Ο Γιώργος Στασινάκης ολοκληρώνει την έβδομη δεκαετία της ζωής του και έχει μία και μόνον αποστολή πια: να διατηρήσει τη μνήμη του εμβληματικού συγγραφέα Νίκου Καζαντζάκη σε όσους τον γνωρίζουν και να διαδώσει το πολύτιμο έργο του σε εκείνους που δεν το γνωρίζουν.
Αυτή η επιλογή του, σχετίζεται με εφηβικές μνήμες και απωθημένα, που εκφράστηκαν στον κατάλληλο ενήλικο χρόνο και κάτω από τις κατάλληλες συνθήκες.
Συγκεκριμένα, η απαγόρευση στο νεαρό Γιώργο από το συγγενικό του περιβάλλον να διαβάσει Καζαντζάκη με την πρόφαση ότι υπήρξε άθεος, λειτούργησε εντελώς αντίθετα. Το πρώτο βιβλίο που αγόρασε με δικά του χρήματα, φτάνοντας φοιτητής στη Γαλλία, ήταν η «Αναφορά στο Γκρέκο» και, μάλιστα, στα γαλλικά.
Το κουβάρι της ζωής του αξιοπρόσεκτου αυτού Έλληνα ξεκινά από την Καλαμάτα τον Γενάρη του 1941. Ο ίδιος μεγαλώνει στον Πειραιά και περνάει τα μαθητικά του χρόνια στο γαλλικό κολέγιο Άγιος Παύλος. Η επιθυμία του να γίνει διπλωμάτης τον οδηγεί στο Μπορντό για να σπουδάσει Νομικά και Πολιτικές επιστήμες. «Μάζεψα τα βιβλία μου κι έφυγα παραμονή του χουντικού πραξικοπήματος από την Ελλάδα. Ήταν Παρασκευή βράδυ», θυμάται.
Η εφημερίδα «Καθημερινή» σε χθεσινό της ρεπορτάζ αναφέρεται στην εργώδη και αδιάλειπτη προσπάθειά του να μάθει ο κόσμος το έργο του μεγάλου συγγραφέα.
«Να σας αφήσω σιγά σιγά, έχετε και ταξίδι αύριο, θα έχετε ετοιμασίες». «Αλίμονο, έχω όλο το χρόνο του κόσμου» απαντά ο Γιώργος Στασινάκης στο ελαφρύ στρες που εκφράζω. Ξέρω ότι την επομένη ο πρόεδρος της Διεθνούς Εταιρείας Φίλων Νίκου Καζαντζάκη αναχωρεί από τη Γενεύη, όπου ζει, για το Μεξικό, την Κόστα Ρίκα και την Αργεντινή, σε ακόμη μία «εκστρατεία» αφιερωμένη στο συγγραφέα (η Λατινική Αμερική διανύει Έτος Καζαντζάκη), όμως ξεχνώ ότι έχει γίνει εξπέρ στην προετοιμασία αποσκευών. Στα 27 χρόνια ζωής της Εταιρείας, έχει ταξιδέψει σε πάνω από 90 χώρες, μιλώντας κάθε φορά με το ίδιο πάθος για τον Καζαντζάκη και το έργο του.
«Και πού δεν έχω πάει. Από το Τουρκμενιστάν και το Ουζμπεκιστάν, όπου ο Καζαντζάκης είχε πάει το ’29, μέχρι την Παραγουάη, τη Νέα Ζηλανδία, την Κορέα και την Ισλανδία» λέει ο ίδιος. Ταξιδεύει πάντα με δικά του έξοδα και αποκλειστικά κατόπιν πρόσκλησης των αντιπροσώπων της Εταιρείας στις χώρες αυτές (σ.σ.: η Διεθνής Εταιρεία Φίλων Νίκου Καζαντζάκη αριθμεί πάνω από 6.000 μέλη σε 122 χώρες), της ελληνικής κοινότητας, πανεπιστημίων κ.λπ. «Είμαι χαρούμενος γιατί έχουμε κατορθώσει να κάνουμε ανθρώπους που δεν είχαν ποτέ ακούσει τον Καζαντζάκη να τον αγαπήσουν, αλλά και να θεριέψουμε αλλού το πολύ μεγάλο ενδιαφέρον γι’ αυτόν».
