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα. Καταρχήν, η αποτελεσματικότερη και πιο άμεση δράση για τη μείωση των ατυχημάτων είναι η εντατικοποίηση της αστυνόμευσης από την Τροχαία με έμφαση στις περισσότερο επικίνδυνες παραβάσεις συμπεριφοράς, όπως η ταχύτητα, η χρήση ζώνης και κράνους και η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ ή με χρήση κινητού τηλεφώνου. Ιδιαίτερα σε περιόδους όπως η καλοκαιρινή, που παρατηρείται υψηλός φόρτος οχημάτων, είναι επιβεβλημένο να υπάρχει αυστηρότερη επιτήρηση.
Επιπρόσθετα, ένας εκ νέου σχεδιασμός οδικής υποδομής και κυκλοφορίας είναι απαραίτητος από τη μεριά της δημοτικής και περιφερειακής αρχής, αποτελούμενος από μια σειρά παρεμβάσεων προσωρινών και μόνιμων, βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων. Οι παρεμβάσεις αυτές αρχικά πρέπει να επικεντρωθούν στις θέσεις που συμβαίνουν τα περισσότερα ατυχήματα και μπορεί να περιλαμβάνουν νέα σήμανση, βελτίωση του φωτισμού, τοποθέτηση διαχωριστικής νησίδας, νέες διαβάσεις κ.ά. Σε επόμενο στάδιο πρέπει να πραγματοποιηθούν περαιτέρω παρεμβάσεις για να προστατευθούν οι ευάλωτοι χρήστες της οδού, πεζοί και δικυκλιστές τόσο από τα δικά τους λάθη όσο και από των οδηγών. Ειδικά στην Καλαμάτα που υπάρχει ένα αναπτυσσόμενο δίκτυο ποδηλατοδρόμου, αλλά και μεγάλα ποσοστά μοτοσικλετιστών, είναι ακόμα πιο σημαντικό να προστατευθούν από τους χιλιάδες επισκέπτες οδηγούς οι οποίοι δεν είναι εξοικειωμένοι με το οδικό δίκτυο και τις ιδιαιτερότητές του.
Τέλος, είναι επιτακτική ανάγκη πλέον να καλλιεργηθεί Παιδεία Οδικής Ασφάλειας και κυκλοφοριακής αγωγής στους οδηγούς, στους πεζούς και τους ποδηλάτες Η Παιδεία Οδικής Ασφάλειας αποσκοπεί στη θετική στάση του οδηγού για την οδική ασφάλεια, με απόρριψη των επικίνδυνων συμπεριφορών στην οδήγηση, με την εφαρμογή ενός αποτελεσματικού συστήματος μέτρων οδικής ασφάλειας και με την αποδοχή τους από την κοινωνία. Μέσα από διαφημιστικές καμπάνιες (σε πολλές χώρες παγκοσμίως είναι πολύ σκληρές οι διαφημιστικές καμπάνιες, για να περάσουν άμεσα τη σημασία και το μήνυμα της ασφαλούς οδήγησης) και ημερίδες ενημέρωσης, η Τροχαία σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς (Δήμοι, Περιφέρεια, Σχολεία) οφείλει να δημιουργήσει ένα νέο προφίλ οδηγών και πεζών.
Στόχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που υιοθετήθηκε και από τη χώρα μας, είναι ο αριθμός των νεκρών στα οδικά ατυχήματα το έτος 2020 να είναι μειωμένος κατά 50% σε σχέση με το έτος 2010. Οι επιδόσεις της Μεσσηνίας αποκλίνουν πολύ από αυτό το στόχο και είναι ώρα να αντιληφθούν οι αρμόδιοι το μέγεθος του προβλήματος, να θέσουν στόχους και να λάβουν άμεσα μέτρα οδηγώντας στην άμεση και διαρκή μείωση του αριθμού των ατυχημάτων και των παθόντων τα επόμενα χρόνια.
– Ο Παναγιώτης Παπαντωνίου είναι πολιτικός μηχανικός, συγκοινωνιολόγος, υπ. διδάκτωρ ΕΜΠ/
http://www.nrso.ntua.gr/ppapant
