Με αφορμή την ταινία της «Τα Άνθη του Σεισμού», που προβλήθηκε στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Πελοποννήσου
Η σκηνοθέτις της ταινίας «Τα Άνθη του Σεισμού» και ιδρύτρια της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, Λυδία Καρρά, μίλησε στο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Πελοποννήσου, με αφορμή την προβολή της ταινίας. Το θέμα από τον τίτλο του είναι ενδεικτικό: Η Καλαμάτα και τα όσα έζησε ως πόλη και κοινωνία από τους φονικούς σεισμούς του 1986.
Η κυρία Καρρά μίλησε για την ταινία και όχι μόνο στο «Θάρρος»:
-Κυρία Καρρά, το περιβάλλον και ο πολιτισμός, όπως προδίδει το βιογραφικό σας, αποτελούν κεντρικούς άξονες της δράσης σας.
Πράγματι, θεωρώ το ποιοτικό φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον βασικό στοιχείο της ευτυχίας του ανθρώπου, παντού και πάντα. Δεν είναι πολυτέλεια, αλλά θεμελιώδες. Δεν είναι τυχαίο ότι ως φοιτήτρια ίδρυσα με τον σύζυγό μου την Ελληνικη Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού – που μετράει φέτος 43 χρόνια συνεχούς δράσης – και από τότε ασχολούμαι ενεργά.
Ούτε είναι τυχαίο ίσως ότι σχεδόν όλες μου οι ταινίες αναφέρονται σ’ αυτό το θέμα. Ακόμα και στην ταινία μου για τον Μιχάλη Κακογιάννη, το θέμα αυτό παίζει ουσιαστικό ρόλο – τόσο για εκείνον όσο και για εμένα. Αυτό που δεν έχουμε ακόμα όλοι καταλάβει στη χώρα μας, είναι ότι ο δημόσιος χώρος (το δάσος, η παραλία, ένα όμορφο τοπίο) είναι ο πλούτος όλων μας.
-Πώς βιώσατε εσείς τον αγώνα για τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς της Καλαμάτας;
Ο σεισμός ήταν πραγματικά μια κρίσιμη στιγμή για το μέλλον της πόλης και της ευρύτερης περιοχής. Έγινε ένας σημαντικός αγώνας δρόμο – δρόμο, πόρτα – πόρτα μεταξύ των οπαδών του μαύρου Χ (για τελικό γκρέμισμα) και των οπαδών του πράσινου Π (για τη συντήρηση και διάσωση των ιστορικών σπιτιών), για να ενημερωθούν οι κάτοικοι και να μην γκρεμίσουν, στο βαθμό που ήταν δυνατόν, μαζί με το παραδοσιακό τους σπίτι και την αρχιτεκτονική ιστορία της Καλαμάτας, παρασυρμένοι από μια λανθασμένη ιδέα «ανάπτυξης». Από την άλλη, υπήρξε μια πραγματικά ευτυχής συγκυρία: η ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού με επικεφαλής τη Μελίνα Μερκούρη, ο δήμαρχος Σταύρος Μπένος και κυρίως αρκετοί κάτοικοι, συνεργάστηκαν, γρήγορα, αποτελεσματικά και με μεγάλο σθένος, για τον κοινό στόχο της διατήρησης της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και των μνημείων.
-Ποιος είναι ο γενικότερος προβληματισμός που αναδεικνύεται από την ταινία;
Πάνω απ’ όλα, η ταινία απευθύνει ένα πολύ απλό αλλά ουσιαστικό ερώτημα: εάν, τελικά, πιστεύουμε ότι η κληρονομιά μας αξίζει να σωθεί, και γιατί; Στην ταινία εμφανίζεται μια γριούλα που πάνω στα ερείπια του σπιτιού της αναρωτιέται – εκφράζοντας ίσως πολλούς – εάν αξίζει τόσος κόπος για την αναστήλωση. Ο τότε δήμαρχος Σταύρος Μπένος τής απαντά: «Γιαγιά, αν έχανες την μνήμη σου, θα άξιζε η ζωή σου;» «Α, κατάλαβα!» αποκρίθηκε η γιαγιά. Κι αυτή ακριβώς είναι η ερώτηση/απάντηση που ισχύει για όλους μας.
Η Καλαμάτα, τελικά, διατήρησε τη μνήμη της και σίγουρα δεν είναι τυχαίο ότι αναστηλωμένη και με παρούσα την ιστορία της εξελίσσεται σήμερα σε αξιόλογο πολιτιστικό κέντρο που κάνει όλους μας, κατοίκους και επισκέπτες, περήφανους.
-Υπάρχει κάποια ιδιαίτερη στιγμή που θυμάστε;
Θυμάμαι με πολλή αγάπη το διακεκριμένο Βρετανό συγγραφέα Paddy Leigh Fermor, βετεράνο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και σημαντικό Φιλέλληνα. Ο ίδιος ο Fermor από το παραδοσιακό σπίτι που έχτισε στην Καρδαμύλη με απόλυτο σεβασμό στη φύση και την αρχιτεκτονική κληρονομιά της περιοχής, μας εκμυστηρεύτηκε τον ισχυρό δεσμό του με τον τόπο και τους ανθρώπους. Κυρίως, όμως, μας μίλησε για τη βαθύτερη αξία που έχει για τον άνθρωπο μια αρχιτεκτονική εναρμονισμένη με τη φύση. Η αγωνία του για τη διάσωση της Καλαμάτας με συγκίνησε και με δίδαξε πολλά.
-Η ταινία μιλά για το μεγάλο σεισμό της Καλαμάτας το 1986. Τι είναι αυτό που την κάνει επίκαιρη σήμερα;
Πραγματικά, «Τα Άνθη του Σεισμού» ξεκίνησαν, αν θέλετε, ως χρονικό της εξαιρετικά δύσκολης περιόδου του σεισμού στην Καλαμάτα, και της αγωνιώδους προσπάθειας να διασωθεί η αρχιτεκτονική κληρονομιά της πόλης. Σε μια εποχή που η ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης και το μορφωτικό μας επίπεδο ίσως ήταν λιγότερο υψηλό απ’ ό,τι σήμερα, τα αποτελέσματα ήταν ενθαρρυντικά. Μου δίνει μεγάλη χαρά, όταν οι θεατές κάνουν τη σύγκριση με τη σημερινή εποχή, και την αναφέρουν ως ένα σημαντικό «μάθημα» που μας υπενθυμίζει ότι δεν έχουμε σήμερα καμιά δικαιολογία για την υποβάθμιση του φυσικού μας περιβάλλοντος και της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Η ταινία είναι ένα ντοκουμέντο ιστορικό μιας κρίσιμης στιγμής για την πόλη. Θα μπορούσαν τότε οι μπουλντόζες να αποτελειώσουν το έργο του σεισμού και η ιστορική Καλαμάτα να υπάρχει μόνο σε παλαιές φωτογραφίες. Αυτό δεν έγινε, χάρη στον αγώνα κάποιων κατοίκων και της φωτισμένης πολιτικής και δημοτικής ηγεσίας της εποχής. Για την Καλαμάτα, όλοι εκείνοι που καταγράφονται στην ταινία, είναι, νομίζω, οι σύγχρονοι ήρωες της πόλης.
*ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η ταινία διατίθεται στο βιβλιοπωλείο «Βιβλιόπολις» στην Καλαμάτα (τηλ: 27210-28828).
Επιμέλεια: Αντώνης Πετρόγιαννης
