Όταν ο χορός γίνεται… μέσο θεραπείας και επικοινωνίας
Από τη Δημοτική Σχολή Χορού Καλαμάτας έχουν περάσει χιλιάδες παιδιά, πολλά εκ των οποίων έχουν κάνει καριέρα σε αυτό το χώρο. Μια τέτοια περίπτωση είναι και η Σοφία Δρούμπαλη, η οποία σε ηλικία 7,5 ετών έφτασε στο «Ζουμπούλειο» και από τότε «κόλλησε» με το χορό.
Αυτό που κάνει, όμως, ξεχωριστή την περίπτωσή της, είναι ότι, πέραν του πτυχίου της στο χορό, αποφάσισε να ασχοληθεί με τη χοροθεραπεία, ιδιαιτέρως διαδεδομένη στο εξωτερικό, την οποία πρόσφατα έφερε για δεύτερη φορά, έστω και για λίγο, στην Καλαμάτα. Όλα ξεκίνησαν στο 23ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας, όταν η τότε καλλιτεχνική διευθύντρια, Κατερίνα Κασιούμη, αφουγκράστηκε την ανάγκη των ατόμων με αναπηρία να «μιλήσουν» μέσω του χορού. Τότε έγινε η πρώτη επαφή με τη Σοφία Δρούμπαλη, που μέσα σε ελάχιστο χρόνο κατάφερε να δημιουργήσει ένα project για τα άτομα με αναπηρία της πόλης, ενώ το φετινό έχει τίτλο “Dancing my way”. Να σημειωθεί πως η δεύτερη φάση του ολοκληρώθηκε πριν από μερικές μέρες, ενώ συμμετείχαν 27 παιδιά μαζί με τους συνοδούς τους.
Μιλώντας με την κα Δρούμπαλη, αντιληφθήκαμε ότι ο χορός είναι για όλους και ειδικά για ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, αφού συχνά «γίνεται η φωνή τους».
Η αρχή, λοιπόν, έγινε, το ζήτημα είναι όμως το όλο εγχείρημα να συνεχιστεί και να γιγαντωθεί, αφού η Καλαμάτα είναι εδώ και χρόνια συνυφασμένη με το χορό, κι αν θελήσει, μπορεί να γίνει το επίκεντρο και του θεραπευτικού χορού:
-Ξεκινήσατε κι εσείς από τη Δημοτική Σχολή Χορού Καλαμάτας. Πείτε μας για τη διαδρομή σας μέχρι σήμερα…
Η σχέση μου με τον κλασικό και σύγχρονο χορό ξεκίνησε όταν ήμουν 7,5 ετών στην τότε ΔΕΠΑΚ. Πρώτη μου καθηγήτρια ήταν η κα Κασιούμη και καλλιτεχνική διευθύντρια η κα Μαραγκοπούλου. Ύστερα από τρία χρόνια επιλέχθηκα και φοίτησα στο φυτώριο της σχολής, όπου συνέχισα μέχρι που τελείωσα το σχολείο. Τα παιδιά των προεπαγγελματικών τμημάτων είχαμε την τύχη να έχουμε διδαχθεί από τις πιο σπουδαίες καθηγήτριες χορού στην Ελλάδα, όπως την κα Εφραιμίδου, που υπήρξε και υποδιευθύντρια της σχολής, την κα Κασιούμη, την κα Τριαντάρη, την κα Μεγγρέλη και την νυν καλλιτεχνική διευθύντρια της Σχολής Χορού κα Σταμούλη. Νομίζω, αυτό οφείλεται στις εξαιρετικές και προσεγμένες επιλογές της κας Μαραγκοπούλου.
Στη συνέχεια σπούδασα χορό στην επαγγελματική σχολή χορού «Ραλλού Μάνου» στην Αθήνα και έλαβα το πτυχίο μου από το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Παράλληλα, σπούδαζα Παιδαγωγικά στο Πανεπιστήμιο Πατρών.
Έπειτα, επειδή πίστευα ότι ο χορός, πέρα από μια εξαιρετική παραστατική τέχνη, είναι ένα ισχυρό εφόδιο ζωής για κάθε νέο άτομο, προσπάθησα στην Αθήνα να συνδυάσω την ιδιότητα του εκπαιδευτικού με εκείνη της χορεύτριας/ καθηγήτριας χορού και μέσα από τη δουλειά μου να χρησιμοποιώ την τέχνη του χορού ως εναλλακτική εκπαιδευτική μέθοδο. Κάπως έτσι οδηγήθηκα στο να δουλέψω με κακοποιημένα και παραμελημένα παιδιά στα Παιδικά Χωριά SOS μέσω της καλλιτεχνικής εταιρείας Μ-art, με την οποία συνεργαζόμουν σε διαφορετικά καλλιτεχνικά εκπαιδευτικά προγράμματα στην Αθήνα. Εκεί έγινε η πρώτη μου επαφή με ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες και έπειτα συνέχισα τις σπουδές μου στην Αγγλία.
