Η ιδέα πίσω από την έννοια της προστατευόμενης ονομασίας προέλευσης είναι ότι υπάρχει μία ουσιώδης διασύνδεση μεταξύ των προϊόντων αυτών και του τόπου παραγωγής. Σύμφωνα με αυτή τη λογική, όταν κάποιος παραγωγός από άλλη γεωγραφική περιοχή –που συνήθως συνεπάγεται και διαφορετικές πρώτες ύλες ή μεθόδους παραγωγής– χρησιμοποιεί το ίδιο όνομα, ιδιοποιείται αδίκως την προστιθέμενη αξία που αυτό υπαινίσσεται και παραπλανά τους καταναλωτές.
Για την αμερικανική κυβέρνηση, σύμφωνα με ρεπορτάζ του Γιάννη Παλαιολόγου στην χθεσινή “Καθημερινή”, το ευρωπαϊκό πλαίσιο ΠΟΠ αποτελεί συγκαλυμμένη πολιτική προστατευτισμού. Στην αμερικανική και στην καναδική νομοθεσία, οι προστατευόμενες ονομασίες προέλευσης θωρακίζονται μέσω του δικαίου των σημάτων (trademark law). Η αμερικανική πλευρά θεωρεί ότι οι Ευρωπαίοι υπερτονίζουν τη διασύνδεση μεταξύ τόπου και ποιότητας του προϊόντος και ότι η νομική προστασία που παρέχεται στα προϊόντα ΠΟΠ πλήττει τον καλώς εννοούμενο ανταγωνισμό.
Η επέκταση του καθεστώτος ΠΟΠ αποτελεί προτεραιότητα της ευρωπαϊκής εμπορικής πολιτικής και η Ε.Ε. έχει πετύχει να συμπεριληφθούν ισχυρές δικλίδες προστασίας για τα προϊόντα ΠΟΠ στις διμερείς εμπορικές συμφωνίες που έχει συνάψει. Ωστόσο η προστασία αυτή δεν καλύπτει πάντα όλα τα προϊόντα με εξίσου αεροστεγή τρόπο.
Ενδεικτική είναι η συμφωνία με τον Καναδά, την οποία υπέβαλε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προς κύρωση στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Βάσει της συμφωνίας CETA (Canadian-EU Trade Agreement), που αναμένεται να κυρωθεί στη Σύνοδο Κορυφής Ε.Ε.-Καναδά τον προσεχή Οκτώβριο, επεκτείνεται πλήρως το καθεστώς ΠΟΠ για 145 ευρωπαϊκά προϊόντα. Για τα άλλα 21, συμπεριλαμβανομένης και της φέτας, που ήδη χρησιμοποιούνται στον Καναδά, βρέθηκαν λύσεις ειδικού τύπου – περισσότερο ή λιγότερο ικανοποιητικές.
Πέντε εξ αυτών που βρίσκονταν σε σύγκρουση με προϊόντα που προϋπήρχαν στον Καναδά –και προστατεύονταν από σήμα κατατεθέν– απέκτησαν το δικαίωμα συνύπαρξης μαζί τους στην καναδική αγορά, ενώ πριν ήταν παράνομη η εισαγωγή τους με την προστατευόμενη ονομασία τους. Οκτώ ακόμα προϊόντα κατοχυρώθηκαν ως ΠΟΠ στην καναδική αγορά, αλλά επιτράπηκε η χρήση των ονομάτων στους στα γαλλικά ή στα αγγλικά για καναδικά προϊόντα, υπό τον όρο ότι δεν θα παραπλανούν τους καταναλωτές σχετικά με τον τόπο προέλευσής τους. Για το τυρί μποφόρ, το μπράτβουρστ Νυρεμβέργης και το ζαμπόν της περιοχής Bayonne, κατοχυρώθηκε άδειας χρήσης αντίστοιχων ονομάτων μόνο σε Καναδούς παραγωγούς που παρήγαγαν προϊόντα με τέτοιες ονομασίες πριν από μία καθορισμένη ημερομηνία.
Tέλος, υπάρχει η κατηγορία των πέντε τυριών, μεταξύ των οποίων και η φέτα (τα άλλα είναι το ασιάγκο, η γκοργκοντζόλα, η φοντίνα και το μούνστερ), για τα οποία οι Καναδοί αντιδρούσαν σθεναρά σε οποιοδήποτε καθεστώς προστασίας. Τελικά, επιτεύχθηκε μία συμβιβαστική λύση, που επιτρέπει στους παλαιούς Καναδούς παραγωγούς των επίμαχων προϊόντων να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν τις ίδιες ονομασίες και υποχρεώνει νέους παραγωγούς να συνοδεύουν τα δικά τους με λέξεις όπως «style», «type», «kind» και «imitation».
Περιορισμένο καθεστώς προστασίας επιφυλάσσει στη φέτα –αλλά και στις ελιές Καλαμών– και η εμπορική συμφωνία της Ε.Ε. με τις χώρες της Νότιας Αφρικής (SADC). Στο κείμενο της συμφωνίας σημειώνεται ότι για διάστημα πέντε ετών οι υφιστάμενοι παραγωγοί τυριών της Νότιας Αφρικής θα μπορούν να πωλούν τα προϊόντα με τις ίδιες σύνθετες ονομασίες («style», κ.λπ.) και με αναγραφή του τρόπου παραγωγής (π.χ. από αγελαδινό ή αιγοπρόβειο γάλα).
Συνολικά πάνω από 200 ευρωπαϊκά προϊόντα επεκτείνουν το καθεστώς ΠΟΠ στις χώρες της Νότιας Αφρικής με εμπορική συμφωνία, της οποίας η κύρωση επίσης εκκρεμεί. H συμφωνία θα πρέπει να εγκριθεί από το Ευρωκοινοβούλιο, από τα 28 κράτη-μέλη της Ε.Ε., σύμφωνα με τις εθνικές διαδικασίες επικύρωσης, καθώς και από τις χώρες της Νότιας Αφρικής.
Διάτρητο πλαίσιο προϊόντων ΠΟΠ
