Το 2021, έτος-ορόσημο για την Ελλάδα, καθώς σηματοδοτεί 200 χρόνια από την έναρξη της Επανάστασης, ο θεσμός των πολιτιστικών πρωτευουσών της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιστρέφει για μια ακόμα φορά, καθώς μια πόλη θα μοιραστεί το χρίσμα μαζί με μια πόλη της Ρουμανίας.
Με το που κοινοποιήθηκε η απόφαση αυτή, μεγάλος αριθμός Δήμων της ελληνικής περιφέρειας έδειξε σφοδρό ενδιαφέρον για τον τίτλο «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 2021», μια όχι και τόσο εύκολη υπόθεση, που απαιτεί σοβαρή προετοιμασία ως την τελική επιλογή.
Μέχρι σήμερα, περισσότεροι από δεκαπέντε Δήμοι είναι έτοιμοι να κονταροχτυπηθούν, από την Κρήτη –ως δίκτυο των τριών μεγαλύτερων πόλεων (Χανιά-Ρέθυμνο-Ηράκλειο)–, μέχρι τη Δράμα, την Καβάλα και την Ξάνθη στο Βορρά, αλλά και τους Δήμους Αμαρουσίου, Πειραιά-Σαλαμίνας, Ιωαννίνων, Βόλου, Ρόδου, Κω, Ναυπλίου, Σπάρτης, Μεσολογγίου, Χαλκίδας, Τρίπολης, Καλαμάτας, Σύρου-Κυκλάδων και Ελευσίνας.
Πέρα από τη χρηματοδότηση (1,5 εκατ. ευρώ θα λάβει ο Δήμος από την Ε.Ε.), η διεθνής προβολή, οι υποδομές και ο κύκλος εργασιών που θα δημιουργηθούν είναι μεγάλης σημασίας, τόσο για την πόλη όσο και για ολόκληρη την περιοχή γύρω από αυτή.
Βέβαια, μέχρι τις 23 Οκτωβρίου του 2015, που είναι η ημερομηνίας λήξης καταβολής του σχετικού φακέλου-αιτήματος, δεν ξέρουμε ποιοι και πόσοι απ’ όλους αυτούς θα είναι έτοιμοι να καταθέσουν την πρότασή τους, αλλά η ευκαιρία είναι πολύ δελεαστική για να αγνοηθεί.
Μέχρι στιγμής, μερικές πόλεις δείχνουν να έχουν πάρει πιο ζεστά την υποψηφιότητα, καθώς έχουν ξεκινήσει ήδη δυναμικά την προετοιμασία για την πρόταση που θα υποβάλουν.
Επιλέξαμε τρεις από αυτές, την Ελευσίνα, την Καλαμάτα και τη Σύρο-Κυκλάδες και μιλήσαμε με τους διοργανωτές, οι οποίοι μας εκμυστηρεύτηκαν τα πλεονεκτήματα και τους στόχους τους, εν όψει της διεκδίκησής τους.
Καλαμάτα
Ξεκινώντας από την Καλαμάτα, που είναι ιστορική πόλη και μεγάλο λιμάνι, με έντονη πολιτιστική δραστηριότητα, και ευελπιστεί, αν και εφόσον αναλάβει τη διοργάνωση, να ωφελήσει ολόκληρη τη Μεσσηνία, η καλλιτεχνική διευθύντρια του Γραφείου Υποψηφιότητας της πόλης και θεατρική συγγραφέας, Έλενα Πέγκα, μας είπε: «Η Καλαμάτα έχει το υπόβαθρο να υποστηρίξει ένα μεγάλο έργο και βρίσκεται σε τέτοια καμπή, που έχει την ανάγκη ενός αντίστοιχου θεσμού. Τόσο στην ίδια την Καλαμάτα όσο και σε ολόκληρη τη Μεσσηνία, παρατηρείται τρομερή τουριστική ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια –με το νέο αυτοκινητόδρομο και το διεθνές αεροδρόμιο–, πράγμα που σημαίνει ότι, αν γίνει πολιτιστική πρωτεύουσα, θα προστατευτεί από τα αρνητικά συνεπακόλουθα του μαζικού τουρισμού.
