Το κράτος πρόνοιας και γενικά το κοινωνικό κράτος είναι το πρώτο που θίγεται από τις πολιτικές της λιτότητας. Για το λόγο αυτό η παρούσα κυβέρνηση, εκτός των άλλων, παρέλαβε συντρίμμια κοινωνικού κράτους. Με βάση τα στοιχεία της Eurostat, τη δεκαπενταετία 1995-2010, την περίοδο της ανάπτυξης, η Ελλάδα είχε τον υψηλότερο συντελεστή φτώχειας στην Ευρώπη των 15. Για κοινωνικές δαπάνες διατέθηκε το χαμηλότερο ποσοστό του ΑΕΠ, από όλη την Ευρώπη. Προφανώς οι προηγούμενες κυβερνήσεις είχαν άλλη πολιτική αντίληψη. Διαχειρίζονταν τη φτώχεια ως φιλανθρωπία, με κριτήρια πελατειακών σχέσεων.
Η παρούσα κυβέρνηση το έτος 2015, που ανέλαβε, βρήκε τον προϋπολογισμό των κοινωνικών δαπανών στα 780 εκ. ευρώ, (0,4% ΑΕΠ), το χαμηλότερο της Ευρώπης. Σε συνθήκες ασφυξίας, το ποσό αυτό αυξήθηκε κατά 15% το 2015. Στη συνέχεια, παρά την επίσης δύσκολη οικονομική συγκυρία, οι κοινωνικές δαπάνες αυξήθηκαν κατά 25% το 2016, κατά 100% το 2017 και ανήλθαν σε 1,75 δισ. ευρώ, ενώ για το 2018 προβλέπεται το ποσό των κοινωνικών δαπανών να ανέλθει σε 2,77 δισ. ευρώ, που σημαίνει αύξηση του ποσού των κοινωνικών δαπανών εντός της τετραετίας κατά 350%.
Η αύξηση των κοινωνικών δαπανών σε περιόδους μεγάλης οικονομικής στενότητας δε σημαίνει μόνο κοινωνική ευαισθησία από την παρούσα κυβέρνηση, σημαίνει ότι θεωρεί την αξιοπρέπεια και την ισονομία ως δικαίωμα όλων των ανθρώπων. Γι’ αυτό και το ενδιαφέρον της για τους κοινωνικά αδύναμους, για τους ανθρώπους χωρίς φωνή, είναι ειλικρινές και έμπρακτο. Εξάλλου, ενστερνίζεται τη νεοφιλελεύθερη παραδοχή, ότι κάθε ένα ευρώ που δίνεται για κοινωνική πρόνοια, λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής, δημιουργεί θέσεις εργασίας, αυξάνει το ΑΕΠ.
Το πρόβλημα, στο παρελθόν, με την κοινωνική προστασία, δεν ήταν μόνο η υποχρηματοδότηση, αλλά και η αναποτελεσματικότητα του σχεδιασμού της. Αυτό προκύπτει από τα στοιχεία της Eurostat, που κατατάσσει τη χώρα μας τελευταία στην αποτελεσματικότητα, κατά την ίδια περίοδο (της ευμάρειας), 1994-2010.
Και πώς να ήταν αποτελεσματικό το κοινωνικό κράτος, αφού η κοινωνική προστασία είχε ανατεθεί σε 1.400 Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου, φιλανθρωπικά σωματεία, ΜΚΟ κ.λπ.; Τα Νομικά Πρόσωπα Δημόσιου Δικαίου ήταν συνολικά 63, ενώ υπήρχαν 27 διαφορετικές αρχές πληρωμής, απ’ όπου, χωρίς ενιαίους κανόνες, χορηγούνταν 125 ασύνδετα επιδόματα. Οι ανάπηροι, οι άστεγοι, οι ηλικιωμένοι, τα παιδιά, οι Ρομά, οι άποροι ήταν έρμαια της κάθε αρχής.
Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ με βάση τα εισοδήματα του 2014, το 35,7% του πληθυσμού αντιμετώπιζε τον κίνδυνο της φτώχειας ή του κοινωνικού αποκλεισμού, με πρωτιά και στην παιδική φτώχεια, που ανερχόταν στο 26%.
Όταν ανέλαβε η παρούσα κυβέρνηση το 2015, δεν υπήρχε τίποτα, ούτε σε επίπεδο σχεδιασμού ούτε σε επίπεδο χρηματοδότησης. Το ΕΣΠΑ 2007-2013 είχε λήξει και είχε παραταθεί μέχρι τον Σεπτέμβρη του 2015. Δεν υπήρχε κανένας απολύτως σχεδιασμός, γιατί τα προγράμματα με χρηματοδότηση ΕΣΠΑ (το κατ’ εξοχήν εργαλείο των πελατειακών σχέσεων) σχεδιάζονταν τελευταία στιγμή, με διαμάχες ανάμεσα σε συμφέροντα.
