«Λωξάντρα»: Με μια παράσταση που… «μυρίζει» Ελλάδα, γιορτάζει τα 40 του χρόνια το Μεσσηνιακό Ερασιτεχνικό Θέατρο
Ο καταξιωμένος ηθοποιός και σκηνοθέτης της παράστασης μιλά εφ’ όλης της ύλης στο «Θάρρος»
6-7-8 και 9 Ιουλίου ανεβαίνει στο αμφιθέατρο του Κάστρου Καλαμάτας
40 έτη συνεχούς παρουσίας στα θεατρικά δρώμενα της Μεσσηνίας συμπληρώνει φέτος το πρωτοπόρο στο χώρο Μεσσηνιακό Ερασιτεχνικό Θέατρο. Τα 40 αυτά χρόνια το ΜΕΘ θα τα γιορτάσει με μια παράσταση «γεμάτη» Ελλάδα… Τη «Λωξάντρα» από το ομώνυμο βιβλίο της Μαρίας Ιορδανίδου και σε θεατρική διασκευή του Άκη Δήμου. Η παράσταση θα ανέβει στο αμφιθέατρο του Κάστρου Καλαμάτας στις 6-7-8 και 9 Ιουλίου.
Καθώς οι «πυρετώδεις» προετοιμασίες συνεχίζονται, το «Θάρρος» συνάντησε το σκηνοθέτη της, Περικλή Αλμπάνη. Ο καταξιωμένος Μεσσήνιος ηθοποιός μάς μίλησε για την παράσταση που ετοιμάζουν, τη συνεργασία του με το ΜΕΘ, την 37ετή πορεία του στο χώρο, αλλά και τη φιλοσοφία του γύρω από το θέατρο.
Ο λόγος στον ίδιο…
-Επιστροφή στο ΜΕΘ έπειτα από 35 χρόνια, και σκηνοθέτης στην παράσταση «ορόσημο» με τη συμπλήρωση 40 ετών του σχήματος. Πώς αισθάνεστε;
Στο ΜΕΘ έκανα τα πρώτα μου βήματα στο χώρο… To 1981 βρέθηκα στην Καλαμάτα και συνεργάστηκα με το σπουδαίο Λυκούργο Καλλέργη στο ΜΕΘ, στην παράσταση «Οι φίλοι του Μουρσελά». Μέσα από τους «φίλους του Μουρσελά» και τις παραστάσεις στο κάστρο, «μεταπήδησα» στο νεοσυσταθέν τότε Δημοτικό Θέατρο Καλαμάτας με καλλιτεχνικό διευθυντή τον Νίκο Χαραλάμπους
Είναι, όπως αντιλαμβάνεστε, πολύ συγκινητικό για μένα να βρίσκομαι στο ΜΕΘ, ως σκηνοθέτης αυτή τη φορά, στη συμπλήρωση των 40 ετών από την ίδρυσή του. Το ΜΕΘ έχει κάνει σπουδαία δουλειά, όχι μόνο στην Καλαμάτα, αλλά σε ολόκληρη την περιφέρεια, γιατί ανελλιπώς και ανιδιοτελώς «προσφέρει» πολιτισμό.
-Σε λίγες μέρες ανεβαίνει στο Κάστρο η «Λωξάντρα». Πείτε μας λίγα λόγια για το έργο, αλλά και για την επιλογή αυτή.