-Γιατί δεν επιλέξατε την απλή εκμάθηση χορού σε παιδιά και πήγατε στα «δύσκολα»;
Νομίζω ότι βγήκε αβίαστα από μέσα μου. Είναι κάτι αρκετά δικό μου. Νομίζω ότι κάποια πράγματα στη ζωή του καθενός μας είναι σαν να σε επιλέγουν πριν να τα επιλέξεις εσύ. Θεωρούσα πάντοτε ότι ο χορός είναι για μένα ένα μέσο προσωπικής επανάστασης, ανακάλυψης του εαυτού μου, αλλά και των ορίων μου. Ο χορός πάντα καταφέρνει να αγγίζει ευαίσθητα κομμάτια μου, που δεν μπορώ να αγγίξω διαφορετικά και με επαναφέρει στο κέντρο, στον πυρήνα του εαυτού μου, όταν το χρειάζομαι. Ίσως αυτός ήταν ο λόγος που αποφάσισα να διερευνήσω πώς και οι άλλοι άνθρωποι ανταποκρίνονται σε αυτό σχετικά με το χορό και εάν θα μπορούσα να χρησιμοποιήσω αυτή τη βαθιά ποιότητα που εγώ βρίσκω στην τέχνη του χορού, για να βοηθήσω ανθρώπους που το έχουν ανάγκη.
-Αναφέρατε κακοποιημένα παιδιά. Πόσο εύκολο είναι να πείσετε ένα τέτοιο παιδί να χορέψει;
Θυμάμαι στα Παιδικά Χωριά SOS αντιμετώπισα αρχικά δυσκολίες ως προς τη συμπεριφορά των παιδιών μέσα στα μαθήματα σύγχρονου χορού. Σταδιακά αντιλήφθηκα ότι ίσως θα έπρεπε να τους δώσω λίγο χώρο και χρόνο αυτοσχεδιασμού και δημιουργικής κίνησης, ώστε μέσα από το δικό τους σώμα να επικοινωνήσουν χορευτικά τη δική τους προσωπικότητα.
Έτσι παρατήρησα ότι ξεκίνησε να διαφοροποιείται θετικά η δυναμική των τμημάτων και, τελικά, ο αυτοσχεδιασμός έγινε ένα ενωτικό στοιχείο μεταξύ μαθητών και εμού. Παρατήρησα αλλαγές στη συμπεριφορά τους, αλλά και στη συγκέντρωσή τους, όταν τους δίδασκα συγκεκριμένες ασκήσεις σύγχρονου χορού.
Η παραπάνω εμπειρία ήταν αυτή που με οδήγησε στο να κάνω σεμινάρια χοροθεραπείας στην Αθήνα, αν και δεν μπορούσα να προσδιορίσω τότε ακριβώς γιατί ακολούθησα ένα ισχυρό ένστικτο, το οποίο με έκανε να αφήσω την προσωπική και την επαγγελματική μου ζωή στην Ελλάδα και να μετακομίσω στο Λονδίνο για το μεταπτυχιακό μου στη Χοροκινητική Ψυχοθεραπεία στο Goldsmiths University of London.
Εκεί γνώρισα και τα άτομα με αναπηρία, καθώς μέχρι τότε δεν είχα έρθει σε επαφή μαζί τους επαγγελματικά, ούτε και προσωπικά. Δεν είχα κάποιο άτομο με αναπηρία στο περιβάλλον μου.
-Πώς ο χορός σάς επέτρεψε να γνωρίσετε αυτά τα άτομα;
Ο χορός μού επέτρεψε να συναντώ υπέροχες προσωπικότητες και κρυμμένους κόσμους, τους οποίους δε θα μπορούσα να δω με άλλον τρόπο. Μέσω του χορού έχω μια μόνιμη επικοινωνία μαζί τους. Ο χορός αποτελεί τη φωνή αυτών των ανθρώπων και ο όρος «φωνή» δεν αποτελεί λεκτικό τερτίπι. Είναι η ουσία, αφού αυτά τα άτομα βρίσκονται σε πρωταρχικά αναπτυξιακά στάδια και εκεί η κίνηση και οι αισθήσεις είναι το πιο βασικό στοιχείο στην επικοινωνία. Μέσα από το χορό μπορεί κάποιος να επικοινωνήσει μαζί τους, αλλά και οι ίδιοι να ανακαλύψουν στοιχεία της προσωπικότητάς τους που δεν είχαν τη δυνατότητα να διερευνήσουν.
