Λαμπρό παρελθόν αλλά θαμπό παρόν για το Κάστρο της Κυπαρισσίας

«Το Κάστρο της Αρκαδιάς είναι σήμερα το κόσμημα της πόλης της Κυπαρισσίας, αλλά και ολόκληρου του Δήμου. Λόγω της θέσης του, προσφέρει στον επισκέπτη μία ανεπανάληπτη θέα, όχι μόνο προς την πόλη, αλλά και προς όλη τη γύρω περιοχή. Είναι το… μπαλκόνι της Κυπαρισσίας για να μπορεί κανείς να αγναντεύει και να χαίρεται την ομορφιά του τόπου. Σύγχρονοι μελετητές, με βάση το χτίσιμό του, αποφάνθηκαν ότι είναι φράγκικο, μιας και τέτοιου είδους χτίσματα εμφανίζονται μετά το 1205, αναφέρεται στην ηλεκτρονική σελίδα του δήμου Τριφυλίας (ως συνέχεια του δήμου Κυπαρισσίας) για το Κάστρο των Γιγάντων της Κυπαρισσίας.
Το Κάστρο, έχει λαμπρή ιστορία που χάνεται στα βάθη των αιώνων και τη μυθολογία. Είναι σήμα κατατεθέν της πόλης και της περιοχής, ορόσημο της ιστορίας και του πολιτισμού της! «Το κάστρο της Κυπαρισσίας βρίσκεται στην κορυφή βραχώδους λόφου, στο βορειοανατολικό άκρο του ιστορικού πυρήνα της σημερινής πόλης και σε επίκαιρη θέση ελέγχου της θάλασσας αλλά και του περάσματος προς τις πεδιάδες της Τριφυλίας και της Άνω Μεσσηνίας. Ονομάζεται και κάστρο της Αρκαδιάς λόγω του εποικισμού της περιοχής από Αρκάδες κατά την πρώιμη βυζαντινή περίοδο. Το 1205 το κάστρο καταλαμβάνεται από τους Φράγκους, ενώ από το 1430 εντάσσεται στο Δεσποτάτο του Μορέως στο οποίο και παραμένει έως την κατάληψή του από τους Τούρκους το 1460.
Την περίοδο της Β΄ Ενετοκρατίας (1685-1715) το κάστρο παρακμάζει καθώς δεν παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους νέους κατακτητές. Έχει σχεδόν τετράγωνη κάτοψη με διαγώνιο διαχωριστικό τείχος, που χωρίζει το βόρειο (εσωτερικό) από το νότιο (εξωτερικό) περίβολο. Ο αρχικός πυρήνας του κάστρου προϋπήρχε του 13ου αιώνα και έχει ενσωματώσει αρχαίο οικοδομικό υλικό. Με την εισαγωγή των πυροβόλων όπλων το οχυρό υπέστη επιμέρους μη συστηματικές μετασκευές και συμπληρώσεις (πεταλόσχημος προμαχώνας της βορειοανατολικής γωνίας του εσωτερικού περιβόλου, σκάρπα στα σωζόμενα τμήματα του διαχωριστικού τείχους, κανονιοθυρίδες). Τετράγωνο κτήριο που στεγαζόταν με ημισφαιρικό θόλο σώζεται παραπλεύρως της κατεστραμμένης πύλης εισόδου του εσωτερικού περιβόλου και έχει ταυτιστεί με τζαμί», τονίζεται στον κόμβο “ΟΔΥΣΣΕΥΣ” (odysseus.culture.gr) του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και στην ενότητα “Αρχαιολογικοί χώροι” στην οποία περιλαμβάνονται οι σημαντικότεροι αρχαιολογικοί χώροι και τόποι ιστορικού ενδιαφέροντος  στην Ελληνική επικράτεια και αποτελούν τους κατ’ εξοχήν φορείς του Ελληνικού αλλά και παγκόσμιου πολιτισμού! Κι όμως, αυτό το σπουδαίο αρχαιολογικό χώρο και τόπο ιστορικού ενδιαφέροντος, το σύγχρονο ελληνικό κράτος, η Ελληνική Πολιτεία, κυβερνήσεις, υπουργεία, δήμοι, νομαρχία, περιφέρειες, ούτε τον σέβονται ούτε και τον αναδεικνύουν!
