To Μορφωτικό Ίδρυμα της ΕΣΗΕΑ, σε συνεργασία με το Σύλλογο των Απανταχού Νησιωτών «Ο Πάμισος», διοργάνωσε στο τέλος του προηγούμενου μήνα εκδήλωση στο κτήριο της Ένωσης Συντακτών Ημερήσιων Εφημερίδων Αθηνών εκδήλωση προ τιμήν του Μεσσήνιου συγγραφέα Σωτήρη Πατατζή.
Ο ηθοποιός Στέφανος Ληναίος ήταν ο συντονιστής και παρουσιαστής της εκδήλωσης, ενώ ομιλητής ο Γιάννης Ξανθόπουλος, ποιητής, πολιτικός μηχανικός και οικονομολόγος. Τα αγαπημένα τραγούδια του συγγραφέα και λογοτέχνη Σωτήρη Πατατζή τραγούδησαν ο Γιάννης Θωμόπουλος και ο Ζαχαρίας Τσίχλας στο πιάνο.
Για την εκδήλωση έγραψε στην «Εφημερίδα των Συντακτών» ο Δημήτρης Γκιώνης, ενώ κατέθεσε και σκέψεις του για το συγγραφέα.
«Ο Πατατζής είναι ένας από τους σημαντικότερους νεοέλληνες συγγραφείς, αλλά παραμένει στους παραγκωνισμένος. Ο Ληναίος το αποδίδει, κατ’ αρχάς, στον ίδιο τον Πατατζή, ο οποίος από τη στιγμή που παρέδιδε τα γραφτά του στους εκδότες δε σκοτιζόταν για τη μοίρα τους: “Θέλει πολλές εκδηλώσεις για να γνωρίσουμε τον Σωτήρη Πατατζή, που σχεδόν τον ξέρει όλη η Ευρώπη, που τον διδάσκουνε τα πανεπιστήμια, και στην Ελλάδα φοβάμαι ότι δεν υπάρχει, παρά μόνο σε μια-δυο ανθολογίες”, λέει».
Στην Αριστερά
Γεννημένος το 1917 στη Μεσσήνη, ορφάνεψε από πατέρα στα 6 του. Σπουδές στη Νομική (που δεν ολοκλήρωσε), πέρασε στη Χωροφυλακή, για να λιποτακτήσει με την είσοδο των Γερμανών και να ενταχθεί στο ΕΑΜ και στον ΕΛΑΣ. Κι από κοντά στα γραφτά, με την έγνοια πάντα του βιοπορισμού.
Συνεργασία σε εφημερίδες και περιοδικά, διηγήματα, μυθιστορήματα, μαρτυρίες, θεατρικά, μεταφράσεις. Αναγνώριση και κριτικά εγκώμια. «Είναι ένα παιδί με ζεστή και τρυφερή καρδιά, μέσα σε έναν κόσμο σκληρό και απάνθρωπο», λέει ο Γιάννης Χατζίνης. Και ο Δανός Όλε Όλσεν: «Για εμάς, εννοώ τις σκανδιναβικές χώρες, είναι ένα μεγάλος συγγραφέας».
Διεθνής διάκριση για το διήγημά του «Η νεράιδα του βυθού», που δημοσιεύτηκε στην «Καθημερινή», από τον εκδοτικό οίκο Herald Tribune, βραβείο Εθνικής Αντίστασης για τα «Ματωμένα χρόνια», κρατικό βραβείο για το διήγημά του «Στο χάος». Και το τίμημα, όντας αριστερός (σε μια Αριστερά που ανέχεται τον αντίλογο), οι απαγορεύσεις των βιβλίων του.