–Φέρατε στην Καλαμάτα το Project Dancing my way. Γιατί θελήσατε να το κάνετε αυτό;
Στην Αγγλία υπάρχει μια εξαιρετική ποιότητα ως προς το πώς ο χορός μπορεί να προσεγγίσει και να βοηθήσει τα άτομα με αναπηρία, κι αυτό ακριβώς θέλησα να μεταφέρω στην Καλαμάτα.
Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι είναι πολύ σοβαρό, βαθύ και εξειδικευμένο ζήτημα το πώς ο χορός προσεγγίζει ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες, όπως είναι τα ΑμεΑ. Δεν είναι παιχνίδι. Μιλάμε για λεπτομέρειες και τεχνικές που βασίζονται σε επιστημονικές θεωρίες και παίζουν καθοριστικό ρόλο στο αποτέλεσμα. Θέλησα να μεταφέρω κάπως τη γνώση, την εμπειρία και τις ακαδημαϊκές και επαγγελματικές μου σχέσεις με κορυφαίους επαγγελματίες του εξωτερικού στην πόλη μου. Πιστεύω, μέσα από την εμπειρία μου ως μαθήτρια στη «Φάρις», ότι η Καλαμάτα και η Κοινωφελής Επιχείρηση μπορούν να στηρίξουν «καινοτόμα και ποιοτικά ξεκινήματα». Επίσης, είμαι συναισθηματικά δεμένη με τη Δημοτική Σχολή Χορού και με τους ανθρώπους που έχουν δουλέψει και συνεχίζουν να δουλεύουν εκεί.
Παράλληλα, κάθε φορά που έρχομαι σε χορευτική επαφή με τα ΑμεΑ της πόλης και βιώνω το πόση ανάγκη έχουν για κάτι τέτοιο, δυναμώνει το κίνητρο να δουλέψω ακόμα περισσότερο για τη δημιουργία ενός σύγχρονου εξειδικευμένου χορευτικού περιβάλλοντος για τα ΑμεΑ στην Καλαμάτα. Τo project “Dancing My Way” δημιουργήθηκε με έναν τρόπο από και για τα ΑμεΑ της Καλαμάτας. Αυτά έγιναν η αφορμή, η αιτία, η δύναμη και ο στόχος του project.
-Συχνά ακούμε ότι άτομα με αναπηρία δε θέλουν να εμφανίζονται στον κόσμο και επιλέγουν να μένουν μέσα σε τέσσερις τοίχους…
Οι στατιστικές δείχνουν ότι τα περισσότερα άτομα με αναπηρία πάσχουν ταυτόχρονα από κατάθλιψη. Όντως απομονώνονται στα σπίτια τους, καθώς είναι πάρα πολύ δύσκολο να νιώθεις ότι είσαι συναισθηματικά αποκομμένος, εντελώς μόνος σου, να νιώθεις ότι δε σε κατανοούν, την ίδια στιγμή που πρακτικά περιτριγυρίζεσαι από δεκάδες ανθρώπους. Αυτομάτως γίνεται πιο εύκολο να απομονωθείς και πρακτικά σε ένα δωμάτιο. Επί της ουσίας, ενεργοποιείται ο αμυντικός μηχανισμός της ψυχής τους και τους προστατεύει από μία αβάσταχτη αίσθηση.
Επίσης, έχω αντιληφθεί ότι τα ΑμεΑ είναι σαν βρίσκονται σε έναν κόσμο που δεν είναι φτιαγμένος για αυτά, σε έναν κόσμο που δεν μπορεί να τα καταλάβει, όπως και εκείνα αυτόν.
Αυτό το κενό επικοινωνίας καλύπτει ο χορός και έτσι γίνεται ο δίαυλος ανάμεσα σε δύο κόσμους. Γι’ αυτό θεωρώ ότι ο χορός, μέσα από μια εξειδικευμένη προσέγγιση, είναι αναγκαιότητα και όχι πολυτέλεια για τα ΑμεΑ.
