ΣΥΡΙΖΑ: Στοχευμένες προτάσεις για την Αγροτική Ανάπτυξη της Μεσσηνίας

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΑ ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ
 
 
1.Εισαγωγή
 
Μέχρι σήμερα έχουν ολοκληρωθεί τα 2 πρώτα Συνέδρια για την Παραγωγική Ανασυγκρότηση της χώρας, από τον κύκλο των 13 Περιφερειακών συνεδρίων, που έχουν προγραμματιστεί έως το τέλος του έτους στις έδρες των αντίστοιχων περιφερειών, με την παρουσία του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα.
Ο σκοπός είναι η διαμόρφωση ενός Εθνικού Σχεδίου Παραγωγικής Ανασυγκρότησης. Αυτή η αναπτυξιακή στρατηγική θα χαραχθεί με βάση τα συγκριτικά πλεονεκτήματα, τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής. Σε κάθε Περιφέρεια θα διερευνηθούν σε βάθος οι παραγωγικές δυνατότητες και η αναπτυξιακή προοπτική της.
Η διαδικασία που ακολουθείται περιλαμβάνει έναν αποκεντρωμένο διάλογο με τις “τοπικές κοινωνίες” σε κάθε περιφέρεια της χώρας, στο πλαίσιο της διαμόρφωσης του σχεδίου. Στο διάλογο αυτό συμμετέχουν περιφερειακοί θεσμοί, κοινωνικοί φορείς και οι παραγωγικές δυνάμεις, προκειμένου να υπάρξει ένα αναπτυξιακό σχέδιο ευρύτερων συναινέσεων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο πιο πρόσφατος σχεδιασμός ενός εθνικού προγράμματος για την παραγωγική ανασυγκρότηση πάει πίσω στην δεκαετία του 1980.
Ο στόχος αυτών των συνεδρίων είναι να εκπονηθεί το νέο σχέδιο για το παραγωγικό μοντέλο, που θα πρέπει να είναι δίκαιο, βιώσιμο και διατηρήσιμο. Η οικοδόμηση του νέου παραγωγικού μοντέλου θα στηρίζεται σε πραγματικά παραγωγικές δραστηριότητες που θα έχουν και εξωστρεφή προσανατολισμό και όχι σε κρατικοδίαιτους επιχειρηματίες.
 
2. Η περίπτωση της Μεσσηνίας
 
Σίγουρα δεν αποτελεί πρωτοτυπία το ότι οι κύριοι πυλώνες πάνω στους οποίους μπορεί να στηριχθεί η παραγωγική ανασυγκρότηση της Μεσσηνίας είναι η αγροτική οικονομία και ο τουρισμός. Μια διευκρίνηση που είναι απαραίτητη εδώ είναι ποια μοντέλα θα ακολουθήσουμε τόσο στην αγροτική ανάπτυξη, όσο και στον τουρισμό.
Στην αγροτική ανάπτυξη η επικέντρωση πρέπει μάλλον να γίνει στην ποιότητα του προϊόντος σε όλα τα στάδια (παραγωγή, τυποποίηση, εμπορία). Ο κύριος στόχος πρέπει να είναι παραγωγή προϊόντων υψηλής ποιότητας, που η ποιότητα τους θα είναι μετρήσιμη και θα αποδεικνύεται από πιστοποιήσεις και σήματα ποιότητας (δεν θα βασίζεται απλά στην άυλη φήμη και παράδοση) , που θα είναι το διαβατήριο τους για τις αγορές –εγχώριες και του εξωτερικού.
Όσον αφορά τον τουρισμό, φαίνεται ότι στο μοντέλο του μαζικού τουρισμού έχει επέλθει κορεσμός στη Μεσσηνία και ο στόχος πρέπει να είναι οι Εναλλακτικές μορφές του. Η περαιτέρω ανάπτυξη του μαζικού τουρισμού στο νομό μας ίσως επιφέρει υποβάθμιση στο φυσικό περιβάλλον και δυσμενείς επιπτώσεις στην τοπική κοινωνία και οικονομία.
Ο εναλλακτικός τουρισμός συνιστά μια καινούρια φιλοσοφία που εκφράζει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, στήριξη αγροτικών περιοχών, αλληλεπίδραση του ανθρώπου με τα πολιτιστικά μνημεία, επίλυση του προβλήματος του εποχιακού τουρισμού.
Από τις μορφές τουρισμού που περιλαμβάνει, ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον τόπο μας έχουν: ο αγροτουρισμός και ο οικοτουρισμός.
 