Η επιλογή έγινε γιατί η Λωξάντρα «μυρίζει» Ελλάδα… Είναι ένα σύμβολο που αντιπροσωπεύει την Ελληνίδα μάνα. Η λέξη «μάνα» είναι ιερή στα χείλη των Ελλήνων… Στη λέξη «μάνα» γίνεται και η ταύτιση της κοινωνίας μας με την Παναγία… Την Παναγία που μνημονεύει συνέχεια και η δική μας «ηρωίδα» στην παράσταση, σ’ ό,τι και αν κάνει. «Δοξασμένο το όνομά της» λέει συνέχεια μέσα στο έργο. Επίσης, αντιπροσωπεύει την προσφορά και την αγάπη… Η Μαρία Ιορδανίδου στο ομώνυμο βιβλίο της την περιγράφει εύσωμη, και αναφέρει χαρακτηριστικά ότι τα χέρια της, όταν σε αγκάλιαζε, ήταν σαν να αγκαλιάζει όλο τον κόσμο… Τα χέρια της, οι παλάμες της, τα δάχτυλά της, ήταν «φτιαγμένα» για να προσφέρει… Η προσφορά της ήταν μέσα από τις γεύσεις, μέσα από τις μυρωδιές… Όταν ακούμε τη λέξη «Λωξάντρα», το μυαλό μας πάει κατευθείαν στην κουζίνα, στις γεύσεις… Δεν πρέπει να λησμονούμε τη σημασία που είχε η μαγειρική για τις «Πολίτισσες» όπως η Λωξάντρα.
Ένας ακόμα λόγος που επιλέξαμε το έργο αυτό είναι γιατί «πλημμυρίζεται» από συναισθήματα… Χαρές, λύπες… Η Λωξάντρα, αν και δεν είχε κάποια ιδιαίτερη μόρφωση, ήταν μια σοφή γυναίκα… Είχε φιλοσοφήσει τη ζωή. Ήξερε ξεκάθαρα ποιος είναι ο προορισμός της… Τα είχε βάλει όλα σε μια τάξη. Ήθελε να παντρευτεί, να γίνει μάνα, να μεγαλώσει με αγάπη τα παιδιά της και να αφοσιωθεί στον άνδρα της, να τα τακτοποιήσει όλα αυτά και μετά να πεθάνει… Ήταν συμβιβασμένη όσο κανένας άλλος άνθρωπος και άρρηκτα συνδεδεμένη με το θάνατο. Όσο και αν ακούγεται τρομακτικό, γι’ αυτή ήταν η «πορεία» της, η κατάληξή της. Ήταν προετοιμασμένη γι’ αυτή τη στιγμή, χωρίς ωστόσο ποτέ να χάσει την ανάγκη της για προσφορά στο συνάνθρωπό της. Αυτό ήταν το μεγαλείο της. Γι’ αυτό το έργο επιλέχθηκε, γιατί εκτός από την ψυχαγωγία, μας διδάσκει. Δίνει ένα μήνυμα ανθρωπιάς στο συνάνθρωπο, που σήμερα, δυστυχώς, τείνουμε να χάσουμε…
Στο έργο, που θα ανέβει στις 6 – 7 -8 και 9 Ιουλίου, θα συμμετέχουν περίπου 30 ηθοποιοί και ζωντανή ορχήστρα με τραγούδια της εποχής. Η παράσταση βασίζεται στο βιβλίο της Μαρίας Ιορδανίδου και σε θεατρική διασκευή του Άκη Δήμου. Θα θέλαμε, επίσης, να ευχαριστήσουμε τη Λυρική Σκηνή Αθηνών, και ιδιαίτερα το Μεσσήνιο πρόεδρό της Σάκη Θεοδωρόπουλο, για την προσφορά των κουστουμιών της παράστασης. Τα σκηνικά έχει ετοιμάσει ο Βενετσάνος Μπαλόπουλος. Τέλος, η ιδέα για να ανέβει η «Λωξάντρα», στην παράσταση-ορόσημο με τη συμπλήρωση των 40 ετών του ΜΕΘ, ανήκει στο Διοικητικό Συμβούλιο και δη, στον πρόεδρο Γιώργο Παντελόπουλο. Την ενστερνίστηκα, θα ήθελα να πω, από την πρώτη στιγμή…
-Είναι η δεύτερη παράσταση που σκηνοθετείτε για το ΜΕΘ μετά την «Κόμισσα της Φάμπρικας», που ανέβηκε το χειμώνα… Να υποθέσουμε ότι υπήρξε καλή συνεργασία…