-Ο χορός, δηλαδή, μπορεί «μεταφερθεί» σε όλα αυτά τα άτομα;
Ναι, είμαι βέβαιη για αυτό, αρκεί να γίνει με σοβαρότητα, βαθιά γνώση και επιστημονική κατάρτιση, ώστε να υπάρξει και το θεραπευτικό αποτέλεσμα στο οποίο στοχεύουμε. Έχω ήδη δουλέψει με αρκετά δύσκολα περιστατικά. Για παράδειγμα, άτομα που μπορούσαν απλά να κινήσουν τα μάτια τους ή πολλές φορές δεν τα άνοιγαν καν. Κάθε φορά που άκουγαν τη μουσική και έβλεπαν το συνοδό τους να είναι μπροστά και να καθρεφτίζει το βλέμμα τους, δηλαδή το πιο μικρό στοιχείο που θα μπορούσε να δοθεί μέσα από το σώμα τους, παρατηρούσα ότι για τη μία ώρα που διαρκούσε το μάθημα βρίσκονταν σε διαρκή εγρήγορση. Τα μάτια τους χαμογελούσαν και τα βλέφαρά τους κινούνταν με έναν τρόπο ο οποίος έφερνε στην επιφάνεια μια ξεκάθαρη μη λεκτική επικοινωνία μεταξύ των ΑμεΑ και των συνοδών τους.
-Το Project στην Καλαμάτα το μεταφέρατε. Εσείς σκέφτεστε να γυρίσετε μόνιμα στην Ελλάδα;
Είναι κάτι που πάντα σκέφτομαι, αλλά θεωρώ ότι έχω αρκετά πράγματα να πάρω από την Αγγλία. Η Ελλάδα, και ιδιαίτερα η Καλαμάτα, είναι ένα λιμάνι για εμένα. Ξεκίνησα από εδώ, εδώ μου δόθηκαν οι πρώτες γνώσεις.
Έτσι, λοιπόν, σκέφτομαι να γυρίσω, απλώς νιώθω ότι δεν έχει κλείσει ακόμα ο κύκλος μου στο εξωτερικό. Θα ήθελα να πάρω όσες περισσότερες εμπειρίες μπορώ και να τις κουβαλήσω στο σακίδιο της επιστροφής μου στην Ελλάδα.
Αυτό είναι κάτι το οποίο έχω ήδη ξεκινήσει σταδιακά να κάνω μέσα από τη συνεργασία μου με τη «Φάρις» και το ΚΕΦΙΑΠ. Εύχομαι και πιστεύω ότι θα μου δίνεται η δυνατότητα να συνεχίζω να δουλεύω προς αυτή την κατεύθυνση στην πόλη μου.
-Η Καλαμάτα μπορεί μεν να έχει συνδεθεί με το χορό, αλλά πώς φτάσαμε στα άτομα με ειδικές ανάγκες και το χορό;
Η ιδέα ότι τα άτομα με αναπηρία μπορούν να έχουν πρόσβαση στο χορό με έναν εξειδικευμένο τρόπο ξεκίνησε πριν από περίπου δύο χρόνια, όταν η κα Κασιούμη αφουγκράστηκε αυτήν την ανάγκη τους. Εκείνη τη χρονιά στο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού συμμετείχαν οι “Candoco”, μια ομάδα που αποτελείται από άτομα με ή χωρίς κινητικές, κυρίως, αναπηρίες. Εκτός από την παράστασή της, έδωσε ένα σεμινάριο σε κάποια ΑμεΑ του ΚΕΦΙΑΠ. Έτσι, για πρώτη φορά παρατηρήθηκε η εξαιρετική ανταπόκριση των ΑμεΑ στο χορό. Παράλληλα, οι Candoco ξαφνιάστηκαν από το γεγονός ότι δεν υπήρχε στην Καλαμάτα ένα εξειδικευμένο χορευτικό περιβάλλον για ΑμεΑ.
Κάπως έτσι η κα Κασιούμη με προσέγγισε, κι εδώ θέλω να την ευχαριστήσω για ακόμα μια φορά, καθώς με εμπιστεύτηκε και μου έδωσε τη δυνατότητα να φέρω τη δική μου προσέγγιση μέσα από ένα μικρό σεμινάριο με τίτλο «Hold it and let it go”, στο πλαίσιο του 23ου Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας.
-Έχουμε αναφερθεί τόσες φορές στο project, αλλά ακόμα δεν έχουμε μιλήσει για αυτό…
Το project ουσιαστικά ξεκίνησε πέρυσι μέσα από το παραπάνω σεμινάριο, το οποίο αποτελούνταν από μία διάλεξη και ένα πρακτικό μάθημα με εννέα ΑμεΑ και τους συνοδούς τους. Η θετική απήχηση φάνηκε να είναι αρκετά μεγάλη, και ως προς τους ανθρώπους της «Φάρις» και του ΚΕΦΙΑΠ που το παρακολούθησαν, και ως προς τους συνοδούς, και ως προς τα ΑμεΑ. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ξεκινήσουν κάποιες συζητήσεις με τη «Φάρις» και το ΚΕΦΙΑΠ, ώστε να δούμε αν και πώς αυτό θα μπορούσε να συνεχιστεί.
