Με 120.000 βιβλία, εκατοντάδες σπάνια και ανεκτίμητα, και 2.000 τίτλους αρχειακών φύλλων εφημερίδων και περιοδικών
Αν και υπέρκειται στον 5ο όροφο του Πνευματικού Κέντρου η Λαϊκή Βιβλιοθήκη Καλαμάτας βρίσκεται στη «σκιά» της πιο σύγχρονης, Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης, και ομολογώ ότι κι εγώ, παρ’ ότι τη γνώριζα δεν την είχα επισκεφτεί ποτέ, έχοντας συν τοις άλλοις στο μυαλό μου ένα στερεότυπο περί απρόσιτου, εξειδικευμένου, έως και άβατου χώρου. Ο πρόεδρός της Βασίλης Τσούλος υποδέχθηκε γελώντας το τελευταίο αυτό σχόλιο όταν τον συνάντησα πριν από λίγες μέρες εκεί και κάπως έτσι, μαζί με την αύρα των φωτεινών μεγάλων χώρων και των αμέτρητων παλιών βιβλίων, διαλύθηκε αυτός ο μύθος και οι αρχικοί δισταγμοί: «Είναι βατός και ελεύθερος για όλους και δεν υπάρχει κανένα εμπόδιο, τόσο για ερευνητές που μπορούν να αναζητήσουν εδώ πληροφορίες που δεν μπορούν να βρουν πουθενά αλλού, ούτε στην Εθνική Βιβλιοθήκη, όσο και για όλους όσοι θέλουν να δανειστούν κάποια λογοτεχνικά κυρίως και κάποια ιστορικά βιβλία.
Η Λαϊκή βιβλιοθήκη είναι από το 1933. Είναι μια από τις πλουσιότερες επαρχιακές βιβλιοθήκες της Ελλάδας, με πάνω από 120.000 βιβλία. Έχει πάνω από 300 σπάνια από το 1500 μ.Χ. περίπου, κοντά στην εποχή του Γουτεμβέργιου δηλαδή, όταν η τυπογραφία έκανε τα πρώτα της βήματα. Η βιβλιοθήκη μας είναι κατ’ εξοχήν φιλολογική, αλλά και θεολογική και αυτόν τον χαρακτήρα έχουν και οι πιο σπάνιοι τόμοι που έχουμε. Υπάρχουν βέβαια και νομικά και ιατρικά και απ’ όλα τα βιβλία, όλα τα λεξικά όλων των κρατών και πάσης φύσεως εγκυκλοπαίδειες, ακόμα και παιδικό τμήμα.
Έχουμε μεγάλες δωρεές, όπως αυτή του Κωνσταντίνου Γεωργούλη (φιλόλογος, φιλόσοφος και παιδαγωγός, Διευθυντής στο Διδασκαλείο Μέσης Εκπαιδεύσεως στην Αθήνα, που θήτευσε και ως γραμματέας στο Υπουργείο), του Πάνου Κωστόπουλου (της γνωστής οικογενείας τραπεζιτών), με πάρα πολλά και σπάνια βιβλία, του Αναστασίου Λαχανά με πάνω από 1.500 βιβλία και πολλές άλλες» μας «συστήνει» με χειμαρρώδη τρόπο τη Λαϊκή Βιβλιοθήκη ο κ. Τσούλος, φιλόλογος γαρ και ο ίδιος, αλλά και συνεπαρμένος από το ρόλο του θεματοφύλακα -εδώ και 50 χρόνια ως μέλος και την τελευταία 10ετία ως πρόεδρος- ενός θησαυρού πολύτιμου και σπάνιου, που δεν εξαντλείται, όμως στα βιβλία.
Διακόσιες εφημερίδες και περιοδικά της Μεσσηνίας
Μια εξίσου εντυπωσιακή και ανεκτίμητη συλλογή αποτελεί το αρχείο με τις εφημερίδες και τα περιοδικά που φυλάσσεται σε δύο ξεχωριστές αίθουσες στο υπόγειο του Πνευματικού Κέντρου.