Μου κάνει εντύπωση η αγάπη που έχει το Διοικητικό Συμβούλιο για τη λειτουργία αυτής της ομάδας. Είναι συνέχεια «δίπλα» μας, για ό,τι χρειαστούν τα παιδιά. Από τον… «ιστορικό» πρόεδρο του ΜΕΘ, τον κ. Θεόδωρο Σινάνη, μέχρι τον νυν πρόεδρο, τον Γιώργο Παντελόπουλο, όπως και όλοι στο Δ.Σ. βρίσκονται πραγματικά στο πλευρό μας. Είναι τεράστιος ο αγώνας που δίνουν αυτοί οι άνθρωποι για να υπάρχει το θέατρο ανελλιπώς στην περιοχή. Το θέατρο πρέπει να υπάρχει, κατά τη γνώμη μου, χωρίς να υπάρχει συναγωνισμός και ανταγωνισμός. Και στο ερασιτεχνικό θέατρο και στο επαγγελματικό, στα 37 χρόνια πορείας που έχω, έχω καταλήξει στο να πιστεύω ότι το θέατρο είναι κάτι το υποκειμενικό… Και ο καθένας παίρνει αυτό που θέλει… και ο θεατής και ο ηθοποιός. Τολμώ, δε, να πω ότι ύστερα από 37 χρόνια , δεν έχω απάντηση στο ερώτημα, ποιος απογειώνει την παράσταση στο τέλος; … ο θεατής ή ο ηθοποιός…
-Ζούμε σε μια περιοχή που έχει θεατρόφιλο κοινό, πάντως…
Είναι αλήθεια αυτό, η Καλαμάτα έχει κοινό που αγαπά και εκτιμά το θέατρο. Είναι πολύ σημαντικό, δε, που υπάρχουν 4-5 θεατρικές ομάδες που κάθε χρόνο κατορθώνουν να ανεβάζουν ποιοτικές παραστάσεις. Είναι ακόμα πιο σημαντικό, αν σκεφθούμε ότι λόγω της κρίσης και των οικονομικών δυσκολιών δεν υπάρχει πια το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο… Ένα θέατρο που υπηρέτησα από το ’83 μέχρι το ’91, όταν και έφυγα για την Αθήνα…
-Χωράνε, πιστεύετε, αρκετά θεατρικά σχήματα σε τοπικό επίπεδο;
Όλοι οι καλοί χωράνε. Αυτή είναι η άποψή μου, αρκεί, επαναλαμβάνω, να μην υπάρχει ανταγωνισμός και συναγωνισμός. Είμαι κατά των βραβείων, γιατί, όπως προείπα, πιστεύω πως η «τέχνη» γενικότερα είναι κάτι το υποκειμενικό. Η «τέχνη» είναι για εμάς, να πάρουμε αυτά που θέλουμε και να βρούμε τον εαυτό μας. Το να βραβευθεί ένας ηθοποιός από μια «κάστα» ανθρώπων, καθώς έτσι συνηθίζεται, δεν το πιστεύω, γιατί αμέσως μπαίνει ένα «εγώ», που θεωρώ ότι στενεύει το μυαλό. Δημιουργείται ένας στόχος και ένας σκοπός… αλλά ο πραγματικός σκοπός θα έπρεπε να είναι αυτό που λέει η «Λωξάντρα», για να επανέλθω και στην παράστασή μας… Να δώσεις την προσφορά, όπως τη δώσεις, αλλά αρκεί να δώσεις απλόχερα αυτό που πιστεύεις, αυτό που αισθάνεσαι, αυτό που έχεις. Αυτό θεωρώ ότι πρέπει να κάνει κάποιος και στο θέατρο…
-Αυτή ακριβώς την προσφορά επιδεικνύετε με τη συμμετοχή, ως σκηνοθέτης, σ’ ένα ερασιτεχνικό σχήμα;
Με τιμά η συμμετοχή μου ως σκηνοθέτης στις παραστάσεις του Μεσσηνιακού Ερασιτεχνικού Θεάτρου. Γιατί εκτός του ότι και εγώ από εδώ έκανα τα «πρώτα μου βήματα», με τιμά ιδιαίτερα ότι αυτοί οι άνθρωποι με εμπιστεύονται απόλυτα, για να μεταλαμπαδεύσω όσα έμαθα αυτά τα 37 χρόνια στη νέα γενιά.