Η περίοδος που μεσολάβησε ήταν μεταβατική για το χορό στην πόλη, αφού ανέλαβαν νέες καλλιτεχνικές διευθύντριες και στη Δημοτική Σχολή Χορού και στο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού. Τότε, όπως μου ζητήθηκε, σχεδίασα και έστειλα στις νέες καλλιτεχνικές διευθύντριες μια ολοκληρωμένη και λεπτομερή πρόταση για το project “Dancing My Way”. Πραγματικά είχα άμεση θετική απάντηση και από την κα Καπετανέα και από την κα Σταμούλη. Θα ήθελα, δε, να τις ευχαριστήσω και τις δύο πάρα πολύ, καθώς μέσα από τη στήριξή τους έδωσαν χώρο σε ένα αρκετά καινοτόμο project για τα δεδομένα της ελληνικής πραγματικότητας, που ίσως είναι τριγμός ως προς την τελειότητα που πολλές φορές η τέχνη του χορού θέλει να φέρει, αλλά ταυτόχρονα αποδεικνύει την ουσία αυτής της τέχνης, που θεωρώ ότι είναι μια βαθιά ανθρώπινη ανάγκη και επικοινωνία. Νομίζω ότι όσοι έχουν υπάρξει χορευτές, καταλαβαίνουν τι εννοώ.
Η ουσία για εμένα, αυτή τη στιγμή, είναι η δημιουργία κουλτούρας για το πώς ο χορός μπορεί να προσεγγίσει τα άτομα με αναπηρία. Έτσι το μεγαλύτερο κομμάτι του project βασίζεται στο εκπαιδευτικό και βιωματικό μέρος.
Στο παρελθόν, θυμάμαι, οι καθηγητές της «Φάρις» πήγαιναν στα σχολεία της Καλαμάτας και επικοινωνούσαν το χορό στα παιδιά ως κάτι αρκετά καινοτόμο για την εποχή του ’90. Ουσιαστικά εκπαίδευαν. Έτσι δημιουργήθηκε η κουλτούρα του χορού στην πόλη.
Ήταν ξεκάθαρο ότι δε μας αφορούσε να εντυπωσιάσουμε. Δε θέλαμε να τοποθετήσουμε απλά άτομα με αναπηρία σε μια σκηνή και να καλέσουμε κοινό. Προσωπικός μου στόχος ήταν και είναι να κατανοηθεί, γιατί είναι τόσο σημαντικός ο χορός για αυτά τα άτομα, καθώς και να επικοινωνηθεί ότι μπορούν και έχουν μεγάλη ανάγκη να χορεύουν. Είναι ξανά θέμα δημιουργίας της κατάλληλης κουλτούρας και σεβασμού στα ΑμεΑ.
Μπορεί να έχεις τον καλύτερο σπόρο για κάτι, αλλά αν δεν έχεις το κατάλληλο χώμα, αυτό θα αποτύχει. Το χώμα προσπαθώ να δώσω αυτή τη στιγμή στην Καλαμάτα μέσα από το project “Dancing My Way”.
Επίσης, θα ήθελα να αναφέρω ότι με κάνει πολύ χαρούμενη ότι τόσοι άνθρωποι και φορείς ενώθηκαν για να υλοποιηθεί, τελικά, το project.
Όσο για τις φάσεις του, η πρώτη ήταν τα Χριστούγεννα, όταν πήγα στο ΚΕΦΙΑΠ προκειμένου να επιλέξουμε τα ΑμεΑ που θα συμμετείχαν και να οργανώσουμε κατάλληλα τα τμήματα, ανάλογα με τις ανάγκες των συμμετασχόντων.
Η δεύτερη φάση υλοποιήθηκε και ολοκληρώθηκε με μια ανοιχτή διάλεξη, ένα training για τους συνοδούς και τα μαθήματα για τα ΑμεΑ και τους συνοδούς τους (26 με 30 Μαρτίου), ενώ η τρίτη θα πραγματοποιηθεί κατά τη διάρκεια του 24ου Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας, από τις 16 έως τις 20 Ιουλίου.