Ο κ. Τσούλος εξηγεί περί τίνος πρόκειται: «Υπάρχει ένας πολύ μεγάλος πλούτος εφημερίδων, με 600 τίτλους εκ των οποίων οι 130 είναι μεσσηνιακές. Επίσης, 1.400 τίτλοι περιοδικών, τα 70 μεσσηνιακά. Έχουμε αντίγραφο της πρώτης εφημερίδας του ελληνικού έθνους, «Σάλπιγξ Ελληνική» που εκδόθηκε το 1821 στην Καλαμάτα από τον Θεόκλητο Φαρμακίδη.
Ο καθηγητής, ο μαθητής, και ο φοιτητής έρχεται λοιπόν όχι μόνο για να διαβάσει τα πολύτιμα και δυσεύρετα βιβλία, αλλά έρχονται ερευνητές για να διαβάσουν τον Τύπο. Οι εφημερίδες είναι δεμένες σε τόμους, είναι διαθέσιμες, αλλά απαιτείται προσοχή στη χρήση τους, ενώ μας έχουν παραχωρηθεί και σε ψηφιακή μορφή (cd) αρχειακά φύλλα από τις τοπικές εφημερίδες».
Και μιας και ο λόγος περί «Θάρρους» η συζήτηση πήγε αναπόφευκτα στον Γιάννη Αποστολάκη, ο οποίος είχε διατελέσει για πολλά χρόνια πρόεδρος της Λαϊκής Βιβλιοθήκης. Ο σημερινός διάδοχός του λέει: «Η βιβλιοθήκη, αυτό να το σημειώσετε, οφείλει πολλά στον αείμνηστο Γιάννη Αποστολάκη, γιατί το κτήριο αυτό στο οποίο βρίσκεται τώρα έγινε με τις φοβερές προσπάθειες που κατέβαλε ο άνθρωπος αυτός για να το θεμελιώσει και να το κατοχυρώσει και νομικά, προκειμένου να είναι ανεξάρτητο μέσα σε αυτό το Ίδρυμα του Πνευματικού Κέντρου. Η προσφορά του μεγίστη και ανεκτίμητη.
Βέβαια όλοι οι πρόεδροι έδειξαν αρκετό ενδιαφέρον για να διατηρηθεί, να πλουτιστεί και να ακουστεί το έργο που γίνεται στη βιβλιοθήκη. Όλοι οι χρηματίσαντες προσέφεραν πολύτιμη υπηρεσία αμισθί και πολύτιμο χρόνο να κρατηθεί αυτό το ίδρυμα με όλες τις δυσκολίες γιατί έπρεπε κάθε τόσο να εκλιπαρούμε για κάποια χορηγία.
Πολύτιμος βοηθός παλιά στη θεμελίωση του έργου της διοίκησης ήταν και ο Πότης Οικονομάκης, πολλά χρόνια γραμματέας, όπως και οι πρόεδροι Γεώργιος Κουτραφούρης, και Σωτήρης Κουρής» μνημονεύει κάποιους μόνο από τους στυλοβάτες αυτής της δύσκολης διαδρομής ο κ. Βασίλης Τσούλος.
Ζωτική ανάγκη για χορηγίες
Η Λαϊκή Βιβλιοθήκη Καλαμάτας είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου και διοικείται από άμισθο 9μελές Διοικητικό Συμβούλιο. Εκτός από τον πρόεδρο, το ΔΣ συμπληρώνουν στις μέρες μας η αντιπρόεδρος Αγγελική Κουτσομητοπούλου, ο γραμματέας Πανάγος Φουρναράκης, ο Γιάννης Γιαννόπουλος (ταμίας) και τα μέλη: Χρήστος Τσιμπίδης, Κωνσταντίνος Δάρρας, Δημήτρης Ηλιόπουλος, Διονύσιος Καρακαϊδός, Αργύρης Πετρόπουλος.