-Πώς είναι η μέχρι τώρα εμπειρία σας και η συνεργασία σας με τους ερασιτέχνες ηθοποιούς του ΜΕΘ;
Πιστεύω ότι κάθε άνθρωπος που έχει λίγο αναπτυγμένες τις ευαισθησίες του, μπορεί να παίξει θέατρο. Το να βλέπει λίγο τον κόσμο πιο βαθιά, να καταλαβαίνει το συνάνθρωπό του, να μην είναι άδικος, θεωρώ ότι πρέπει να είναι η καλλιέργεια που χρειάζεται κάθε άνθρωπος και, κυρίως, όποιος θέλει να γίνει ηθοποιός. Είμαι ιδιαίτερα χαρούμενος που συνεργάζομαι με 30 περίπου άτομα που αγαπούν το θέατρο… Άλλοι έχουν περισσότερες δυνατότητες, άλλοι λιγότερες, λογικό είναι αυτό, αλλά… όλοι έχουν ένα στόχο, να παίξουν θέατρο και να δώσουν στο κοινό κάτι που δεν είναι πρόχειρο. Είναι μεν ερασιτεχνικό, αλλά όχι πρόχειρο. Προσπαθώ να δώσω στα παιδιά να καταλάβουν, ότι η διασκέδασή τους εδώ είναι να ζήσουν άλλες ζωές. Να ζήσουν την εμπειρία μιας άλλης ζωής που δεν είχαν την ευκαιρία μέχρι σήμερα. Για παράδειγμα, στην παράσταση που προετοιμάζουμε μεταφερόμαστε έναν αιώνα πίσω… Στα 1874, οπότε διαδραματίζεται η ιστορία της Λωξάντρας. Ξέρετε τι σημαίνει αυτό γι’ έναν ηθοποιό; Να ζήσει μια εποχή που ούτε καν φαντάζεται… να ζήσει τα ήθη και τα έθιμα εκείνης της εποχής. Στην καριέρα μου έχω ζήσει περίπου 90 διαφορετικούς χαρακτήρες… Πάντα κρατάω κάτι… Στη Λωξάντρα, που θεωρώ σοφή γυναίκα και υπήρξε και υπαρκτό πρόσωπο, έχω κρατήσει μια «ατάκα» της, που λέει: «Άμα αγαπάς ο κόσμος μοιάζει τόσο μικρός, που χωράει μέσα στην παλάμη σου» …
-Μια 37χρονη πορεία, δίπλα σε σπουδαία ονόματα στο χώρο και με συμμετοχή σε μεγάλες τηλεοπτικές επιτυχίες… Πώς βλέπετε τα πράγματα σήμερα;
Θεωρώ ότι στάθηκα τυχερός… Υπάρχουν πολλοί αξιόλογοι ηθοποιοί στη χώρα μας, οι οποίοι δεν «πέταξαν». Εμένα με βοήθησε η τύχη να «πετάξω». Έτυχε μια Δευτέρα του 1991 στο Λυκαβηττό η Αλίκη Βουγιουκλάκη να παρακολουθήσει την παράσταση του ΔΗΠΕΘΕΚ «Τρωίλος και Χρυσηίδα», έτυχε να ψάχνει ένα ρόλο σαν αυτόν του Πάνδαρου που ερμήνευα, έτυχε να της αρέσω… και έτσι όλα πήραν το δρόμο τους. Συνεργάστηκα με τους μεγαλύτερους σκηνοθέτες και σπουδαίους ηθοποιούς της χώρας. Εν ολίγοις, θεωρώ ότι στάθηκα τυχερός. Για παράδειγμα, μπορώ να σου πω, όταν συμμετείχα σε σειρές όπως το «Εκείνες και Εγώ» ή το «Κωνσταντίνου και Ελένης», δε θεωρούσα ότι κάναμε κάτι σπουδαίο… αλλά βλέποντας στο πέρασμα των χρόνων την ανταπόκριση του κοινού, νιώθω την ικανοποίηση ότι κάναμε ωραία πράγματα τελικά.
