Άλλο ένα σημαντικό μνημείο αναστηλώθηκε κατά τρόπο εξαιρετικό στη Μάνη. Πρόκειται για τον Αϊ- Στράτηγο (Ταξιάρχη), στην Καστάνια, που αναστηλώθηκε και αποκαταστάθηκε από την εξειδικευμένη σε τέτοια δύσκολα έργα εταιρεία «Μνημειοτεχνική», με τη συνδρομή και τον έλεγχο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας και με τη χορηγία του εφοπλιστικού ζευγαριού Μαρίνας και Θανάση Μαρτίνου.
Οι ίδιοι αναστήλωσαν και αποκατέστηκαν πρόσφατα τον επίσης σημαντικό ναό του Αγίου Πέτρου στην Καστάνια. Τα θυρανοίξια του Αϊ-Στράτηγου θα γίνουν το Σάββατο 9 Ιουνίου το πρωί. Η τελετή διοργανώνεται από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας και τη Μητρόπολη Μάνης, με την υποστήριξη του Δήμου Δυτικής Μάνης.
Σύμφωνα με τη “Μνημειοτεχνική”, “ο ναός του Ταξιάρχη ή Αϊ-Στράτηγου, στη θέση Νιόκαστρο, λίγο έξω από την Καστάνια της Μεσσηνιακής Μάνης, είναι ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της ευρύτερης περιοχής.
Πρόκειται για σταυρεπίστεγο ναό με τρούλο των αρχών του 13ου αιώνα, στα νότια του οποίου κατασκευάστηκε λίγο αργότερα μια εντυπωσιακή πλάγια στοά που φαίνεται ότι χρησίμευε ως νάρθηκας.
Η στοά, κτισμένη με επιμελημένη πλινθοπερίκλειστη τοιχοποιία, διαρθρώνεται στις όψεις της με ωραία δίβηλα ανοίγματα, ενώ μία ακόμη ζώνη με δίλοβα ψευδοπαράθυρα σχηματίζεται στο ανώτερο τμήμα της νότιας πλευράς της. Μοναδικής σπουδαιότητας είναι και οι τοιχογραφίες του 13ου αιώνα που διακοσμούν το εσωτερικό της στοάς, στις οποίες περιλαμβάνεται και μία εικαστική απεικόνιση της Αγίας Τριάδας, από τις ελάχιστες γνωστές στην βυζαντινή μνημειακή ζωγραφική.
Η ιδιότυπη διάρθρωση των όψεων του μνημείου της Καστάνιας, άγνωστη εν γένει στην εκκλησιαστική αρχιτεκτονική, φαίνεται ότι εμπνέεται από τους φημισμένους αριστοκρατικούς οίκους της μέσης και της ύστερης βυζαντινής περιόδου, στις όψεις των οποίων σχηματίζονταν στοές και σειρές από εντυπωσιακά παράθυρα. Το μνημείο αντιμετώπιζε σοβαρότατα δομοστατικά προβλήματα, ενώ το σύνολο της θολοδομίας του μικρού σταυρεπίστεγου πυρήνα είχε καταρρεύσει εδώ και πολλές δεκαετίες.
Η κακή κατάσταση διατήρησης της στέγης της στοάς είχε προκαλέσει εκτεταμένες φθορές και στο ζωγραφικό διάκοσμο του ναού. Η μελέτη αναστήλωσης του μνημείου εκπονήθηκε από τον αρχιτέκτονα-αναστηλωτή Γεώργιο Νίνο και το επιστημονικό προσωπικό της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας.
Το 2015 συντηρητές της Εφορείας εκτέλεσαν τις άμεσες σωστικές εργασίες στο μνημείο. Η αναστήλωση του ναού και της πλάγιας στοάς ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2016 από τη Μνημειοτεχνική Ε.Π.Ε., υπό την επίβλεψη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας, χάρη στη γενναιόδωρη χορηγία της Μαρίνας και του Θανάση Μαρτίνου».
Υποδειγματική αναστήλωση του Αϊ-Στράτηγου στην Καστάνια της Μάνης
