Για την ιστορία: Βασίλης Ι. Μανιάτης
Η εκπαίδευση για όλη την ελεύθερη πλέον Ελλάδα και, κατά συνέπεια, για την Καλαμάτα χαράκτηκε από τον κυβερνήτη Καποδίστρια το 1830. Με πληθυσμό τότε περίπου 700 χιλιάδες και με 15.000 μαθητές, συνέστησε σχολεία, εκκλησιαστική σχολή, ορφανοτροφεία και άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα, με την τότε υπάρχουσα εφαρμογή μετάδοσης των γραμμάτων.
Το σύστημα των πινάκων ήταν γνωστό και αποτελούσαν τον καλύτερο τρόπο διδασκαλίας γενικώς και, κυρίως, της Χριστιανικής, η οποία εθεωρείτο και το σπουδαιότερο μάθημα. Όποιος γνώριζε τότε το «Ψαλτήρι» και το «Εφτάηχο», ήταν ο πιο προηγμένος και προοδευμένος.
Εξέχουσα θέση κατείχαν η Ιερά Ιστορία και η Κατήχησις.
Το σύστημα αυτό κράτησε μέχρι την ίδρυση Διδασκαλείου, το οποίο άλλαξε την παλιά διδακτική μέθοδο.
Στην Καλαμάτα οι πρώτοι δάσκαλοι ήταν αυτοχειροτόνητοι. Πρώτος δάσκαλος για την Καλαμάτα το 1788 ήταν ο Γεράσιμος Παπαδόπουλος, ο οποίος ήταν γιος ενός εκ των παλαιών εμπόρων της Καλαμάτας και ιδρυτής της Μονής των Καλογραιών.
Αυτός εδίδαξε τα ελληνικά γράμματα για 50 χρόνια και υπήρξε ο ιδρυτής του πρώτου σχολείου θηλέων.
Έπειτα απ’ αυτόν ήρθε από τη Σμύρνη ένας Αδαμαντίου, ο οποίος ήταν και ιεροψάλτης. Το σχολείο το είχε στη συνοικία του φρουρίου.
Μετά ήρθε ο Αθαν. Πετρίδης και εν συνεχεία ένας Καλάκος, αυτοχειροτόνητος και νεωκόρος.
Ακολούθησαν επίσης οι εξής διδάσκαλοι διορισμένοι από την κυβέρνηση: Ιωάννης Παπαδόπουλος – Ξυπόλυτος – Μιχαλοπετράκος – Ραζέλος – Σεκάκος – Παν. Θεοφιλόπουλος κ.ά.
Οι πρώτοι απόφοιτοι Διδασκαλείου στην Καλαμάτα ήταν οι: Ι. Παπούλιας – Ε. Καλιέρος και Θ. Χριστόπουλος, ο οποίος έγινε ιερέας κατόπιν.
Το πρώτο Δημοτικό Σχολείο έγινε το 1877 επί δημαρχίας Εμμανουήλ Μπενάκη. Ιστορικά αναφέρεται ότι το οικόπεδο ήταν της οικογένειας Κορφιωτάκη. Αυτό αγοράστηκε από το Δήμο και χτίστηκε με δαπάνες του και, κυρίως, με τη γενναία οικονομική συμμετοχή του Μπενάκη. Γι’ αυτό ονομάστηκε προς τιμήν του «Ε΄ Δημοτικό Σχολείο Μπενάκειο». Είναι γνωστό, βέβαια, και σήμερα, ευρισκόμενο στη γωνία των οδών Αρτέμιδος και Λεΐκων.
Πρώτος σχολάρχης στην Καλαμάτα το 1844 ήταν ο Π. Σμυρνάκης. Ύστερα απ’ αυτόν ο Κωτσάκης και μετά ο Λίγγρης, πατέρας του μακαρίτου συμβολαιογράφου Άγγελου Λίγγρη, ο οποίος υπηρέτησε την Καλαμάτα από το 1860 και μετέπειτα, επί 35 συνεχή έτη, μέχρι το 1895.
Ύστερα από αυτόν ο Μυλωνόπουλος, ο Πετρόπουλος και άλλοι.
Το πρώτο Γυμνάσιο, κοντά στην εκκλησία της Υπαπαντής, έγινε το 1859 επί δημαρχίας Θεόδωρου Κυριακού. Αυτό λειτούργησε το 1860 με πρώτους γυμνασιάρχες τον Πετρίδη και τον Παπαναστασίου.
Όλα αυτά όσον αφορά στη δημόσια εκπαίδευση, παράλληλα με την ιδιωτική, γιατί από το έτος 1870 και μετέπειτα έγιναν πολλά ιδιωτικά σχολεία, αρρένων και θηλέων, μεταξύ των οποίων το ιδιωτικό Λύκειο του ιερέως Πουλάκου, το οποίο διατηρήθηκε για πολλά χρόνια.
Αυτό είχε αρχίσει με Δημοτικό Σχολείο και κατόπιν συμπληρώθηκε με δύο τάξεις Γυμνασίου.
Το πρώτο σχολείο Θηλέων ίδρυσε ο Γεράσιμος Παπαδόπουλος. Ακολούθησαν οι αδελφές Λαζαροπούλου, στη συνέχεια οι αδελφές Ποτηροπούλου κα μετά οι αδελφές Καρώνη. Κατόπιν έγιναν και πολλά άλλα νεώτερα σχολεία.
Περί του Γεράσιμου Παπαδόπουλου…
Ήταν γιος του Γιάννη Παπαδόπουλου από τη Ζάτουνα, εμπόρου της Καλαμάτας. Υπήρξε αναμφισβήτητα μια μεγάλη προσωπικότητα για την πόλη. Μορφή φωτισμένη και δυναμική, αψηφούσε και τη ζωή του ακόμη, προκειμένου να υποστηρίξει τα δίκαια των σκλάβων συνανθρώπων του, που έπνιγε η φοβέρα του Τούρκου δυνάστη.
Υπήρξε ο γενναίος και φλογερός πατριώτης που πίστευε ότι η αφύπνιση και η ελευθερία του σκλαβωμένου ελληνικού γένους εξαρτώνται από την παιδεία των νέων ελληνικών βλασταριών.
Ιδρυτής σχολείων, κήρυκας των ελληνικών γραμμάτων και της γλώσσας μας, ανιδιοτελής δάσκαλος, μετέτρεψε το σπίτι του σε σχολείο, γνώστης της κατεργασίας του μεταξωσκώλικα, ιδρυτής της Μονής Καλογραιών κ.ά.
Το πληθωρικό βιογραφικό του δεν είναι δυνατόν να συμπεριληφθεί σ’ ένα δημοσίευμα του τοπικού μας Τύπου.
Πληροφορώ τους φίλους αναγνώστες ότι περί αυτού έχουν εκδοθεί δύο υπέροχα βιβλία:
Α) Γεράσιμος Παπαδόπουλος – σελίδες 480
Β) Στο δρόμο της αυταπάρνησης – σελίδες 480, συγγραφέας Αλέκος Γ. Χρυσομάλλης, εκδόσεις Μονής Καλογραιών Καλαμάτας.