Σήμερα ο χώρος περνάει κρίση, ειδικά η τηλεόραση. Κρίση τόσο οικονομική όσο και αξιακή μερικές φορές… Όσο βρισκόμαστε στον καναπέ γενικότερα, δε θα υπάρχει δημιουργία. Αν σκεφτείτε, θα δείτε πως η «τέχνη» μεγαλούργησε γενικότερα, όταν υπήρχε ένας καλός εννοούμενος «αναβρασμός» στην κοινωνία…
-Πώς ήταν, αλήθεια, η συνεργασία και η γνωριμία σας με μια τόσο σπουδαία ηθοποιό όπως η Αλίκη;
Ήταν ένας υπέροχος και ξεχωριστός άνθρωπος πραγματικά. Είχα, δε, μια ιδιαίτερη σχέση με την Αλίκη, καθώς με θεωρούσε δικό της άνθρωπο. Με βοήθησε πραγματικά πάρα πολύ. Είχα την τύχη να τη γνωρίσω και ως άνθρωπο και αυτό με βοήθησε ακόμα περισσότερο…
-Θέατρο ή τηλεόραση;
Το σωστό είναι θέατρο, τηλεόραση ή κινηματογράφος. Το θέατρο είναι η «ερωμένη», είναι η αγάπη, είναι αυτό που έχεις την άμεση επικοινωνία με το θεατή. Είναι αυτό που λέμε, «χτίζουμε» μαζί μια παράσταση. Κάνεις 3-4 μήνες πρόβες για να «χτίσεις» ένα ρόλο, κάνεις πράγματα που δε βλέπει ο θεατής… Το θέατρο είναι μια τέχνη που δεν αφήνει χειροπιαστά αποτυπώματα… Από τη στιγμή που «γεννιέται» , «πεθαίνει» ταυτόχρονα, όπως ακριβώς και οι ανθρώπινες στιγμές. Κάνει όμως κάτι πολύ σημαντικό… Μια καλή παράσταση μένει για πάντα χαραγμένη στην ψυχή μας… Είναι κάτι «μαγικό» το θέατρο. Το θέατρο είναι η μεγάλη αγάπη για τον ηθοποιό. Η τηλεόραση είναι το μέσο που σε κάνει γνωστό. Η τηλεόραση σου δίνει τη δυνατότητα να μπεις στο «σπίτι» του κάθε ανθρώπου ταυτόχρονα σ’ όλη την Ελλάδα… Σου δίνει τη δυνατότητα να δώσεις απλόχερα αυτό που έχεις, σε μια μεγάλη «γκάμα» ανθρώπων. Είναι επιβράβευση, δε, για μένα να με σταματούν στο δρόμο και να μου λέει ο κόσμος ότι τους κάνω να γελάνε… Επίσης, η τηλεόραση «δοκιμάζει» και τα αντανακλαστικά του ηθοποιού, καθώς πρέπει σε ελάχιστες μέρες, εν αντιθέσει με το θέατρο, να μπεις στον εκάστοτε ρόλο…
Ο κινηματογράφος, τέλος, είναι ένα τελείως διαφορετικό πράγμα. Εκεί παίζει πολύ ρόλο ο κάθε σκηνοθέτης… Με τη «γωνιά» που βλέπει το κάθε έργο… με τη «φωτογραφία» που θα επιλέξει. Κάνοντας κινηματογράφο με έναν καλό σκηνοθέτη, σου δίνει τη δυνατότητα να μπεις και εσύ στην πολύ δυνατή σιωπή που έχει ο κινηματογράφος, καθώς «παίζει» πολύ με τον εσωτερικό σου κόσμο.
-Τι συμβουλή θα δίνατε σ’ ένα παιδί από την επαρχία που θέλει να γίνει επαγγελματίας ηθοποιός;
Να ακολουθήσει την καρδιά του, να ακολουθήσει αυτό που θέλει… Είναι ένα επάγγελμα που αν το αγαπάς πραγματικά, θα το ακολουθήσεις σίγουρα. Είναι ένα «μαγικό» επάγγελμα που σε κάνει να θες να πεθάνεις στο σανίδι κυριολεκτικά…
Του Κώστα Γαζούλη
*Φωτογραφίες από τις πρόβες Θανάσης Πουλόπουλος