Αυτή η φάση θα ξεκινήσει με μια ανοιχτή διάλεξη και ένα ανοιχτό βιωματικό εργαστήριο από την Sue Curtis, καθηγήτρια σε κορυφαία πανεπιστήμια του Λονδίνου, όπως το Laban και το Goldsmiths. Η Sue Curtis είναι άτομο με αναπηρία, καθώς έχει βιώσει και ξεπεράσει μια σοβαρή μορφή καρκίνου, από τον οποίο της δημιουργήθηκαν κινητικά προβλήματα.
Την επόμενη μέρα θα δοθεί ένα ανοιχτό training και έπειτα θα γίνουν μαθήματα για τα ΑμεΑ και τους συνοδούς τους από την Juliet Diener, επίσης καθηγήτρια Χοροκινητικής Ψυχοθεραπείας και διευθύντρια σχολής χορού για ΑμεΑ στο Λονδίνο.
Τις επόμενες τρεις μέρες θα συνεχίσουμε τα μαθήματα με τα ΑμεΑ και τους συνοδούς τους, που ξεκίνησαν το Μάρτιο στο αμφιθέατρο «Θόδωρος Αγγελόπουλος».
Η τέταρτη φάση του project είναι η δημιουργία ενός Art – Video, που θα αφηγείται τον αντίκτυπο του χορού στα ΑμεΑ και θα περιγράφει την όλη διαδικασία. Βρισκόμαστε σε συζητήσεις ως προς το πώς θα χρησιμοποιηθεί και πού θα σταλεί αυτό το Art- Video.
-Ραντεβού τον Ιούλιο στο Φεστιβάλ Χορού δηλαδή; Μήπως θα έπρεπε να γίνεται σταθερά όλο αυτό;
Το επόμενο ραντεβού μαζί τους σίγουρα θα είναι τον Ιούλιο. Προκειμένου, όμως, να αποφευχθούν τα συναισθήματα άγχους ή ξαφνικής εξαφάνισης μετά τη λήξη του σεμιναρίου, δόθηκε στα ΑμεΑ ένα μεταβατικό αντικείμενο, όπως λέγεται στην Ψυχολογία, για να αισθανθούν ασφάλεια ως προς την επερχόμενη συνάντησή μας το καλοκαίρι.
Όσο για τη συνέχεια και τη συχνότητα, νομίζω ότι εγώ, η «Φάρις» και το ΚΕΦΙΑΠ έχουμε στο μυαλό μας μια προοπτική, κάτι που για μένα φέρνει και το στοιχείο της ελπίδας. Είναι νωρίς να μιλήσουμε για κάτι παραπάνω.
Ο θεραπευτικός χορός σε ΑμεΑ πρόκειται για κάτι καινούργιο, το οποίο προσπαθούμε να προσεγγίσουμε με μικρά και σταθερά βήματα. Η Καλαμάτα φαίνεται πραγματικά να αγκαλιάζει το όλο εγχείρημα, κι αν και είναι ακόμα πολύ νωρίς, ναι στο πίσω μέρος του μυαλού μου υπάρχουν όλοι οι υπόλοιποι οργανισμοί με ΑμεΑ της Καλαμάτας, οι οποίοι ήδη έχουν δείξει ενδιαφέρον ως προς μελλοντικές συνεργασίες.
-Η Καλαμάτα θα μπορούσε να αποτελέσει σημείο αναφοράς και για αυτού του είδους το χορό;
Θεωρητικά, ναι. Αυτό, όμως, είναι πολυπαραγοντικό ζήτημα. Δεν εξαρτάται μόνο από το τι πιστεύω εγώ ή το πόσο θα δουλέψω προς μια τέτοια κατεύθυνση. Χρειάζεται στήριξη και από τη «Φάρις», το Δήμο και από φορείς που δουλεύουν με ΑμεΑ. Αυτή τη στιγμή υπάρχει αυτή η στήριξη. Θα ήταν πολύ όμορφο, εάν η Καλαμάτα γινόταν ένας χορευτικός τόπος συνάντησης για ΑμεΑ και από γειτονικούς Δήμους. Ιδανικό θα ήταν η δημιουργία μιας χορευτικής κοινότητας για άτομα με αναπηρία, που θα τους επέτρεπε την ανακάλυψη της ταυτότητάς τους, που θα τους έδινε τη δυνατότητα να κοινωνικοποιηθούν μέσα από το χορό, αλλά και να δημιουργούνται παραστάσεις χορού με τη συμμετοχή ατόμων με και χωρίς αναπηρία. Ο μικρός χώρος που δίνεται στο Φεστιβάλ σε ΑμεΑ είναι, επίσης, πολύ σημαντικός, προκειμένου να συνεχίζουν να έρχονται κορυφαία ονόματα με τη δική τους προσέγγιση στην πόλη μας. Εγώ είμαι διατεθειμένη να δουλέψω προς αυτή την κατεύθυνση, όπως ήδη έχω κάνει.
