Επικίνδυνο το οδηγείν …στους δρόμους της Μεσσηνίας

Έκθεση του Πολυτεχνείου Κρήτης για τα τροχαία ατυχήματα – Στη… μαύρη λίστα η Μεσσηνία
 
 
Το Εργαστήριο Συστημάτων Χρηματοοικονομικής Διοίκησης και Ανάλυσης Δεδομένων του Πολυτεχνείου Κρήτης παρουσιάζει την έρευνά του για το έτος 2016 που αφορά στην αξιολόγηση της αστυνόμευσης της οδικής ασφάλειας στην Ελλάδα και τη συσχέτισή της με τη συχνότητα των τροχαίων ατυχημάτων ανά Περιφερειακή Ενότητα. Η έκθεση συντάχθηκε από τους καθηγητές Κωνσταντίνο Ζοπουνίδη (Πολυτεχνείο Κρήτης, ακαδημαϊκός, Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών και Χρηματοοικονομικών της Ισπανίας), Μιχαήλ Νικολαράκη (διδάκτωρ Πολυτεχνείου Κρήτης) και Νικόλαο Γιανναράκη (μεταπτυχιακός ερευνητής).
 
Μεσσηνία
Σε μία ακόμα επιστημονική μελέτη αυτό που διαπιστώνεται, μεταξύ άλλων, είναι ότι ο Νομός Μεσσηνίας καταλαμβάνει τις χειρότερες θέσεις στους σχετικούς πίνακες. Ειδικότερα, βρίσκεται μεταξύ αυτών με τη μεγαλύτερη επικινδυνότητα για το έτος 2016, ενώ οι βεβαιωθείσες τροχαίες παραβάσεις έχουν χαμηλή αποτελεσματικότητα, αφού οι οδηγοί δε συμμορφώνονται παρά τις ποινές που τους επιβάλλονται.
Όσο κι αν οι παράγοντες για ένα ατύχημα είναι, συνήθως, ανθρώπινοι, δεν είναι δυνατό κάθε χρόνο σχεδόν να δεχόμαστε «με τα χέρια σταυρωμένα» την παραπάνω κατάσταση. Οι Δήμοι της Μεσσηνίας, σε συνεργασία με την Αστυνομική Διεύθυνση, θα πρέπει να προβούν σε μια εκστρατεία ενημέρωσης και πρόληψης. Κι αυτό μπορεί να γίνει με μια σειρά από τρόπους.
 
Η μελέτη
Το Στρατηγικό Σχέδιο για τη Βελτίωση της Οδικής Ασφάλειας στην Ελλάδα για την περίοδο 2011 – 2020 ανάμεσα στους στόχους που έχει θέσει για τη μείωση των τροχαίων ατυχημάτων είναι και η επιτήρηση της κυκλοφορίας με ελέγχους, δηλαδή η αστυνόμευση των οδών. Το έργο αυτό αλλά και η μείωση των εν λόγω ατυχημάτων έχει ανατεθεί σιωπηρά στην Ελληνική Αστυνομία, η οποία καταβάλλει υπεράνθρωπες προσπάθειες παρά τη μεγάλη έλλειψη που έχει σε προσωπικό και μέσα.
Είναι κοινά παραδεκτό πλέον ότι μεταξύ των άλλων παραμέτρων της οδικής ασφάλειας οι επικίνδυνες παραβάσεις οδηγούν άμεσα στην πρόκληση των περισσότερων τροχαίων ατυχημάτων. Στις παραβάσεις αυτές, κυρίως, θα πρέπει να επικεντρωθούν οι έλεγχοι των αστυνομικών υπηρεσιών Τροχαίας, προκειμένου να επιτευχθούν τα επιθυμητά αποτελέσματα.
Στο πλαίσιο της αποτίμησης των μέτρων και παρεμβάσεων που έχουν υλοποιηθεί, είναι ιδιαίτερα σημαντική η ποσοτική ανάλυση των διαθέσιμων δεδομένων.
 