Μετά τον καταστροφικό σεισμό του 1986 παρατηρήθηκε μια αναγέννηση που δεν ήταν μόνο αρχιτεκτονική αλλά και πολιτιστική, χάρη στον εμπνευσμένο και αφοσιωμένο δήμαρχο Σταύρο Μπένο, ο οποίος ίδρυσε πάρα πολλούς φορείς πολιτισμού, τρεις εκ των οποίων –η σχολή χορού, το ωδείο και η σχολή εικαστικών – εξακολουθούν να είναι δραστήριοι.
Μέσα από την ομάδα χορού ξεπετάχτηκε και το Φεστιβάλ Χορού που η Βίκυ Μαραγκοπούλου δημιούργησε και το οποίο η πόλη στηρίζει 20 χρόνια τώρα. Όσον αφορά στο επετειακό έτος 2021, ας μην ξεχνάμε ότι η Καλαμάτα έχει έναν ακόμα λόγο να διεκδικεί τον τίτλο, καθώς εκεί συντάχθηκε η προκήρυξη της Μεσσηνιακής Γερουσίας προς τις ευρωπαϊκές αυλές, που αποτέλεσε και την ανακοίνωση της έναρξης του απελευθερωτικού αγώνα.
Δίπλα βρίσκεται και η Μάνη, η Αρχαία Μεσσήνη με τρία αρχαία θέατρα. Είναι καθαρή πόλη, έχει βραβευτεί για την ανακύκλωση, λειτουργεί εκτεταμένο δίκτυο συνοικιακής κομποστοποίησης, ετοιμάζει πρόγραμμα για τα τοπικά προϊόντα και τη γαστρονομία, ένα πρόγραμμα ένταξης παιδιών Ρομά σε σχολεία είναι ήδη σε εφαρμογή, εκπονείται σχέδιο για μικρούς κήπους σε γειτονιές. Επίσης, δραστηριοποιούνται πολλές χορωδίες, πολιτιστικοί σύλλογοι για ενήλικες και παιδιά».
Ελευσίνα
Η Ελευσίνα, αυτός ο αρχαίος τόπος με τη μακρόχρονη ιστορία, που τα τελευταία χρόνια έχει δείξει με τη διοργάνωση των Αισχυλείων τη δημιουργική της δεινότητα σε θέματα πολιτισμού, φιλοξενώντας διεθνώς σημαντικούς εικαστικούς αλλά και προσκαλώντας αξιόλογες θεατρικές και μουσικές παραστάσεις, ήταν η πρώτη πόλη που έδειξε σθεναρό ενδιαφέρον για τον θεσμό.
Επικοινωνήσαμε με την Κέλλυ Διαπούλη, θεατρολόγο και πολιτιστική διαχειρίστρια, μέλος της ομάδας που ετοιμάζει το φάκελο της υποψηφιότητας της Ελευσίνας, η οποία μας είπε: «Υπάρχει ένα μεγαλείο σε αυτή την πόλη που δεν έχει να κάνει με το ένδοξο παρελθόν, αλλά με την καθημερινότητα των ανθρώπων, τη βαθιά τους πίστη στην αξία της ομορφιάς και την καθημερινή, πολύ ήσυχη και αξιοπρεπή προσπάθειά τους να κάνουν τη ζωή τους πιο όμορφη. Ο θεσμός αυτός τους δίνει μια πολύ μεγάλη ευκαιρία να στείλουν αυτό το μήνυμα σε όλη την Ευρώπη.