3. Αγροτική Ανάπτυξη Μεσσηνίας
 
Οι σκέψεις που ακολουθούν εδράζονται σε ένα πρωταρχικό διάλογο με την “τοπική κοινωνία”, σε βιβλιογραφία από μελέτες που έχουν εκπονηθεί σε πρόσφατες περιφερειακές συνδιασκέψεις της Πελοποννήσου, αλλά και για την Ανάπτυξη της γεωργίας και κτηνοτροφίας στο νομό Μεσσηνίας, καθώς και στις εμπειρίες από την επαγγελματική μου ενασχόληση σε αυτούς τους τομείς.
Δεν έχουν στόχο να εξαντλήσουν τους τρόπους της παραγωγικής ανασυγκρότησης του αγροτικού τομέα στη Μεσσηνία, αλλά να αποτελέσουν μια βάση για ευρύτερο διάλογο και ζυμώσεις. Για την οικονομία του χώρου χωρίζονται σε 3 ενότητες:   
3.1.      Έρευνα – Εκπαίδευση
● Ίδρυση 3 τουλάχιστον Σχολών Αγροτικών ΙΕΚ στο Νομό Μεσσηνίας. Η δομή τους θα είναι ανάλογη με αυτή των ΕΠΑΣ του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ. Διετής εκπαίδευση με πρακτική απασχόληση στον αγρό. Μια σχολή αποκλειστικά για την καλλιέργεια και παραγωγή ελαιολάδου, άλλη μια σχολή για την καλλιέργεια και παραγωγή της επιτραπέζιας ελιάς και μια τρίτη στην Τριφυλία για τις θερμοκηπιακές καλλιέργειες.
Οι καθηγητές που θα τα στελεχώσουν πρέπει να είναι εξειδικευμένοι και ενημερωμένοι θεωρητικά και πρακτικά σε κάθε αντικείμενο εκπαίδευσης.
● Στήριξη και Στελέχωση του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ Καλαμάτας (Ινστιτούτο Ελιάς και Οπωροκηπευτικών Καλαμάτας). Ο προσανατολισμός του Ινστιτούτου πρέπει να είναι αποκλειστικά στην Έρευνα και την Καινοτομία στον αγροτικό χώρο.
● Στήριξη και Ανάδειξη του Εργαστηρίου Γευσιγνωσίας Ελαιολάδου Καλαμάτας (Ε.Γ.Ε.Κ.) του Τ.Ε.Ι. Πελοποννήσου.
3.2.      Οργάνωση – Προώθηση
● Δημιουργία αγροτικών ΚΕΠ (κέντρων εξυπηρέτησης αγροτών) και στελέχωση με εξειδικευμένο προσωπικό στην έδρα κάθε Δήμου. Οι σκοποί τους θα είναι η ενημέρωση για τα αναπτυξιακά / επενδυτικά προγράμματα, τα σχέδια βελτίωσης / εκσυγχρονισμού, τα προγράμματα προβολής / προώθησης προϊόντων, τις διαδικασίες ίδρυσης και αναγνώρισης ομάδων παραγωγών.
● Ενημέρωση και υποστήριξη για σύσταση και λειτουργία Ομάδων / οργανώσεων παραγωγών. Η οργάνωση/ομάδα παραγωγών είναι ένα βασικό εργαλείο για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των αγροτικών προϊόντων. Η συσπείρωση των παραγωγών σε ομάδες βοηθά στην αντιμετώπιση από κοινού των προκλήσεων της αγοράς, στην ενίσχυση της διαπραγματευτικής τους δύναμης, στη διεύρυνση του αριθμού των πιθανών αγοραστών και στη μείωση του ανά παραγωγού κόστους των συλλογικών επενδύσεων.
● Σύσταση (άρση οποιονδήποτε κωλυμάτων: νομικών και τυπικών), αναγνώριση και στήριξη Ομάδων Προστασίας και Διαχείρισης ΠΟΠ. Στο Νομό μας πρέπει να δημιουργηθεί μια ομάδα γύρω από το Ελαιόλαδο ΠΟΠ Καλαμάτα και μια ομάδα γύρω από την Ελιά ΠΟΠ Καλαμάτα. Έργο τους θα είναι η διαχείριση, η προστασία, η προώθηση και αξιοποίηση των προϊόντων με τις ονομασίες ΠΟΠ, καθώς και η ενημέρωση των καταναλωτών για τα προϊόντα αυτά.
● Επέκταση του ΠΟΠ Ελιά Καλαμάτας σε όμορους νομούς, ύστερα από τεκμηριωμένη έρευνα. Η έρευνα πρέπει να διασφαλίζει ότι αυτές οι ελιές έχουν τα ίδια εξαιρετικά χαρακτηριστικά με τις ελιές που καλλιεργούνται στο γεωγραφικό χώρο του σημερινού ΠΟΠ.
Καμία σκέψη και συζήτηση δεν πρέπει να γίνεται για καταχώρηση της “Ελιάς Καλαμάτας” στον Εθνικό κατάλογο ποικιλιών, καθώς αυτή η ενέργεια δεν εμποδίζει άλλες χώρες να καταχωρήσουν την ίδια ποικιλία και στον δικό τους αντίστοιχο εθνικό κατάλογο. Δεν προστατεύει δηλαδή την “ελληνικότητα” των Ελιών Καλαμάτας.