Ο κ. Στασινάκης, στα 70 σήμερα, θυμάται πεντακάθαρα πώς προέκυψε το δικό του ενδιαφέρον για το συγγραφέα. «Το ’50-’60 ο Καζαντζάκης θεωρούνταν στην Ελλάδα άθεος, κομμουνιστής, αντίχριστος. Εμείς στο σπίτι είχαμε ένα θείο αρχιμανδρίτη. Απαγορευόταν, λοιπόν, στο σπίτι. Απαγορευόταν και στο σχολείο. Πήγαινα στον Άγιο Παύλο στον Πειραιά. Δεν έλεγαν ακριβώς “μην τον διαβάζετε”, αλλά ήταν προσεκτικοί. Το ’60 έφυγα για να σπουδάσω στο Μπορντό. Η “Αναφορά στον Γκρέκο” ήταν το πρώτο πράγμα που αγόρασα να διαβάσω και μάλιστα στα γαλλικά. Ενθουσιάστηκα. Με ικανοποίησε από κάθε πλευρά, είδα ότι μου ανοίγει νέους ορίζοντες».
Όταν το ’68 συνάντησε στη Γενεύη, σε μια εκδήλωση εναντίον της Χούντας, τη γυναίκα του Καζαντζάκη, Ελένη, τον έπιασαν τα κλάματα. Αμέσως έγιναν φίλοι. Ήταν τότε που του πρωτομπήκε η ιδέα να συστήσει ένα σύλλογο φίλων Καζαντζάκη. Είχαν περάσει 11 χρόνια ήδη από το θάνατο του συγγραφέα και ουδείς ασχολιόταν πια μαζί του.
Η ιδέα αυτή θα γινόταν τελικά πράξη 20 χρόνια αργότερα. Ο Στασινάκης, στο μεταξύ, έχοντας σπουδάσει νομικά και πολιτικές επιστήμες, είχε βρεθεί στη Γενεύη όπου εργάστηκε αρχικά ως βοηθός κοσμήτορα στη Νομική Σχολή και στη συνέχεια ως νομικός σύμβουλος στο CERN, απ’ όπου και τελικά συνταξιοδοτήθηκε το 2005. Ήταν στη Γενεύη που το 1988, παρουσία της Ελένης Καζαντζάκη, ιδρύθηκε η Διεθνής Εταιρεία Φίλων Νίκου Καζαντζάκη, που έκτοτε αποτελεί τον κύριο πρεσβευτή του έργου του λογοτέχνη παγκοσμίως.
«Είναι απίθανα τα μέρη όπου έχω βρεθεί και αλησμόνητα αυτά που έχω ζήσει. Όπως, για παράδειγμα, στο Αζερμπαϊτζάν, όπου σε ένα νεκροταφείο του Μπακού αντικρίζω χιλιάδες τάφους Ποντίων. Πίσω από τους σταυρούς ήταν γραμμένα ποιήματα. Συγκλονίστηκα. Βρήκαμε και μια Ελληνίδα Ποντία -η οποία είχε σταλεί εκεί εξορία- που έπιασε να λέει ελληνικά τραγούδια. Στη Χιλή σε μια εκδήλωσή μας άρχισε να κλαίει ένας Εβραίος από τη Δράμα που είχε κυνηγηθεί ως εκεί από τους ναζί – είχε χρόνια να ακούσει ελληνικά» θυμάται ο κ. Στασινάκης. «Οι Έλληνες του εξωτερικού θέλουν πολιτισμό». Συγκινητικό είναι και το ενδιαφέρον των φιλελλήλων.
Στα επικείμενα συνέδρια, ένας Ιάπωνας ακαδημαϊκός θα μιλήσει για τον Καζαντζάκη και την Ιαπωνία, ένας Άραβας για τον Καζαντζάκη και τη Μέση Ανατολή, στο πανεπιστήμιο του Σαν Χοσέ ο συγγραφέας μελετάται ενδελεχώς. «Μήπως το κράτος όφειλε να κάνει τη δουλειά σας;» ρωτάμε -ως οφείλαμε- κλείνοντας. «Το κράτος είμαστε εμείς», απαντά.
Επιμέλεια: Αντώνης Πετρόγιαννης