Τα τελευταία δέκα χρόνια τουλάχιστον, η Ελευσίνα έχει ξεκινήσει μια τεράστια προσπάθεια να ανακτήσει τους βιομηχανικούς χώρους, έχοντας δημιουργήσει τα Αισχύλεια, που δεν είναι απλώς ένα φεστιβάλ που προσκαλεί καλλιτέχνες, αλλά δίνει χώρο και χρόνο στον καλλιτέχνη να γνωρίσει και να ζυμωθεί με την πόλη, και μέσα από αυτήν τη συνάντηση να παραγάγει καινούργιο έργο. Σε αυτήν τη βάση, η Ελευσίνα τοποθετεί σήμερα το ζήτημα τι είναι πολιτισμός και τι είναι τέχνη.
Πρόκειται για μια ιδιαίτερα πολυπολιτισμική πόλη, η οποία για αιώνες είχε εγκαταλειφθεί στην τύχη της, μέχρι που επανακατοικήθηκε αρχικά από τους Αρβανίτες, στη συνέχεια από τους Μικρασιάτες πρόσφυγες και, τέλος, από νησιώτες που ήρθαν να δουλέψουν στα εργοστάσιά της. Εξ ου και το Λαογραφικό Φεστιβάλ του Ιουνίου που οργανώνουν οι εθνοτοπικοί σύλλογοι ως μια απόπειρα να έρθουν πιο κοντά μεταξύ τους οι διαφορετικοί πληθυσμοί».
Σύρος- Κυκλάδες
Ένα νησί που έχει ό,τι χρειάζεται για να γίνει πολιτιστική πρωτεύουσα. Ο συντονιστής επικοινωνίας, Βασίλης Καραμητσάνης, προσφέρθηκε να μας μιλήσει για την υποψηφιότητα Σύρου-Κυκλάδων, ως μέλος της ομάδας εργασίας για τη συγκρότηση της πρότασης:
«Εμάς μας ενδιαφέρει η “νησιωτικότητα” και η δικτύωση, κάτι που στις Κυκλάδες υπήρχε ανέκαθεν ως έννοια. Συγκριτικά, οι Κυκλάδες συγκεντρώνουν στοιχεία ταύτισης όλων των Ευρωπαίων πολιτών με το πολιτιστικό και πολιτισμικό στοιχείο. Σκεφτείτε ότι εκεί, και συγκεκριμένα στο δίπολο Σύρου-Κέρου, αναπτύχθηκε ο πρωτοκυκλαδικός πολιτισμός, ενώ η Ερμούπολη από μόνη της είναι μια δικοινοτική πόλη –με στοιχεία ανατολικού και δυτικού πολιτισμού–, που χτίστηκε μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας από τους αρχιτέκτονες που δημιούργησαν την αρχιτεκτονική ταυτότητα του νεοκλασικισμού.
Κατά το 19ο αιώνα υπήρξε το μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας, φτάνοντας στη μεγάλη ακμή μεταξύ 1850 και 1870, ένα γεωπολιτικό και εμπορικό κέντρο μεγάλης σημασίας για όλη την ανατολική Μεσόγειο».
Δυναμικά έχουν, επίσης, μπει στον μαραθώνιο της διεκδίκησης του τίτλου ο Πειραιάς μαζί με τη Σαλαμίνα, που θα γιορτάζει τα 2.500 χρόνια από την ιστορική μάχη, η Τρίπολη, απ’ όπου ξεκίνησε η Επανάσταση και την οποία στηρίζουν μεγάλες προσωπικότητες του πολιτισμού, τα Γιάννενα. Ίσως κι άλλες, που ακόμα και αν δεν κερδίσουν τον τίτλο, είναι βέβαιο ότι, δίνοντας το επόμενο διάστημα στον πολιτισμό σε πρώτο ρόλο, μόνο κερδισμένες θα βγουν. Ραντεβού, λοιπόν, τον Οκτώβριο για την τελική επιλογή.
Πηγή: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ, lifo.gr
Πολιτιστική επανάσταση σε 15 Ελληνικές πόλεις
