Για την ιστορία της πόλης: Βασίλης Ι. Μανιάτης
Συνεχίζοντας την ξενάγησή του ο φωτογραφικός μας φακός στην ιστορία της παλιάς Καλαμάτας, διάλεξε σήμερα, όχι φωτογραφικά στιγμιότυπα ή τοπία και πρόσωπα, αλλά φωτογραφημένες «γκραβούρες», από χαλκογραφίες, ξυλογραφίες και λιθογραφίες, της πολύ παλιάς μεσαιωνικής πόλης, για να ζήσουμε όλοι μαζί τη μακραίωνη και εντυπωσιακή ιστορία της φυλής μας.
Η Καλαμάτα μας, λοιπόν, έχει πλούσια ιστορία, που αρχίζει από τη μακρινή αρχαιότητα, όταν στη θέση της υπήρχαν αι Φαραί. Βρίσκεται στο μυχό του Μεσσηνιακού κόλπου, και όπως την περιβάλλουν αμέτρητες μαργαριταρένιες παραλίες, με ωραίες αμμουδιές, πλήθος βότσαλα και απόκρημνα βράχια, λόφοι και περιβόλια, αποτελεί έναν παραδεισένιο τόπο. Ο γράφων το παρόν την έχει ονομάσει «Νύμφη του μεσσηνιακού κόλπου».
Οι αρχαίοι θεωρούσαν ότι ιδρυτής των Φαρών ήταν ο Φάρις (γενική του Φάριος), γιος του Ερμή και της Φιλοδάμειας, θυγατέρας του Δαναού. Κατά τη μυθολογία, ο Φάρις, ένα έξυπνο βασιλόπουλο του Άργους, αποφάσισε γύρω στα 1600 π.Χ. να ιδρύσει δικό του βασίλειο. Τράβηξε προς το νότο και έφτασε στη θέση της τωρινής Καλαμάτας.
Αγναντεύοντας απ’ το λόφο στον οποίο χτίστηκε αργότερα το Κάστρο, έμεινε έκθαμβος από την ομορφιά της περιοχής. Αντίκρισε το θαύμα του καταπράσινου κάμπου, της καταγάλανης θάλασσας, τον ποταμό Νέδοντα ν’ απλώνεται σαν ένα τεράστιο φίδι μέχρι το Μεσσηνιακό κόλπο, και ακόμα τους γύρω λόφους και τα βουνά.
Καταγοητεύτηκε και αποφάσισε να ιδρύσει σ’ αυτόν τον τόπο το βασίλειό του, και να χτίσει την πόλη των Φαρών ή Φηρών.
Κατά τον Όμηρο, αι Φαραί ήταν πόλης ευσεβής, καλοχτισμένη, με καλούς δρόμους, πλούσια και ναυτική.
Οι Φαριάτες πήραν μέρος στον Τρωικό πόλεμο, όπου ο Αινείας σκότωσε τους γιους του Βασιλιά τους, Κρίθωνα και Ορσίλοχο.
Μετά την ήττα των Μεσσηνίων, στον Α΄ Μεσσηνιακό Πόλεμο (742-722 π.χ.), οι Φαρές περιήλθαν στη Σπάρτη.
Στο Β΄ Μεσσηνιακό Πόλεμο, ο Αριστομένης κατέλαβε τις Φαρές (680 π.Χ.).
Το 450 π.Χ. ο μεσσηνιακής καταγωγής στρατηγός των Αθηναίων Τολμίδας Μεδοντίδης κατέλαβε τις Φαρές, που τις απέδωσαν όμως οι Αθηναίοι στους Σπαρτιάτες το 445 π.Χ.
Το 425 π.Χ. ο Κόνων κατέλαβε τις Φαρές με τη σύμπραξη του Πέρση στρατηγού Φαρνάβαζου και λεηλάτησε την περιφέρεια της πόλης μας, ενώ οι Αθηναίοι τις απέδωσαν στους Σπαρτιάτες.
Οι Φαριάτες έμειναν δέσμιοι στην ηγεμονία των Λακεδαιμονίων, περισσότερο από δύο αιώνες. Οπότε το 371 π.Χ. ο Επαμεινώνδας με τις Θηβαϊκές δυνάμεις τους απελευθέρωσαν.
Το 314 π.Χ. ο Φίλιππος Β΄ της Μακεδονίας παραχώρησε τις Φαρές στους Μεσσήνιους. Το 217 π.Χ. Αιτωλοί και Λάκωνες εισέβαλαν στη Μεσσηνία και κατέλαβαν τις Φαρές, που ανέκτησαν όμως γρήγορα οι Μεσσήνιοι.
Νέα εισβολή των ιδίων το 208 π.Χ., τους έδιωξε όμως ο Φιλοποίμην.
Το 180 π.Χ. οι Φαρές προσχώρησαν στην Αχαϊκή συμπολιτεία. Το 146 π.Χ. όλη η Ελλάς έγινε Ρωμαϊκή επαρχία.
Οι Φαρές μνημονεύονται για τελευταία φορά το 553 μ.Χ. στο έργο «Συνέκδημος» του Ιεροκλή (συνέκδημος – συνταξιδιώτης).
Από το 535 μ.Χ. και μετά ακολουθεί κενό ιστορικών πληροφοριών περίπου 4 αιώνων. Κανείς δεν ξέρει τι έγινε τότε. Κανείς δεν ξέρει πώς και γιατί στη θέση της αρχαίας ονομασίας Φαραί εμφανίστηκε η ονομασία Καλαμάτα.
Κατά τη γνώμη των ιστορικών λαογράφων μας, η εξαφάνιση των Φαρών πρέπει να συνδέεται αιτιολογικά με την εμφάνιση Σλάβων κτηνοτρόφων. Ήταν δε αδύνατη η συμβίωση δύο διαφορετικών εθνοτήτων στον ίδιο σχεδόν ζωτικό χώρο.
Πρώτη μνεία της ονομασίας Καλαμάτας έχουμε στο Βίο του Οσίου Νίκωνος του Μετανοείτε. Αναφέρεται εκεί ότι, ο Νίκων, ο οποίος πέθανε το 998, είχε επισκεφθεί και την Καλαμάτα.
(συνεχίζεται)
Η χαλκογραφία αυτή οφείλεται στον Ολλανδό Χέντεν Ντάαξε. Το Κάστρο της Καλαμάτας. Υπολογίζεται ότι είναι απ’ τα χρόνια της δεύτερης Τουρκοκρατίας, περίπου το 1715
Το φράγκικο κάστρο των Βιλεαρδουίνων. Σ’ αυτό γεννήθηκε ο Φράγκος ηγεμόνας Γουλιέλμος Β΄ ο «Καλαμάτας» και η κόρη του, η Φραγκορωμιά «πριγκηπέσα του Μορέως», Ισαβέλλα ή «Ιζαμπώ». 1245 – 1278
Άποψη της Καλαμάτας το 1829