Τα βάρη της λειτουργίας και της εξυπηρέτησης του κοινού έχουν πέσει σε τρεις υπαλλήλους που πληρώνονται από τον Δήμο Καλαμάτας, όλα όμως τα υπόλοιπα έξοδα πληρώνονται από ίδιους πόρους και ακριβώς εδώ ξεκινάει και το πρόβλημα, καθώς δεν υπάρχει σταθερό ταμείο…
Ο κ. Τσούλος εμφανίζεται ιδιαίτερα ανήσυχος, εκμυστηρευόμενος:
«Κάποτε υπήρχε βοήθεια, και ειδικά το ίδρυμα Κωστοπούλου επί πολλά χρόνια επιχορηγούσε τη Λαϊκή Βιβλιοθήκη Καλαμάτας, ενώ σημαντικές χορηγίες είχαν προσφέρει ο Βασίλης Κωνσταντακόπουλο και η κα Καρέλια. Τελευταία έχουμε κρούσει θύρες και καλαματιανές και αθηναϊκές, χωρίς ανταπόκριση μέχρι τώρα. Προσπαθούμε να βρούμε χορηγούς, αλλά οι καιροί είναι δύσκολοι. Κι αν οι υπάλληλοι δεν πληρώνονταν από το Δήμο –και ο κ. Δήμαρχος πάντα έχει καλή διάθεση για τη συνέχιση του έργου της Βιβλιοθήκης- φοβάμαι ότι θα είχαμε ήδη κλείσει ή θα αναγκαστούμε να κλείσουμε αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση…».
Αν και η καθημερινή επιβίωση είναι το πρώτο ζητούμενο, εξίσου θεμελιώδης είναι η εξασφάλιση χρημάτων για την ψηφιοποίηση και με αυτόν τον τρόπο η ασφαλής διάσωση (του περιεχομένου) των πιο σπάνιων τουλάχιστον βιβλίων της Λαϊκής Βιβλιοθήκης και μαζί η άμεση διαθεσιμότητά τους σε ενδιαφερόμενους από απομακρυσμένες περιοχές.
Η ίδια ψηφιακή τεχνολογία του διαδικτύου που εδώ μοιάζει σωτήρια, έχει βέβαια από την άλλη μειώσει σημαντικά την επισκεψιμότητα (και) στη Λαϊκή Βιβλιοθήκη Καλαμάτας, πάντα όμως υπάρχουν επισκέψεις μικρών και κυρίως ενήλικων ερευνητών για εξειδικευμένες εργασίες. Ομαδικές εκπαιδευτικές εκδρομές σχολείων όλων των βαθμίδων από τη Μεσσηνία και άλλες περιοχές της Ελλάδας είναι σταθερές στο πρόγραμμα. Συνεργασία υπάρχει και με το Πανεπιστήμιο, επιπλέον για πρακτική άσκηση φοιτητών.
Και βέβαια διαχρονικά οι χώροι της Λαϊκής Βιβλιοθήκης –διαθέτει μεταξύ άλλων μεγάλο αναγνωστήριο στο πατάρι (θα ήταν ευπρόσδεκτη η προσφορά ενός κλιματιστικού για το καλοκαίρι…), αλλά και ένα πανέμορφο ξύλινο αίθριο καθιστικό στην ταράτσα του 4ου ορόφου- είναι ανοικτοί για τη (δωρεάν) φιλοξενία εκδηλώσεων, φορέων και συλλόγων.
Και μην ξεχνάμε την πινακοθήκη…
Τον ήδη πολυδιάστατο χαρακτήρα της Λαϊκής Βιβλιοθήκης Καλαμάτας υπερτονίζει βέβαια και η λειτουργία της Πινακοθήκη στην επίσης ιδιόκτητη (του ΝΠΙΔ) αίθουσα του 4ου ορόφου του Πνευματικού Κέντρου. Ιδρύθηκε το 1965, εμπλουτίζεται διαρκώς και αριθμεί σήμερα 500 έργα σύγχρονης τέχνης, αποτελώντας παράλληλα φιλόξενη «στέγη» όλων των Μεσσήνιων ζωγράφων.
-Η Λαϊκή Βιβλιοθήκη Καλαμάτας είναι ανοικτή για το κοινό από Δευτέρα έως Παρασκευή πρωί και απόγευμα, 8:00-13:00 και 17:00-20:00. Τηλέφωνο 27210-22607.
Ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.laikivivliothiki.gr.
Της Χριστίνας Ελευθεράκη
