Δεκαετίες εφαρμογής αγροτικών προγραμμάτων, και οι δείκτες παραγωγικότητας και οικονομικής ανάπτυξης των Περιφερειών της Ελλάδας, σε σύγκριση με αυτές άλλων χωρών – μελών, κάθε άλλο παρά συγκλίνουν. Τα στοιχεία που δημοσιοποίησε πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καταδεικνύουν ότι σε βασικούς δείκτες, όπως η παραγωγικότητα εργασίας, η κτηνοτροφία ή το επίπεδο διάβρωσης των εδαφών, οι ελληνικές Περιφέρειες υστερούν σημαντικά.
Ο χάρτης απεικονίζει την παραγωγικότητα της εργασίας, δηλαδή την προστιθέμενη αξία που παράγει ένας πλήρως απασχολούμενος αγρότης, στις 231 Περιφέρειες της Ευρώπης. Στις 42 πιο παραγωγικές Περιφέρειες, η παραγωγικότητα του μέσου αγρότη υπερβαίνει τα 45 χιλιάδες ευρώ ανά μονάδα ανθρώπινης εργασίας το έτος. Οι Περιφέρειες αυτές συγκεντρώνονται στην πλειοψηφία τους στο δυτικό μέρος της Ευρώπης, δηλαδή 11 στη Βρετανία, 9 στην Ολλανδία, 3 στη Γερμανία (διευρυμένες Περιφέρειες), 4 στη Δανία, 1 στη Σουηδία, 5 στη Β. Ιταλία, και 2 στη Β. Ισπανία.
Στο άλλο άκρο του επιπέδου παραγωγικότητας βρίσκονται 44 Περιφέρειες, όπου ο μέσος πλήρως απασχολούμενος αγρότης δημιουργεί προστιθέμενη αξία έως επτά χιλιάδες ευρώ το έτος. Οι Περιφέρειες αυτές αφορούν στο σύνολο των οκτώ Περιφερειών της Ρουμανίας, τις 14 από τις συνολικά 16 Περιφέρειες της Πολωνίας, τις πέντε από τις επτά περιοχές της Ουγγαρίας, τις τρεις από τις έξι της Βουλγαρίας, το σύνολο της Τσεχίας και Σλοβενίας, για τις οποίες υπήρχαν στοιχεία μόνο σε επίπεδο χώρας και όχι σε επίπεδο Περιφερειών. Στην υπόλοιπη Ευρώπη υπάρχουν από δύο Περιφέρειες στην Πορτογαλία και τη Βρετανία (Β. Σκωτία και Β. Ιρλανδία) και από μία σε Ιρλανδία και Λετονία.
Η Ελλάδα κατατάσσεται σε ιδιαίτερα χαμηλή θέση. Τέσσερις Περιφέρειες, αυτές της Ηπείρου, του Ιονίου, της Αττικής – Νήσων και του Βορείου Αιγαίου, χαρακτηρίζονται από παραγωγικότητα εργασίας μικρότερη των επτά χιλιάδων ευρώ. Οι υπόλοιπες κατατάσσονται στη δεύτερη χειρότερη κατηγορία.
Η πορεία της κτηνοτροφίας
Φθίνουσα πορεία ακολουθεί η εκτροφή βοοειδών μεταξύ 2003 – 2013. Την περίοδο αυτή, το ζωικό κεφάλαιο αυξήθηκε σε 60 μόλις περιοχές, σε σύνολο 233 όλης της Ε.Ε. Οι περιοχές αυτές αφορούν 17 χώρες-μέλη (κυρίως Ολλανδία, Γαλλία, Πολωνία, Ουγγαρία και δευτερευόντως Ιταλία, Αυστρία, Πορτογαλία), ενώ υπήρχαν μεμονωμένες περιοχές σε Δανία, Λετονία, Φιλανδία, Βουλγαρία, Κροατία.
Αντίθετα, όλες οι Περιφέρειες της Ελλάδας ανήκουν σε εκείνες όπου το ζωικό κεφάλαιο βοοειδών μειώθηκε. Ιδιαίτερη μείωση (πάνω από 2,2% το έτος) καταγράφεται στον αριθμό ζώων στην Κεντρική και Δυτική Μακεδονία, τα Επτάνησα, την Αττική, την Πελοπόννησο, την Κρήτη, το Β. και Ν. Αιγαίο. Μικρότερη μείωση παρατηρείται στη Στερεά, ενώ η μείωση περιορίζεται σε Θεσσαλία, Ήπειρο και Δυτική Ελλάδα.
Αρνητική πορεία παρουσιάζει και η αγελαδοτροφία γαλακτοπαραγωγής. Μερικές από τις ευρωπαϊκές περιοχές -μόλις 30, σε σύνολο 236- όπου παρατηρείται μείωση στην παραγωγή αγελαδινού γάλακτος βρίσκονται στην Ελλάδα (Στερεά, Αττική, Νότιο Αιγαίο). Αντίθετα, αύξηση παραγωγής παρατηρείται συνήθως σε περιοχές όπου η αγελαδοτροφία έχει μικρό ειδικό βάρος (Κρήτη, Ήπειρος, Πελοπόννησος).
Τέλος, αξίζει να τονιστεί ότι φθίνουσα πορεία ακολουθεί και ο «παραδοσιακός» κτηνοτροφικός κλάδος, η αιγοπροβατοτροφία.
Διάβρωση εδάφους
Το επιφανειακό στρώμα του εδάφους περιέχει οργανική ουσία, μέταλλα, υγρασία, αέρα, ζωντανούς οργανισμούς. Η ποιότητά του, που διαμορφώνεται μέσα από πολυετείς διεργασίες, καθορίζει την ποιότητα και ποσότητα του παραγόμενου αγροτικού προϊόντος, το βαθμό βιοποικιλότητας, αποτελεί μέσο καταπολέμησης των κλιματικών αλλαγών, αποθηκεύει νερό.
Η διάβρωση των εδαφών από το νερό είναι η κύρια μορφή υποβάθμισης της αγροτικής γης στην Ε.Ε. Ως μονάδα μέτρησης χρησιμοποιείται η ποσότητα χώματος που μεταφέρεται από τη βροχή, την επιφανειακή απορροή, τη δημιουργία ρυακιών.
Οι σκανδιναβικές χώρες, το βόρειο τμήμα της Ε.Ε. (Γερμανία, Πολωνία), αλλά και μέρος της δυτικής (Γαλλία, Αγγλία, Ιρλανδία), παρουσιάζουν ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα διάβρωσης των εδαφών, μικρότερα τους ενός τόνου ανά εκτάριο. Αντίθετα, στις χώρες του Νότου, όπου το ανάγλυφο του εδάφους, η κατάσταση της υπάρχουσας χλωρίδας και οι καλλιεργητικές πρακτικές διαφέρουν, υπάρχουν σοβαρά προβλήματα διάβρωσης.
Στην Ελλάδα, με εξαίρεση το Νομό Ημαθίας, σοβαρά προβλήματα διάβρωσης παρατηρούνται στο μέτωπο της Ηπείρου, της Δυτικής Ελλάδας, των νησιών του Ιονίου και την Κρήτη.
Το χάσμα των ελληνικών Περιφερειών διευρύνεται