Πιστεύω ότι ο χορός έγινε η φωνή της Καλαμάτας, όταν ξεκίνησε το Φεστιβάλ με την κα Μαραγκοπούλου, και η Καλαμάτα έγινε γνωστή στο εξωτερικό. Έτσι πιστεύω ότι- και συμβολικά πια- ο χορός μπορεί να γίνει η φωνή των ατόμων με αναπηρία στην Καλαμάτα, αλλά και μέσα από το χορό στην Καλαμάτα να ενισχυθεί το ζήτημα της κοινωνικής τους ενσωμάτωσης.
-Θεωρείτε ότι ο χορός είναι για όλο τον κόσμο;
Ναι, πιστεύω ότι ο χορός είναι για όλους. Όλοι μπορούν να εκφραστούν με το χορό, να επικοινωνήσουν με την κίνηση και να νιώσουν ψυχολογικά καλά χορεύοντας. Χαρακτηριστικά να αναφέρω ότι κατά τη διάρκεια των μαθημάτων τις προηγούμενες μέρες στην Καλαμάτα, οι συνοδοί των ατόμων με αναπηρία προέρχονταν από διαφορετικούς τομείς (χορός, ψυχική υγεία, ειδική αγωγή, πολιτισμός). Αυτό που εξέφρασαν οι συνοδοί που δεν είχαν σχέση με το χορό είναι πως δεν περίμεναν ποτέ το πόσο βαθιά θα μπορούσαν να εκφραστούν μέσα από το χορό και ότι επικοινώνησαν με τα ΑμεΑ με έναν πρωτόγνωρα βαθύ τρόπο, κάτι το οποίο δεν είχαν ξαναβιώσει.
-Θα μπορούσαν και άτομα της τρίτης ηλικίας να ασχοληθούν με το χορό δηλαδή;
Ναι, φυσικά. Ως χοροθεραπεύτρια έχω δουλέψει σε κοινότητα προσφύγων με ηλικιωμένους ανθρώπους. Εκεί χόρευα με άτομα από 65 έως 92 ετών, που μάλιστα ήταν και μουσουλμάνοι. Είδα γυναίκες με μπαστούνι και μπούρκα να αισθάνονται ασφαλείς και να απελευθερώνονται χορεύοντας, κι εγώ αναρωτιόμουν από πού έρχεται όλη αυτή η δύναμη, ειδικά η σωματική. Ειδικά για την τρίτη ηλικία, ο χορός βοηθά ουσιαστικά στην αποφυγή και την αντιμετώπιση της κατάθλιψης.
Στο εξωτερικό, ο χορός είναι για όλες τις ηλικίες, είτε για καλλιτεχνικούς είτε για θεραπευτικούς λόγους, κάτι που σίγουρα θα μπορούσε να συμβεί και στην Καλαμάτα μέσα στους χώρους των ΚΑΠΗ, για παράδειγμα. Αλλά κι αυτό είναι θέμα δημιουργίας μιας νέας λογικής σχετικά με το χορό.
Όσοι έχουν παρακολουθήσει παραστάσεις στο Φεστιβάλ Χορού από ομάδες του εξωτερικού, σίγουρα θα έχουν παρατηρήσει ότι η τρίτη ηλικία χορεύει, κινείται και εκφράζει μηνύματα μέσα από το σώμα και τη χορευτική της παρουσία σε διεθνείς σκηνές.
-Φεστιβάλ Χορού στην Καλαμάτα, αλλά και χορός γενικότερα στην πόλη. Όσο κι αν ενοχλεί όταν το γράφουμε, πολύς κόσμος δεν τον ξέρει…
Θεωρώ ότι υπάρχει μια βαθιά σχέση μεταξύ Καλαμάτας και Χορού. Αυτή η σχέση υφίσταται, όχι μόνο εξαιτίας του Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού, που αποτελεί κορυφαίο πολιτισμικό γεγονός για την Ελλάδα. Αυτή η σχέση ξεκινά και υπάρχει εξαιτίας των εξαιρετικών δασκάλων χορού που έχουν υπάρξει στην Καλαμάτα. Εξαιτίας της εξαιρετικής χορευτικής παιδείας που έχει δοθεί σε όλους εμάς. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα περισσότερα παιδιά που έχουν φοιτήσει στα φυτώρια της Σχολής Χορού της «Φάρις» έχουν ακολουθήσει ένα χορευτικό δρόμο στη ζωή τους και κάποια από αυτά έχουν επιστρέψει στην Καλαμάτα, για να διδάξουν χορό σε νέα παιδιά…
Γίνεται πολύ σημαντική δουλειά στην Καλαμάτα ως προς το χορό και νομίζω πρέπει να είμαστε περήφανοι και ευγνώμονες σε όσους τον στήριξαν και συνεχίζουν να τον στηρίζουν.