Οι περιβόητες δομές φτώχειας, που έπειτα από παράταση έληγαν το Σεπτέμβριο του 2015, επεκτάθηκαν για δύο χρόνια, ενισχύθηκαν με 20 εκ. ευρώ από τον κρατικό προϋπολογισμό και σχεδιάστηκαν από την αρχή.
Αντί των 27 αρχών πληρωμής, σχεδιάστηκε μία ενιαία αρχή πληρωμής όλων των επιδομάτων, με διασταύρωση όλων των δεδομένων του κράτους (η Αρχή αποτελείται κατά κύριο λόγο από το τμήμα εκείνο του ΟΓΑ που δεν περιήλθε στον ΕΦΚΑ και που μέχρι τέλους του 2017 θα λειτουργήσει πλήρως). Στόχος είναι όλα τα επιδόματα, και τα οικογενειακά, να δίνονται την ίδια ημέρα κάθε μήνα.
Με βάση τον ΟΓΑ και με ηλεκτρονικές πλατφόρμες, αναδιοργανώνονται και τα ΚΕΠΑ [Κέντρα Πιστοποίησης Αναπηρίας], που είχαν αποψιλωθεί, με αποτέλεσμα τη μεγάλη ταλαιπωρία των ανθρώπων εξαιτίας της πολύμηνης αναμονής, αλλά της πολύπλοκης διαδικασίας εγγραφής.
Με κριτήριο την ανακούφιση του πολίτη, όταν το έχει ανάγκη, και όχι ένα, με ενάμιση χρόνο μετά, που θα είχε το αποτέλεσμα της φορολογικής του δήλωσης, διασυνδέθηκαν για πρώτη φορά ηλεκτρονικά (online), ταυτόχρονα, όλες οι βάσεις δεδομένων του κράτους. Με το πρόγραμμα αυτό, με μόνη την εισαγωγή του ΑΦΜ του ενδιαφερομένου, εμφανίζεται προ-συμπληρωμένη πλατφόρμα με όλα τα δεδομένα του. Έτσι, οι αδύναμες αυτές ομάδες, χωρίς να επιβαρύνονται με δαπάνες για λογιστές κ.λπ., γνωρίζουν πάραυτα εάν είναι δικαιούχοι του ΚΕΑ και τι ποσό δικαιούνται. Σήμερα είναι 515.000 δικαιούχοι του ΚΕΑ, ενώ στη Μεσσηνία ανέρχονται σε οχτώ χιλιάδες περίπου. Οι δικαιούχοι συνδέονται με όλες τις υπηρεσίες του ΤΕΒΑ [Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Επισιτιστικής και Βασικής Υλικής Συνδρομής], για δωρεάν φάρμακα, βρεφονηπιακούς σταθμούς κλπ.
Επιπλέον, για την αντιμετώπιση της παιδικής φτώχειας, τα χρήματα του ΕΣΠΑ συμπληρώθηκαν από κρατικούς πόρους, με αποτέλεσμα 47.000 παιδιά από οικογένειες με χαμηλά εισοδήματα και για πρώτη φορά και από άνεργους γονείς, πήγαν δωρεάν πέρυσι σε βρεφονηπιακούς σταθμούς. Επεκτάθηκαν τα σχολικά γεύματα, με εγγραφή της σχετικής δαπάνης στον προϋπολογισμό και ελήφθη πρόνοια για τη συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών στους διαγωνισμούς και την εξασφαλισμένη ποιότητα, με δεδομένο το πρόβλημα της παχυσαρκίας. Προβλέφθηκε, επίσης, αύξηση των οικογενειακών επιδομάτων για κάθε παιδί και το επόμενο διάστημα έρχεται προς ψήφιση ο νέος νόμος για την αναδοχή και την υιοθεσία, για να μη συμβαίνει στη χώρα μας το παράδοξο, να υπάρχουν νέοι άνθρωποι που δεν μπορούν να υιοθετήσουν, ενώ υπάρχουν παιδιά μέσα στα ιδρύματα.
Στη στέγαση, βεβαίως, θεσπίστηκε η επιδότηση ενοικίου στον ιδιοκτήτη και όχι στον ωφελούμενο. Το μέτρο διευρύνεται και το 2019 θα ωφεληθούν εξακόσιες χιλιάδες οικογένειες συμπολιτών μας είτε με επιδότηση ενοικίου, είτε με επιδότηση της δόσης του στεγαστικού δανείου, είτε με απαλλαγή από τον ΕΝΦΙΑ.
Το κοινωνικό κράτος με λογική και ευαισθησία, δεν ανακαλύφθηκε από την παρούσα κυβέρνηση. Απλά η παρούσα κυβέρνηση θέτει στο επίκεντρο του σχεδιασμού της κοινωνικής της πολιτικής το σεβασμό προς τον Άνθρωπο.
Της Παναγιώτας Κοζομπόλη – Αμανατίδη
Βουλευτή Μεσσηνίας του ΣΥΡΙΖΑ
Ο σεβασμός για τον άνθρωπο η κινητήριος δύναμη για το κοινωνικό κράτος