Σε περίπτωση που προκριθεί η λύση για ένα ευρύτερο ΠΓΕ (Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη), στις προδιαγραφές του πρέπει να υπάρχει απόλυτη δέσμευση ότι όλα τα στάδια της παραγωγής (παραγωγή / μεταποίηση / επεξεργασία) εκτελούνται εντός της οριοθετημένης γεωγραφικής περιοχής.
● Αυστηρή εφαρμογή, μέσω διεξοδικών ελέγχων, της αγορανομικής διάταξης που απαγορεύει τη χρήση επαναχρησιµοποιούµενων φιαλών µε ελαιόλαδο στον κλάδο της εστίασης και κάνει υποχρεωτική τη χρήση συσκευασιών μιας χρήσης µε επώνυμο προϊόν. Η διάταξη θε τεθεί σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2018.
Τον κανονισμό έχουν εφαρμόσει όλες οι μεγάλες ελαιοπαραγωγικές ευρωπαϊκές χώρες: Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία.
● Αλλαγή του αναποτελεσματικού μοντέλου δακοκτονίας στα πρότυπα των κύριων ελαιοπαραγωγικών χωρών. Το Υπουργείο να περιοριστεί στην παγιδοθέτηση, στον έλεγχο και πληροφόρηση των ευρημάτων (πληθυσμών των παγίδων).
Στη συνέχεια οι άμεσα ενδιαφερόμενοι παραγωγοί, αφού έχουν συνεχή πληροφόρηση, θα αποφασίζουν για τις ημερομηνίες των απαραίτητων ψεκασμών με δικές τους ομάδες ψεκασμών, οι οποίες (υποχρεωτικά) θα δημιουργηθούν.
3.3.      Υποδομές
● Ολοκλήρωση κατασκευής και λειτουργία φραγμάτων και λιμνοδεξαμενών, για την αξιοποίηση υδάτων που χάνονται και την αύξηση των αρδευόμενων εκτάσεων.
Ειδικότερα των μεγάλων φραγμάτων: του Φιλιατρινού ποταμού (είναι σχεδόν έτοιμο να τεθεί σε λειτουργία), του Μιναγιώτικου, του φράγματος Χαράδρου και του Λαγκούβαρδου.
Επίσης κατασκευή λιμνοδεξαμενών ενδεικτικά στις περιοχές: Ελαιοχωρίου, Νερόμυλου και Φαρμακά.
● Αποκατάσταση – βελτίωση του υπάρχοντος αγροτικού οδικού δικτύου και η κατασκευή νέου. Κατασκευή έργων αγροτικής οδοποιίας, για ευκολότερη πρόσβαση σε γεωργική γη ή κτηνοτροφική εκμετάλλευση. Ένα εργαλείο χρηματοδότησης μπορεί να είναι το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) 2014-2020.
● Κίνητρα για εκσυγχρονισμό (με βάση περιβαλλοντικά κριτήρια) και συμπράξεις / συνεργασίες (με σκοπό την εξασφάλιση κρίσιμων ποσοτήτων παραγωγής και καλύτερη οργάνωση της προώθησης του προϊόντος στις αγορές) σε ελαιουργεία και τυποποιητήρια ελαιολάδου.
Σε καμία περίπτωση δεν χρειάζεται να δοθούν κίνητρα για δημιουργία νέων μονάδων, καθώς οι υπάρχουσες υποδομές σε ελαιουργεία και τυποποιητήρια ελαιολάδου στο Νομό Μεσσηνίας υπερκαλύπτουν τις ανάγκες.
● Χάραξη και δημιουργία δικτύου επισκέψιμων ελαιοτριβείων, οινοποιών και άλλων αγροτικών μονάδων.
● Δημιουργία και Στελέχωση Κέντρου Μεσογειακής Διατροφής της Ελλάδας στην Κορώνη. Η Κορώνη της Μεσσηνίας έχει επιλεγεί και εγγραφεί ως η Εμβληματική της Κοινότητα που εκπροσωπεί την Ελλάδα στη Μεσογειακή Διατροφή στον αντιπροσωπευτικό κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO. Σκοπός του Κέντρου η προώθηση της Μεσογειακής Διατροφής.
 
4. Επίλογος
 
Οι διεργασίες των Περιφερειακών Συνεδρίων ξεκινάνε με συναντήσεις ανταλλαγής απόψεων, συλλογή και επεξεργασία αιτημάτων, αλλά σίγουρα δεν εξαντλούνται εκεί. Ακολουθεί μιας διαρκής επικοινωνία, επαφές και ζυμώσεις. Απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί η ευρύτερη συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας σε αυτές τις διεργασίες.
Τέλος οι διεργασίες δεν σταματάνε μετά το πέρας των Συνεδρίων Παραγωγικής Ανασυγκρότησης και τη συγκρότηση του κάθε Περιφερειακού σχεδίου, αλλά σκοπός είναι η δημιουργία ομάδων για την συνεχή παρακολούθηση και την επικαιροποίηση του στρατηγικού αυτού σχεδίου.
 
Κωνσταντίνος Αν. Τσορώνης,
Χημικός – Ελαιολόγος,
Μέλος Ν.Ε. Σύριζα Μεσσηνίας, Δημοτικός Σύμβουλος Πύλου-Νέστορος.