Μελέτη παραβιάσεων
Στο δεύτερο στάδιο της επεξεργασίας εξετάστηκαν οι καταγραφείσες τροχαίες παραβάσεις. Σύμφωνα με τα στοιχεία, το 2016 καταγράφηκε μείωση στα θανατηφόρα τροχαία ατυχήματα κατά ένα (-1), και μία μικρή αύξηση στον αριθμό των νεκρών (+2). Ομοίως διαπιστώθηκαν μειώσεις και στα σοβαρά τροχαία ατυχήματα (-186) και στους βαριά τραυματίες από αυτά (-219). Επίσης υπήρξαν μειώσεις και των ελαφρών ατυχημάτων (-28) ως και των ελαφρά τραυματισθέντων (-161). Παρατηρούμε ότι υπάρχει μια σταθεροποίηση των τροχαίων ατυχημάτων, τα οποία βρίσκονται στα 11.500 περίπου τα τελευταία τρία χρόνια, σε ολόκληρη την επικράτεια.
Το πρόβλημα των ατυχημάτων, όπως διαπιστώνεται κάθε χρόνο, μεταφέρθηκε στις περιοχές που το οδικό δίκτυο δεν είναι σε καλή κατάσταση. Οι μεγάλοι τουριστικοί προορισμοί πρέπει να εξεταστούν σε πρώτη προτεραιότητα βελτίωσης της οδικής ασφάλειας, γιατί τα ατυχήματα με παθόντες τουρίστες δυσφημούν τη χώρα. Στα ερωτηματολόγια που συμπληρώνονται κατά την αναχώρησή τους για την ικανοποίησή τους ανεβάζουν την οδική ασφάλεια στις πρώτες θέσεις δυσαρέσκειας.
 
Μελέτη παραβάσεων- διαπιστώσεις
Από τα διαθέσιμα στοιχεία διαπιστώνεται ότι στη βεβαίωση των επικίνδυνων παραβάσεων είχαμε μια μικρή μείωση (-2,8%).
Στις παραβάσεις αστυνομικής δραστηριότητας είχαμε αύξηση 14,5% και στις παραβάσεις των οχημάτων παρατηρείται επίσης μείωση κατά 14,5%.
Στη βεβαίωση των παραβάσεων της υπερβολικής ταχύτητας διαπιστώνεται ότι διαχρονικά βεβαιώνεται μεγάλος αριθμός, καθόσον αυτός γίνεται κυρίως με τη βοήθεια τεχνικών μέσων όπως είναι τα αυτόματα ραντάρ καταγραφής ταχύτητας. Το γεγονός αυτό υποδηλώνει, αφενός, τη μεγάλη παραβατικότητα και, αφετέρου, τη βοήθεια που προσφέρουν τα τεχνικά μέσα στην αποτελεσματικότερη αστυνόμευση, χωρίς τη φυσική παρουσία του αστυνομικού προσωπικού, που σε όλες τις υπηρεσίες είναι πολύ λιγότερο από τον αριθμό που χρειάζεται για την επαρκή αστυνόμευση.
Επίσης, παρατηρείται ότι από το σύνολο των επικίνδυνων παραβάσεων οι οποίες αποδεδειγμένα πλέον οδηγούν στη πρόκληση τροχαίου ατυχήματος (249.712 για το 2016), οι 169.278 αφορούν στην υπερβολική ταχύτητα και μόνο 80.434 τροχαίες παραβάσεις έχουν βεβαιωθεί για τις υπόλοιπες κατηγορίες, όπως είναι το αντικανονικό προσπέρασμα, η οδήγηση σε κατάσταση μέθης, η παραβίαση σηματοδότη κ.λπ.
Είναι αναγκαία η αύξηση της βεβαίωσης των λοιπών επικινδύνων παραβάσεων τουλάχιστον στο διπλάσιο, από τον αριθμό που βεβαιώθηκε το εξεταζόμενο έτος. Εξάλλου, για κάθε Περιφερειακή Ενότητα χρειάζεται επισταμένη ανάλυση κάθε είδους παράβασης για να διαπιστωθούν τα περιθώρια βελτίωσης της αστυνόμευσης.
Θεωρούμε πως για να υπάρξει περαιτέρω μείωση των τροχαίων ατυχημάτων πρέπει να τηρηθούν οι προϋποθέσεις όπως αυτές αναλυτικά παρατίθενται στο Στρατηγικό Σχέδιο για τη βελτίωση της Οδικής Ασφάλειας στην Ελλάδα για την περίοδο 2011 – 2020.
Μεταξύ των άλλων προϋποθέσεων του ανωτέρω σχεδίου για τους οποίους οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι δε δείχνουν να ενδιαφέρονται, είναι και η επιτήρηση της κυκλοφορίας με ελέγχους που γίνονται αποκλειστικά από την Ελληνική Αστυνομία, στην οποία δυστυχώς έχει ανατεθεί σιωπηρά όλο το βάρος της μείωσης των τροχαίων ατυχημάτων. Για το λόγο αυτό επιμένει το Εργαστήριο Συστημάτων Χρηματοοικονομικής Διοίκησης στην αύξηση του αστυνομικού προσωπικού που ασχολείται με τον έλεγχο της οδικής κυκλοφορίας, καθώς και στην αύξηση του ελέγχου των επικινδύνων ιδίως, τροχαίων παραβάσεων.
 
