Για την ιστορία της πόλης: Βασίλης Ι. Μανιάτης
Ο φωτογραφικός μας φακός συνεχίζει την ξενάγηση στην παλιά Καλαμάτα και σήμερα έχει σταθεί σ’ ένα αξιόλογο γεγονός, που στις δεκαετίες 1900 – 1940 έπαιξε σημαντικό ρόλο στους Καλαματιανούς στον τομέα της μετακίνησής τους.
Πρόκειται για το ιστορικό «τραμ» που άφησε μια ξεχωριστή εποχή στα δεδομένα της πόλης μας. Η ιστορία του ζωντανεύει μια εποχή που οι μετακινήσεις με ηλεκτρικούς τροχούς, ήταν άγνωστες.
Στα τέλη του 19ου αιώνα η Καλαμάτα βρισκόταν σε μεγάλη εμπορική ανάπτυξη. Οι μεταξοβιομηχανίες, η πλούσια γεωργική παραγωγή της μεσσηνιακής πεδιάδας, η ανάπτυξη του λιμανιού, την έκαναν ν’ αναπτυχθεί σ’ ένα αξιόλογο περιφερειακό εμπορικό κέντρο.
Η παραλία είχε αρχίσει να οικοδομείται και να εκβιομηχανίζεται, αλλά οι μετακινήσεις των κατοίκων γίνονταν με τα μόνιππα αμαξάκια. Προ αυτής της κατάστασης, άρχισαν το 1900 οι προσπάθειες, με πρωτοβουλία του Δήμου και άλλων παραγόντων της πόλης, για την κατασκευή δικτύου ηλεκτροκίνητου «τραμ».
Έτσι, το 1903, υπογράφτηκε η πρώτη σύμβαση κατασκευής και λειτουργίας τροχιοδρόμου, μεταξύ του Δήμου Καλαμάτας και του επιχειρηματία Κονοπισόπουλου, ο οποίος όμως δεν κατάφερε να φέρει σε πέρας το έργο.
Υπογράφτηκε δεύτερη σύμβαση το 1905 με την ηλεκτρική εταιρεία, η οποία είχε την ίδια τύχη.
Το 1908, επί δημαρχίας Παν. Μπενάκη, υπεγράφη νέα τρίτη σύμβαση με τον επιχειρηματία Απέργη. Η συμφωνία ήταν να παραδοθεί το έργο τελειωμένο και η εταιρεία να έχει την εκμετάλλευση για 50 χρόνια.
Έτσι, το Νοέμβριο του 1908 κατέπλευσε στο λιμάνι μας το ατμόπλοιο «Αραράς» που ήρθε απ’ την Αμβέρσα του Βελγίου, με τα διάφορα υλικά και άρχισαν οι εργασίες της κατασκευής του δικτύου και του εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος για το «τραμ».
Οι εργασίες ολοκληρώθηκαν μετά ένα χρόνο και έτσι τον Απρίλιο του 1910 άρχισε να κυκλοφορεί το «τραμ» στην πόλη.
Τα οχήματα κινούνταν μπρος – πίσω.
Τα δρομολόγιο που έκανε ήταν το εξής: είχε αφετηρία την πλατεία της «Φραγκόλιμνας», συνέχιζε στην οδό Μητροπολίτου Μελετίου – Υπαπαντής – Πλατ. 23ης Μαρτίου – Αριστομένους – στην παραλία περνούσε μπροστά απ’ το τελωνείο – Ναυαρίνου – μέχρι το κέντρο «Τσιτσίρη», μετέπειτα «Γκούνη» – από εκεί ξαναγύριζε και ανέβαινε τη Φαρών – μέχρι τη «Φραγκόλιμνα», που ήταν και το τέρμα.
Η εταιρεία ήταν υποχρεωμένη να εκτελεί 24 δρομολόγια την ημέρα το καλοκαίρι και 20 το χειμώνα.
Με το «τραμ» οι Καλαματιανοί γνώρισαν μία νέα εποχή στον τομέα της μεταφοράς.
Η μεταφορά είχε γίνει πλέον μια ευχάριστη διασκέδαση και μια μεγάλη χαρά για εμάς τα παιδιά!
Για την ιστορία αναφέρεται ότι, για να περάσει το «τραμ» από την οδό Υπαπαντής, κατεδαφίστηκε το ιστορικό εκκλησάκι «Αϊ – Θανάσης», ιδιοκτησίας της οικογένειας Τζάνε και μεταφέρθηκε παραπλεύρως στην οδό Μελετίου – πλάι στο σημερινό Στρατιωτικό Μουσείο.
Το 1929 το «τραμ» αγοράστηκε απ’ τους γνωστούς επιχειρηματίες Αφούς Στασινοπούλου, οι οποίοι τότε είχαν το εργοστάσιο μετάξης στην οδό Φαρών, το «Πανελλήνιον» της Παραλίας, το οποίο είχαν αγοράσει απ’ τον πλούσιο Εφέσιο, το ξενοδοχείο «Πανελλήνιον», σημερινό «Ρεξ» και πολλές άλλες επιχειρήσεις.
Η λειτουργία του «τραμ» κράτησε μέχρι που κηρύχθηκε ο πόλεμος του 1940. Συγκεκριμένα σταμάτησε στις 11-1-1940, και οι ράγες του χρησιμοποιήθηκαν απ’ το στρατό κατοχής ως αμυντικό μέσο.
Ο γράφων θυμάται ότι είχαν τοποθετηθεί όρθιες κατά μήκος του λιμανιού, κυρίως μπροστά στο τελωνείο (βλέπε φωτό απ’ το βιβλίο του Ν. Ζερβή).
Αυτή ήταν η ιστορία του περίφημου «τραμ» που για την Καλαμάτα υπήρξε σταθμός στην ανάπτυξη του πολιτιστικού μας επιπέδου.
φωτογραφίες: Ιστορικά στοιχεία και φωτογραφίες απ’ το «Άλμπουμ» του «Μουσείου Τροχιοδρόμων» Δήμου Καλαμαριάς. Εκδότης Χρήστος Καλεμκέρης
