Η παλιά Καλαμάτα μέσα από το φωτογραφικό φακό…
Για την ιστορία της πόλης: Βασίλης Ι. Μανιάτης
Συνεχίζοντας την ξενάγησή του στην παλιά Καλαμάτα ο φωτογραφικός μας φακός στάθηκε σ’ ένα ιστορικό γεγονός, που σήμερα είναι ξεχασμένο και αποτελεί παρελθόν για τους Καλαματιανούς.
Όμως, ο φωτογραφικός φακός έχει απαθανατίσει στιγμιότυπα και ιστορικά γεγονότα, που αξίζει να αναφερθούν, για να θυμηθούν οι παλιοί και να γνωρίσουν οι νεώτεροι την ιστορία του τόπου τους.
Πρόκειται για τον πάλαι ποτέ ποταμό Νέδοντα, ο οποίος μέχρι το 1940 ήταν ο εφιάλτης των Καλαματιανών.
Λίγο ή πολύ, όλοι γνωρίζουν ότι η πόλη μας, τα παλιά χρόνια, χωριζόταν στη μέση από τον ποταμό, σε ανατολική και δυτική Καλαμάτα. Πριν τα νερά του πέσουν στο Μεσσηνιακό κόλπο, σχηματίζουν ένα Υ, που στη μέση ονομάστηκε «νησάκι» και εκεί κυριαρχούσαν οι καλαμώνες και ο βάλτος (σημερινό Διοικητήριο, Δικαστικό Μέγαρο κ.α.).
Η ιστορία του είναι μακραίωνη. Σύμφωνα με τους ιστοριοδίφες, ξεκινά πριν από πολλά χρόνια, βασιζόμενοι στην αναφορά του ιστορικού Στράβωνα, ο οποίος αναφέρεται ως εξής: «Παρά δε Φηράς Νέδων εκβάλλει ρέων εκ της Λακωνικής». Αυτά το 2ο αιώνα μ.Χ.
Τα νερά μαζεύονταν από τα βουνά της Αλαγονίας στο σημείο «Λιθωμένο Φίδι» και από εκεί σε μορφή χειμάρρου κατέβαιναν προς την Καλαμάτα, παρασύροντας ό,τι βρισκόταν μπροστά του.
Ξερίζωνε δέντρα, παρέσυρε ζώα, ακόμα κι ένα γαϊδουράκι. Τα νερά του καβαλούσαν τις προστατευτικές μάντρες και ξεχύνονταν πάντοτε ανατολικά. Πλημμύριζαν την πλατεία του Αγιάννη του Πρόδρομου, συνέχιζαν προς Αγίους Αποστόλους, πλημμύριζαν την πλατεία 23ης Μαρτίου και από εκεί κατέβαιναν από την οδό Αναγνωσταρά, πλημμύριζε η πλατεία Αγίου Νικολάου (βλέπε φωτο) και εν συνεχεία εκτονωνόταν προς τα περιβόλια «Μπαριάμ Αγά», για να καταλήξουν στη θάλασσα. Οι ζημιές που προξενούσε ήταν τεράστιες.
Μεγάλες πλημμύρες γνώρισε η Καλαμάτα, από όσα ιστορικά στοιχεία υπάρχουν, το 1862 έπειτα από καταρρακτώδη βροχή, το 1881, το 1903, το 1924 και το 1929. Αντιπλημμυρικά έργα γίνονταν διάφορα.
Σε έκτακτες καταστάσεις βοηθούσε και ο στρατός του 9ου Συντάγματός μας, τοποθετώντας στις όχθες σακιά με άμμο.
Δύσκολα, όμως, τότε μπορούσε να τιθασευτεί ο γίγαντας που απειλούσε κάθε τόσο την πόλη.
Το 1938, προ αυτής της κατάστασης, και με ενέργειες του τότε νομάρχη Χρήστου Παπαδήμα και του δημάρχου Χρήστου Πάστρα, ήρθε ένας τεράστιος γερανός – εκσκαφέας, ο οποίος έσκαψε σε βάθος την κοίτη του ποταμού. Οι Καλαματιανοί είχαν ονομάσει τον εκσκαφέα «φαγάνα» (βλέπε ένθετη φωτο).
Από τότε ο Καλαματιανός κόσμος γλίτωσε από τον εφιάλτη χείμαρρο ποταμό Νέδοντα.
Σήμερα, ο Νέδοντας είναι μια ξεχασμένη ιστορία και μόνο ο φωτογραφικός φακός έχει μείνει για να μας θυμίζει ότι κάποτε βασάνιζε τους Καλαματιανούς.
