Μια ιδιαίτερη μορφή της μουσικής του 20ού αιώνα έχουμε την ευκαιρία να τιμήσουμε σήμερα Σάββατο 30 Μαΐου, στο Πνευματικό Κέντρο Καλαμάτας. Με μια σύμπραξη των τοπικών «δυνάμεων», το Δημοτικό Ωδείο, τη Σχολή Χορού, το Μουσικό Σχολείο και τη χορωδία «Μελίφωνον», θα παρουσιαστεί η ζωή και το πολύπλευρο έργο ενός από τους σημαντικότερους δημιουργούς της ελληνικής μουσικής πρωτοπορίας.
Συνομιλώντας με την κόρη του Βίκη Βασιλειάδη, επίσης μουσικό και καθηγήτρια φλάουτου επί χρόνια στο Δημοτικό Ωδείο και το Μουσικό Σχολείο, αναφέρει πως αφορμή για το αφιέρωμα στον πατέρα της στην Καλαμάτα, την πόλη που ζει και εργάζεται, στάθηκε η εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Ιανουάριο, στο κολλέγιο Αθηνών, στην επέτειο μιας δεκαετίας από το θάνατό του…
Ο Στέφανος Βασιλειάδης γεννήθηκε στο Θόλο της Δράμας το 1933 και πέθανε στην Αθήνα το 2004. Διδάχθηκε βυζαντινή και ευρωπαϊκή μουσική από τα παιδικά του χρόνια, στη Δράμα. Συνέχισε τις σπουδές του στην Αθήνα, σε ανώτερα θεωρητικά και νεότερα συστήματα σύνθεσης στο Ελληνικό Ωδείο. Δυστυχώς, η συνολική του πορεία στη μουσική του δραστηριότητα είναι δύσκολο έως αδύνατον να περιγραφεί με μόλις 700 λέξεις. Ένα δεδομένο που, εκ των πραγμάτων, μας περιορίζει σε αναφορές στα σημαντικότερα στοιχεία, όπως ο όρος «Παντεχνία», που ο Βασιλειάδης εισήγαγε στην καλλιτεχνική δημιουργία και την εκπαίδευση.
Όπως εξηγεί η Βίκη Βασιλειάδη, «πρόκειται για μια πολύτεχνη αισθητική δημιουργία, δηλαδή μια κατάσταση όπου συνδυάζονται η εικόνα, η μουσική και ο λόγος. Ακριβώς εκεί βασίζεται και η εκδήλωση στην Καλαμάτα. Κινητοποιούνται μουσικοί, χορευτές και χορωδοί. Ένα γεγονός που απολύτως συνάδει με τις αντιλήψεις και τις πρακτικές του Στέφανου Βασιλειάδη…».
Από πολύ νωρίς εργάζεται με πάθος στη μουσική εκπαίδευση, την οποία και υπηρετεί για πενήντα συναπτά έτη τόσο σε δημόσια και ιδιωτικά σχολεία. Υπήρξε εισηγητής του αναλυτικού προγράμματος του υπουργείου για τη μουσική εκπαίδευση στο Γυμνάσιο και την Α’ Λυκείου και επικεφαλής της ομάδας συγγραφής βιβλίων μουσικής του ΟΕΔΒ. Ήταν ο εμπνευστής και βασικός εισηγητής του θεσμού των Μουσικών Σχολείων και ο πρώτος καλλιτεχνικός διευθυντής Μουσικού Γυμνασίου της χώρας, στην Παλλήνη. Ταυτοχρόνως έγραψε περισσότερα από 100 παιδικά τραγούδια, «με ελληνότροπα στοιχεία» τονίζει η Βίκη Βασιλειάδη, και συνεχίζει: «Έγραψε πολλά παιδικά τραγούδια, αλλά ποτέ τραγουδάκια. Δεν έκανε καμία έκπτωση, πρόσφερε στα παιδιά υψηλή ποιότητα…».
Παράλληλα με την ενασχόλησή του στην εκπαίδευση, και από το 1956, αρχίζει η μακροχρόνια σχέση του με το Θέατρο. Αναλαμβάνει τη διεύθυνση σκηνικής μουσικής στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος (ΚΘΒΕ, 1961-67) και αργότερα στο Εθνικό Θέατρο (1968-78). Γράφει μουσική για 18 αρχαίες τραγωδίες και 35 έργα του κλασσικού και νεότερου δραματολογίου που παίχθηκαν σε ελληνικές και διεθνείς διοργανώσεις, Επίδαυρο και αρχαία ελληνικά θέατρα, Ευρώπη, Αμερική Ιαπωνία κ.α.
Από τις αρχές της δεκαετίας του ’70, ο συνθέτης Στέφανος Βασιλειάδης στρέφεται στην ηλεκτροακουστική μουσική, διαμορφώνοντας μια πιο προσωπική οπτική για τη σύνθεση.
Η Βίκη Βασιλειάδη αναφέρει πως «ονόμασε τη μουσική του ιδεογραφική. Δηλαδή, βασιζόταν στην ιδέα που είχε συλλάβει και αφορούσε σε καταστάσεις, αντικείμενα ή συναισθήματα που μετουσίωνε σε ηχητικά και μουσικά σύμβολα…».
Σε αυτό το πνεύμα ολοκληρώνει 9 ηλεκτροακουστικά και πολύτεχνα έργα. Ανάμεσά τους και το περίφημο «Εν πυρί». Ένα έργο για κοντραμπάσο και μαγνητοταινία, που γράφτηκε μετά την απώλεια της συζύγου και μητέρας των παιδιών του, Αναστασίας Βασιλειάδη. Εκείνο το μοιραίο βράδυ, μαζί με κείνη και τη Σία Χορέμη Χρήστου, η μουσική θα απωλέσει τον ιδιοφυή Γιάννη Χρήστου.
Περιγράφοντας το «Εν πυρί», η Βίκη Βασιλειάδη επισημαίνει ότι «οι ήχοι είναι ήχοι φωτιάς που κατακαίει τα πάντα. Ενώ το κοντραμπάσο συμβολίζει τον άνθρωπο που προσπαθεί, μέσα στον αφανισμό, να συνεχίζει να τραγουδά. Ο τίτλος είναι από την Καινή Διαθήκη –Η ημέρα εν πυρί αποκαλυφθήσεται- Πρόκειται για την αγωνία της ανθρώπινης ψυχής μπροστά στο θάνατο. Επίσης, για την κάθαρση που επέρχεται από τη φωτιά. Ώσπου η ψυχή κεκαθαρμένη πορεύεται στην απόλυτη και παντοτινή γαλήνη…».
Το Σάββατο 30 Μαϊου, στις 8.30 μ.μ, στο Πνευματικό Κέντρο, θα έχουμε την τύχη να ακούσουμε το «Εν πυρί» από ένα σπουδαίο μουσικό της νεότερης γενιάς, τον κοντραμπασίστα Αρίωνα Γυφτάκη.
Ακόμα, μια πλειάδα μουσικών, χορωδών και χορευτών θα παρουσιάσουν έργα του Στέφανου Βασιλειάδη όπως τον κουκλόκοσμο, που έγραψε για τις κόρες του Βίκη και Έβη. Παιδικά τραγούδια και μουσική για το θέατρο. Καθώς και ένα τραγούδι σε ποίηση Αναστασίας Κόκκινου και μουσική Νίκου Τσότρα, αφιερωμένο στη μνήμη του.
Κείμενο: Νίκος Χριστόπουλος
