Ανάμεσα στα καλντερίμια της Βέργας τα οποία πρόσφατα χαρακτηρίσθηκαν μνημεία από το υπουργείο Πολιτισμού, είναι και το «Καλντερίμι 3» (βλ. ΦΕΚ 185 / ΑΑΠ/2015).
Το καλντερίμι αυτό ξεκινά από το ριζοβούνι στο βόρειο άκρο του βράχου «Καστράκι», κοντά στο διατηρητέο ναό του Αγ. Σπυρίδωνα, διασχίζει τη συστάδα των Πετραλώνων στη «Ροβόλα» (τα οποία, επίσης, χαρακτηρίσθηκαν μνημεία με την ίδια απόφαση) και μέσω της «Πάνω Βρύσης» (επίσης μνημείο – χωρίς τις τσιμεντένιες προσθήκες της) συνεχίζει με διακλαδώσεις προς την Άνω Βέργα.
Από αυτές τις διακλαδώσεις, η βόρεια διαδρομή που ακολουθεί το φρύδι της ρεματιάς της βρύσης και καθαρίστηκε πρόσφατα από δεκάδες μέλη πεζοπορικών – πολιτιστικών συλλόγων, είναι μαζί με το καλντερίμι της Ροβόλας τμήμα του αρχαίου δρόμου που από την παραλία οδηγούσε στη «Σέλιτσα» (σήμερα «Άνω Βέργα»).
Με τη συγκυρία των εορτασμών της εθνεγερσίας του 1821 παρουσιάζονται σημαντικά ιστορικά στοιχεία για το «Καλντερίμι 3» κατά τα τέλη του 17ου αιώνα.
Ειδικότερα, ο Άγγλος περιηγητής Sir William Gell, που περιέγραψε τη διαδρομή Καλαμάτα – Κιτριές κατά το 1805, στο έργο του “Narrative of a journey in the Morea” αναφέρει τα εξής:
-(Σελ. 256): «[…]Ένα σχέδιο περιλαμβάνεται, καθώς δίνει μιa ιδέα όχι μόνο για τη θέση του περάσματος του Αλμυρού, ή της αλμυρής πηγής, αλλά και για τη θέση του χωριού Σέλιτσα, […]».
Το σχέδιο αυτό επισυνάπτεται στο παρόν σημείωμα, μαζί με σύγχρονη φωτογραφία και αεροφωτογραφία (1986) της ίδιας περιοχής.
-(Σελ. 256 – 257): «[…] Το μοναδικό μονοπάτι από το οποίο μπορεί κανείς να φθάσει στο χωριό Σέλιτσα απ’ αυτή τη μεριά, βρίσκεται κάτω από αυτούς τους πύργους που φαίνονται ανάμεσα στους αμπελώνες κάτω από το μεγάλο γκρεμό. […]».
Για το ίδιο Μονοπάτι και τους Πύργους, ο πρόεδρος της Εταιρείας Λακωνικών Σπουδών, Σταύρος Καπετανάκης, ιστορικός της Μάνης και συγγραφέας, στο βιβλίο του «Οι Μανιάτες στην Επανάσταση του 1821» (για τις ημέρες των επιθέσεων του Ιμπραήμ, 1825 – 1826) αναφέρει:
-(Σελ. 635): «Στο ριζοβούνι της Σέλιτσας και Β.Δ. από τη θέση Καστράκι, δηλαδή στην ανατολική απόληξη της Βέργας, ήταν τα Σελιτσάνικα Καλύβια, διότι σε εκείνα τα χρόνια δεν είχαν κτισθεί ακόμη σπίτια στην Κάτω Σέλιτσα (Κάτω Βέργα), η οποία κατοικήθηκε στα χρόνια του Όθωνα. Από τα προεπαναστατικά χρόνια υπήρχαν εκεί πυργόσπιτα για να ελέγχουν τη διάβαση».
-(Σελ. 638): «Το τείχος ακολουθώντας τον χείμαρρο έφθανε σε ένα ύψωμα, που φέρει το όνομα Καστράκι και βρίσκεται στο ριζοβούνι. Το βουνό είναι απότομο αφήνοντας πριν από το οχύρωμα μια διάβαση προς το χωριό Σέλιτσα (τώρα ονομάζεται Άνω Βέργα), η οποία προστατευόταν από πυργόσπιτα εκεί που τώρα είναι η Κάτω Βέργα».
-(Σελ. 662): «Φαίνεται ότι στο ανώτερο μέρος της Βέργας (το ανατολικό) ήταν οι Μαυρομιχαλαίοι και ο νεαρός Αντώνιος Καπετανάκης, ο οποίος είχε πύργο στην άνοδο προς τη Σέλιτσα κ.a.».
-(Σελ. 674): «…Ενταύθα παρά το Αρμυρόν υπήρχε τείχος εξ αργών λίθων ωκοδομημένον. Tο τείχος τούτο από της θαλάσσης αρχόμενον κατατείνει παρακολουθούν την δεξιάν όχθην μικρού χειμάρρου μέχρι της κορυφής πετρώδους τινός υψώματος, όπερ καλείται Καστράκη, και το οποίον υπέρκειται της προς το χωρίον Σελίτζης αγούσης οδού. Εις το τείχος τούτο, όπερ νυν είναι γνωστόν υπό το όνομα Βέργα του Αλμυρού, οχυρωθέντες οι Μανιάται ανέμενον θαρραλαίοι τον εχθρόν […]» (Πέτρου Κουτήφαρη, Τρεις μάχαι των Μανιατών κατά των Αράβων, εις Ιω. Π. Παρασκευοπούλου, Μεσσηνιακόν Ημερολόγιον του έτους 1880, σ. 5 κ.ε.).
Σύμφωνα, λοιπόν, με τα ανωτέρω, η «προς το χωρίον Σελίτσης άγουσα οδός» ταυτίζεται με την παλαιά ημιονική οδό ή «Δρόμο της Ροβόλας», δηλ. με το ήδη χαρακτηρισθέν από το ΥΠΠΟ ως μνημείο «Καλντερίμι 3».
Σε αυτό το καλντερίμι «υπέρκειται το πετρώδες ύψωμα Καστράκι».
Το δυτικό άκρο του καλντεριμιού αντιστοιχεί στη «διάβαση προς το χωριό Σέλιτσα», που (το 1805 – 1826) «προστατευόταν από πυργόσπιτα εκεί που τώρα είναι η Κάτω Βέργα» (αυτά που αναφέρονται στα ανωτέρω κείμενα και εμφαίνονται στο σκίτσο του W. Gell).
Του Κωνσταντίνου Α. Μαρκάκη
Ηλεκτρολόγου-Μηχανολόγου Μηχανικού, εκπροσώπου «Φίλων της Βέργας»