Συμπεράσματα
Τα κύρια συμπεράσματα της έρευνας μπορούν να συνοψιστούν στα ακόλουθα σημεία: Από την ανάλυση των στοιχείων των οδικών ατυχημάτων στην Ελλάδα και των σχετικών δεικτών οδικής ασφάλειας, κατά το έτος 2016, οι επιδόσεις στην οδική ασφάλεια συνολικά κρίνονται στάσιμες. Όλες οι κατηγορίες ατυχημάτων και παθόντων μειώθηκαν οριακά. Διαπιστώθηκε μείωση της αστυνόμευσης πανελλαδικά, προφανώς και λόγω της μείωσης του προσωπικού των υπηρεσιών τροχαίας, φαινόμενο που παρατηρείται έντονα όλα τα χρόνια της κρίσης στη χώρα.
Κάποιες Περιφερειακές Ενότητες έχουν πολλά ατυχήματα και χρειάζονται έκτακτα μέτρα, γιατί παρουσιάζουν διαχρονικό πρόβλημα, ενώ η επιτήρηση των οδών δεν είναι ικανοποιητική και η αστυνόμευση κρίνεται ανεπαρκής.
Πρέπει να ληφθούν δραστικότερα μέτρα αστυνόμευσης και αύξηση της αστυνομικής παρουσίας σε επικίνδυνα σημεία του οδικού δικτύου, αλλά και μέσα στα μεγάλα αστικά κέντρα. Οι αστυνομικοί επιβάλλεται να είναι αυστηρότεροι με τους οδηγούς και τα όρια ανεκτικότητας να είναι μηδενικά.
Πρέπει να αυξηθούν τα ποσά των προστίμων του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας και ιδιαίτερα των παραβάσεων εκείνων που οδηγούν απευθείας στο τροχαίο ατύχημα, όπως είναι η ανάπτυξη ταχυτήτων μεγαλύτερων της κατάλληλης, η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, η χρήση κινητού τηλεφώνου κατά την οδήγηση, η μη χρήση ζώνης ασφαλείας και κράνους.
Υπάρχει αυξημένη επικινδυνότητα για τους οδηγούς που κυκλοφορούν στις τουριστικές περιοχές και πρέπει οι αρμόδιοι φορείς να ενημερώνουν τους οδηγούς είτε με φυλλάδια, είτε με πληροφοριακές πινακίδες, είτε με τη χρήση της τηλεματικής ή των εφαρμογών της κινητής τηλεφωνίας και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Οι ασφαλιστικές εταιρείες και οι αρμόδιοι φορείς της Πολιτείας πρέπει να βρουν λύση στο πρόβλημα των ανασφάλιστων οχημάτων, με μείωση των ασφαλίστρων από τις εταιρείες, με αυστηροποίηση των ελέγχων και συγχρόνως με ενημέρωση των οδηγών για τις επιπτώσεις σε περίπτωση ατυχήματος.
Οι ασφαλιστικές εταιρείες εξακολουθούν να μη συμμετέχουν ενεργά στις προσπάθειες μείωσης των ατυχημάτων και γενικότερα της πρόληψης. Η δραστηριοποίησή τους προς την κατεύθυνση αυτή θα βοηθούσε σημαντικά, τόσο το κοινωνικό σύνολο, αλλά και τις ίδιες τις ασφαλιστικές εταιρείες.
Θεωρούμε αναγκαίο να επισημάνουμε την ύπαρξη σχεδόν σε κάθε πόλη της χώρας ενός ή περισσοτέρων συλλόγων που ασχολούνται με την πρόληψη των τροχαίων ατυχημάτων και ενεργούν αυτοβούλως και ανεξέλεγκτα. Θα πρέπει από το υπουργείο που είναι αρμόδιο για την οδική ασφάλεια να γίνει μια καταγραφή αυτών των συλλόγων, να τους δίνονται κατευθυντήριες γραμμές δράσης, να συντονίζονται και σε συνεργασία με επιστήμονες του είδους να ενεργούν συντονισμένα και αποτελεσματικά.
Οι βασικές προϋποθέσεις για την επιτυχία των στόχων οδικής ασφάλειας είναι η ισχυρή πολιτική βούληση, το σταθερό πλαίσιο διοίκησης, ο συντονισμός όλων των συναρμόδιων φορέων, η συμμετοχή των πολιτών, η συστηματική παρακολούθηση και αξιολόγηση των μέτρων και η επαρκής χρηματοδότηση. Ο φορέας που έχει το συντονιστικό ρόλο στην εφαρμογή της εθνικής στρατηγικής οδικής ασφάλειας, στα παραδείγματα καλής πρακτικής διεθνώς, είναι ένας κυβερνητικός φορέας που φέρει την ευθύνη της ανάπτυξης της στρατηγικής οδικής ασφάλειας με επικέντρωση στα αποτελέσματα.
 