Το Κάστρο έχει αφεθεί στη μοίρα του, να υφίσταται τις φθορές του χρόνου, χωρίς κανένας από τους αρμόδιους και υπεύθυνους πολιτικούς και αυτοδιοικητικούς Ταγούς να νοιάζεται ουσιαστικά και εμπράκτως για την αποκατάστασή του, την αναστήλωσή του, την ανάδειξή του. Όπως έχουμε αναφέρει σε παλαιότερο σχετικό ρεπορτάζ στο «Θ», εάν κάτι έχει να δείχνει ολόκληρη η Τριφυλία, για την ιστορία της και τον πολιτισμό της, αυτό είναι πρωτίστως το Κάστρο των Γιγάντων, το Κάστρο της Κυπαρισσίας!
Επισκέπτες – τουρίστες, από ολόκληρο τον κόσμο, βλέποντας το Κάστρο θαυμάζουν την ελληνική ιστορία και τον πολιτισμό μας, αλλά την ίδια στιγμή διαπιστώνουν με θλίψη ότι οι σύγχρονοι Έλληνες και το σύγχρονο ελληνικό κράτος και κυρίως η Αυτοδιοίκηση, δε δείχνουν για αυτό το μοναδικό Μνημείο της περιοχής τη φροντίδα και τη μέριμνα που του πρέπει! Τι κι αν πολλές φορές έχουν γίνει εξαγγελίες για παρεμβάσεις στο Κάστρο, τι κι αν πολλές φορές έχουν γίνει αναφορές σε μελέτες, τι κι αν πολλές φορές δηλωνόταν η «βούληση» δήμου, νομαρχίας, περιφέρειας, υπουργείων, αρχαιολογικών υπηρεσιών για παρεμβάσεις αποκατάστασης και ανάδειξης του Κάστρου, τίποτα απολύτως δεν έχει γίνει. Λόγια του αέρα για λαϊκή κατανάλωση, λίγο πριν ή λίγο μετά από εκλογές. Λόγια, για να «φαίνονται», πολιτικοί και αυτοδιοικητικοί, προς άγραν ψήφων και μετά να «εξαφανίζονται» όπως άφαντες είναι και οι πολυδιαφημισμένες – τάχα – παρεμβάσεις. Επτά χρόνια λειτουργίας του δήμου Τριφυλίας και με Ευρωπαϊκά προγράμματα «ανοιχτά», τίποτα απολύτως δεν έκαναν. Μόνο «βαρύγδουπες» δηλώσεις on camera, μεγαλόστομες διακηρύξεις και εξαγγελίες συνοδεία φωτογραφιών! Ακόμα και το μικρό αναψυκτήριο που για χρόνια ολόκληρα λειτουργούσε προσφέροντας ένα αναψυκτικό κι ένα γλυκό του κουταλιού στους επισκέπτες που ανέβαιναν στο Κάστρο να θαυμάσουν την ιστορία μας και να αγναντέψουν τον Κυπαρισσιακό κόλπο και τους ελαιώνες, παραμένει – εδώ και λίγα χρόνια -κλειστό… Για το Κάστρο της Κυπαρισσίας, τονίζεται, υπάρχει μελέτη, έτοιμη και ώριμη.