«Κληροδοτήσαμε στα παιδιά
την εμπειρία της αποτυχίας»
Από μια παλιά – πριν από 35 χρόνια – συνέντευξη του Σωτήρη Πατατζή στην εφημερίδα «Καθημερινή» ακολουθούν ορισμένα αποσπάσματα, τα οποία επιμελήθηκε ο Δημήτρης Γκιώνης,
Διαφθορά παντού… «Ο τρόπος που ενεργούμε ίσως να μην αρμόζει σε υπεύθυνους πολίτες, αλλά ποιος φταίει; Δεν υπάρχουν υποδομές στην κοινωνία, στην παιδεία, στην οικονομία. Παντού κυριαρχεί η διαφθορά και το πνεύμα της καταναλωτικής κοινωνίας. Ο αγώνας δε γίνεται για την επιβίωση, όπως παλιότερα. Είναι αγώνας για το δεύτερο αυτοκίνητο, την έγχρωμη τηλεόραση. Η ραγδαία τεχνολογική εξέλιξη άφησε πίσω τον άνθρωπο, που ελάχιστα προχώρησε – ξέκοψε από τη φύση. Είμαστε λαός με το στοιχείο μιας ανάσας μέσα μας και την αγάπη προς την ύπαιθρο. Για το ότι ζούμε σε μια άθλια τσιμεντένια πόλη φταίνε οι εκάστοτε πολιτικοί και άλλοι παράγοντες που μας έφεραν σ’ ένα σημείο ξένο προς την ψυχολογία του ελληνικού λαού. Ίσως επειδή από τη στιγμή που καλύφθηκαν οι στοιχειώδεις ανάγκες άρχισε πια η διαφθορά, δηλαδή η επίδραση της καταναλωτικής κοινωνίας».
[…] «Είτε το θέλουμε είτε όχι, το γκρέμισμα των ονείρων μας έχει επιπτώσεις στην παιδεία – κόσμος καλύτερος δεν μπορεί να υπάρξει. Μέσα στα πλαίσια μιας πρόσκαιρης ζωής, ο άνθρωπος προσπαθεί να χαρεί όσο περισσότερα αγαθά.
Οι νέοι με τα ιδανικά δεν πιστεύουν βαθειά, πιστεύουν σχηματικά. Αν δηλαδή αυτά τα παιδιά τα βάλουμε μπροστά στο θάνατο, όπως τη δική μας γενιά, δεν θα σταθούν – λειτουργούν πια με κλισέ, τα έχουν όλα τυποποιήσει».
[…] «Κανείς δεν το αμφισβητεί αυτό [το γεγονός δηλαδή ότι σε μια στιγμή συνεπήρε τους νέους η ιδέα της ελευθερίας, όπως συνέβη με το Πολυτεχνείο]. Ήταν όμως το συγκεκριμένο πρόβλημα: Ν’ απαλλάξουμε τον ελληνικό λαό από την καταπίεση της δικτατορίας. Δεν ήταν το μεγαλειώδες όραμα ενός καλύτερου κόσμου. Οι εμπειρίες των σημερινών ανθρώπων δείχνουν ότι πρώτα πρέπει να κοιτάζουν το άτομό τους και ύστερα να ρίξουν μια ματιά στο συμφέρον του συνόλου. Η δική μας γενιά παρέμεινε στο πεδίο του ρομαντισμού επιδιώκοντας ν’ αλλάξει τον κόσμο. Η σημερινή γενιά δεν είχε περιθώρια για όνειρα – γκρεμίστηκαν όλα […] Ιδιαίτερη διέξοδος για μένα είναι να μετακινήσουμε τα ενδιαφέροντά μας από τον πεπτικό σωλήνα της κοινωνικής μας ζωής στο χώρο του πνεύματος, στο χάος της ύπαρξης. Μια τέτοια πορεία θα μας οδηγήσει στην ταύτιση του φυσικού με τον μεταφυσικό κόσμο».
[…] «Στα παιδιά μας κληροδοτήσαμε την εμπειρία της αποτυχίας, την εμπειρία ότι ο κόσμος δεν αλλάζει μέσα σε λίγες ώρες. Στροφή λοιπόν προς το μεγάλο θέμα της ύπαρξης που θα μας απαλλάξει από την απονέκρωση και τη μοναξιά της καταναλωτικής κοινωνίας. Πρέπει να καταλάβουν οι νέοι, όχι μόνον εμείς οι απερχόμενοι, ότι είμαστε θεατές αυτού του κόσμου και ότι στο δρόμο που διανύουμε πολλοί χάνονται, μένουν όμως οι άξιοι. Κανείς ανάξιος δεν επέζησε πολύ στη μνήμη των μεταγενέστερων».
[…] «Ο πολιτικός είναι απαραίτητος ως καλός διεκπεραιωτής, οργανωτής της κοινωνίας μας, αλλά όχι ως μόνιμη κατοικία του ανθρώπου, που σκοπός του είναι η αναζήτηση της βαθύτερης αιτίας της ύπαρξής του. Αυτός είναι ο ιδανικός μας χώρος».
Επιμέλεια: Αντώνης Πετρόγιαννης