Πρόταση
Προτείνεται, με πρωτοβουλία της Βουλής, σε πρώτη φάση να γίνει μια πανελλήνια συνδιάσκεψη – συνέδριο όλων των εμπλεκομένων φορέων, ώστε να καθοριστούν οι αρχικές κατευθυντήριες γραμμές, να συμφωνηθούν κάποιες κοινές δράσεις, να παρουσιασθεί και να γίνει κατανοητό το Στρατηγικό Σχέδιο Οδικής Ασφάλειας (2011–2020) από τους συναρμόδιους φορείς, να καθοριστούν λεπτομερώς οι καθ’ ύλην αρμοδιότητες όλων, να ενδυναμωθούν οι αστυνομικές υπηρεσίες Τροχαίας, στις οποίες έχει ανατεθεί σιωπηρά η μείωση των τροχαίων ατυχημάτων, με κατάλληλο αστυνομικό προσωπικό και μέσα και να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα των οποίων θα αρχίσει η εφαρμογή την επομένη, γιατί το θέμα είναι επείγον και κάθε μέρα καθυστέρησης κοστίζει σε ανθρώπινες ζωές.
Με συντονισμό, δράση και βελτίωση της ασφάλειας των χρηστών της οδού, της οδικής υποδομής και των οχημάτων, καθώς και βελτίωση της άμεσης βοήθειας στους παθόντες, οι νεκροί από τα τροχαία ατυχήματα μπορούν να μειωθούν κάτω από το όριο των 500 ατόμων το 2017.
 
Επιμέλεια: Αντώνης Πετρόγιαννης