Το Πρόγραμμα για την Προστασία και Ανάδειξη της Παλιάς Πόλης Κυπαρισσίας χρηματοδότησε με ποσό 16.700 ευρώ την ολοκλήρωση και τελειοποίηση μελέτης στερέωσης των βραχωδών πρανών του Κάστρου, που υπήρχε ημιτελής στο δήμο Τριφυλίας και σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Αναστηλώσεων του υπουργείου Πολιτισμού έγινε ωρίμανση της μελέτης, ήδη από το 2013! Η μελέτη αυτή, ακολούθως, έγινε δωρεά στο Υπουργείο Πολιτισμού και την 26η ΕΒΑ, ενώ υπεγράφη και σχετική Προγραμματική σύμβαση με την Περιφέρεια Πελοποννήσου ώστε να προχωρήσουν διαδικασίες για την ένταξη του έργου σε Μέτρο του ΕΣΠΑ. Η μελέτη αυτή «πέρασε» από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο στις αρχές Οκτωβρίου του 2013 και το μόνο που απέμενε και απομένει είναι η ένταξη του έργου σε χρηματοδοτικό πρόγραμμα. Σημειώνεται πως, η Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών & Μεταβυζαντινών Μνημείων του Υπ. Πολιτισμού, υπέβαλε πρόταση στις 30 Απριλίου 2014, στην Ενδιάμεση Διαχειριστική Αρχή της Περιφέρειας Πελοποννήσου, για ένταξη της πράξης “Στερέωση βραχωδών πρανών και θεμελίωσης των τειχών του κάστρου Κυπαρισσίας”, στον άξονα Προτεραιότητας 08 «Αειφόρος Ανάπτυξη & Ποιότητα Ζωής Πελοποννήσου» του Ε.Π. ΔΕΠΙΝ/ ΕΣΠΑ, με πλήρη φάκελο (μελέτες – άδειες – εγκρίσεις κλπ) και συνολικού προϋπολογισμού 1.725.000 ευρώ.
Ωστόσο, τρία χρόνια μετά, καμία ένταξη δεν έχει γίνει, καμία εξέλιξη δεν υπάρχει, δυστυχώς είναι ορατός ο κίνδυνος, να χαθεί αυτή η τελευταία μεγάλη ευκαιρία για την υλοποίηση του έργου. Όπως είναι γνωστό, στις 12 Σεπτέμβρη 2014 κατέρρευσε τμήμα της κεντρικής ντάπιας στο Κάστρο της Κυπαρισσίας καθώς σημειώθηκε αποκόλληση κτιστού τμήματος διαστάσεων 0,50×2,00μ. από τον κεντρικό τετράπλευρο πύργο του κάστρου και υπάρχει διαρκής κίνδυνος αποκόλλησης ή κατάρρευσης και άλλων λίθων από τη στέψη του πύργου.
Με αφορμή την κατάρρευση αυτή έγιναν, ξανά, δηλώσεις και εξαγγελίες για το Κάστρο, το έργο της στερέωσης των βραχωδών πρανών και παρεμβάσεις αποκατάστασης στην κεντρική ντάπια κτλ, συνδυασμένες – ασφαλώς – με διακηρύξεις για την προβολή και ανάδειξη του Κάστρου και της περιοχής της Τριφυλίας και βεβαίως με την πολυδιαφημισμένη ανάπτυξη!
Όμως, για ποια ανάπτυξη μιλάνε κάθε λίγο και λιγάκι και σε κάθε ευκαιρία πολιτικοί και αυτοδιοικητικοί παράγοντες όταν ακόμη και τα αυτονόητα για την ανάδειξη της ιστορίας και του πολιτισμού μας, που προσελκύουν επισκέπτες και αυτοί συνδράμουν στην τόνωση της τοπικής και εθνικής οικονομίας, δεν πράττουν για την αποκατάσταση, αναστήλωση και ανάδειξη του Κάστρου των Γιγάντων;
Θυμίζουμε πως, ακόμη και για την αποκατάσταση του φωτισμού στο Κάστρο, ο δήμος δεν έκανε τίποτα, και χρειάστηκε να βάλει τα χρήματα το Πρόγραμμα για την Προστασία και Ανάδειξη της Παλιάς Πόλης της Κυπαρισσίας, όπως χρηματοδότησε και τη μελέτη στερέωσης των βραχωδών πρανών και θεμελίωσης των τειχών του κάστρου Κυπαρισσίας η οποία έχει υποβληθεί για ένταξη στο ΕΣΠΑ εδώ και τρία χρόνια, χωρίς όμως τρία χρόνια μετά να έχει ενταχθεί στο ΕΣΠΑ…
 
Του Ηλία Γιαννόπουλου