Από την άλλη, κατανοώ ότι, ναι, ο χορός ίσως θα έπρεπε να μπει περισσότερο στα σπίτια των ανθρώπων, να βγει προς την κοινωνία. Ο χορός δεν είναι απλά καλογυμνασμένα σώματα τα οποία κινούνται σε μια σκηνή. Ο χορός είναι συμβολισμός, ενέργεια, σώματα, εικόνες που δημιουργούνται πάνω στη σκηνή και φέρνουν στην επιφάνεια τι συμβαίνει συμβολικά στις σχέσεις των ανθρώπων, στη ζωή, σε διαφορετικές κοινωνίες. Ο χορός ως τέχνη και δημιουργία έχει αφετηρία τον άνθρωπο, τον κάθε άνθρωπο που φέρει τη δική του ιστορία.
Αυτό ίσως είναι το ζητούμενο για ένα θεατή ή κάποιον που δε σχετίζεται με το χορό. Να κατανοήσει τη βαθιά συμβολική αξία αυτής της Τέχνης και πώς εκείνος θα μπορούσε να ανακαλύψει αυτή την αξία στο δικό του εαυτό.
Δεν πιστεύω ότι είναι ένα ελιτίστικο προνόμιο το να χορεύει κανείς. Πιστεύω ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν ανάγκη να χορεύουν, έστω και αν δεν το έχουν ακόμα ανακαλύψει. Γιατί ίσως δεν τους έχει δοθεί ο χώρος να το ανακαλύψουν. Το να απευθύνεται ο χορός σε όλους δε σημαίνει ότι χάνει την ποιότητά του. Το αντίθετο. Η απλότητα συνήθως κρύβει μεγάλη ποιότητα και βαθιά γνώση και στην Τέχνη και στη ζωή.
-Γιατί ένας γονέας να επιλέξει να στείλει το παιδί του για χορό;
Για πολλούς λόγους. Σε ό,τι αφορά τα παιδιά, ο χορός προσφέρει, πέρα από την προφανή σωματική εκγύμναση και την ευεξία, υψηλά επίπεδα αυτοπειθαρχίας και αυτοεκτίμησης, που για πάντα κουβαλούν στη ζωή τους. Παράλληλα, καλλιεργείται μια βαθιά ευαισθησία. Ας μην ξεχνάμε ότι ο χορός είναι Τέχνη. Συμβάλλει στην καλλιέργεια κάθε παιδιού, αλλά και στη σωστή ψυχοσωματική του ανάπτυξη.
Τέλος, νομίζω ότι υπάρχει μια όμορφη παραδοξότητα στο χορό. Ενώ, δηλαδή, λειτουργείς με αυτοπειθαρχία, ταυτόχρονα υπάρχει μια αίσθηση ελευθερίας που έρχεται από το σώμα σου, διευρύνει τους ορίζοντές σου και εξελίσσει θετικά τον τρόπο σκέψης σου. Είναι παράδοξη τέχνη ο χορός και συνάμα πολύ γοητευτική.
Ευχαριστίες
Κλείνοντας η κα Δρούμπαλη θέλησε να ευχαριστήσει το δήμαρχο της Καλαμάτας Παναγιώτη Νίκα, την πρόεδρο αλλά και τους ανθρώπους της «Φάρις», την καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ Λίντα Καπετανέα, την καλλιτεχνική διευθύντρια της Σχολής Θωμαή Σταμούλη, καθώς και τους διοικητικά και επιστημονικά υπεύθυνους του ΚΕΦΙΑΠ, τις κ.κ. Μακρίδη, Καραμήτρη και Μαλαπέτσα, αφού, όπως είπε, πραγματικά βοήθησαν ως προς την οργάνωση των εθελοντών και των τεχνικών λεπτομερειών.
Δεν ξέχασε, επίσης, να ευχαριστήσει όλους τους «αφανείς ήρωες» που συνέβαλαν για να φτάσει το project μέχρι εδώ.
Του Παναγιώτη Μπαμπαρούτση.
