-Αναστάτωση στους κύκλους της Εκκλησίας
Τη δική του θέση έκανε γνωστή χθες ο μητροπολίτης Μεσσηνίας Χρυσόστομος για το κοινό ανακοινωθέν μετά τη συνάντηση του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμου και του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα.
Όπως είπε, λοιπόν, ο κ. Χρυσόστομος δεν πρόκειται για μια συμφωνία αλλά για μια καταγραφή, ενώ εξέφρασε τον προβληματισμό του για αρκετά σημεία στο περίφημο αυτό κείμενο.
Οι κυρίαρχοι προβληματισμοί του αφορούν στα ζητήματα των κληρικών, της θρησκευτικής ουδετερότητας και της εκκλησιαστικής περιουσίας, ενώ σχολίασε πως και ο ίδιος αιφνιδιάστηκε από την απόφαση του κ. Ιερώνυμου.
Αρχικά θέλησε να ξεκαθαρίσει ότι κατά τη γνώμη του δεν υπήρξε συμφωνία, αλλά μία καταγραφή, «είναι ένα μνημόνιο θέσεων και προτάσεων, οι οποίες προτάσεις πρέπει να υποστούν μέσα από το διάλογο διαμόρφωση, μέσα από την οποία διαμόρφωση θα απαλειφθούν οι ασάφειες. Θα διαλευκανθούν πάρα πολλά πράγματα, τα οποία είναι δυσερμήνευτα. Επιπλέον, θα διασφαλιστούν ορισμένες προτάσεις που γίνονται σε σχέση και με τη μισθοδοσία του κλήρου και με τον τρόπο αξιοποίησης της εκκλησιαστικής περιουσίας».
«Το κείμενο αυτό- πρόσθεσε- δεν μπορεί να γίνει εύκολα αποδεκτό, διότι έχει πάρα πολλές ασάφειες, γενικότητες, όρους που μπορούν να ερμηνευτούν με αμφισημία. Ως εκ τούτου, όλοι καταλαβαίνετε ότι δικαίως έχει προκαλέσει την αντίδραση και του εφημεριακού κλήρου και της Ιεραρχίας της Εκκλησίας».
Από την τηλεόραση…
Σε ερώτηση που έγινε στο μητροπολίτη, αν οι συζητήσεις Αρχιεπισκόπου και πρωθυπουργού ήταν γνωστές στην υπόλοιπη Ιεραρχία, απάντησε ότι σε εκείνη που έγινε τον Οκτώβριο ο Αρχιεπίσκοπος τοποθετήθηκε με γενικές θέσεις για μια προσπάθεια που γίνεται να βρεθεί ένα modus vivendi μεταξύ της μισθοδοσίας του κλήρου και της αξιοποίησης της εκκλησιαστικής περιουσίας. Τότε, όπως είπε ο κ. Χρυσόστομος, «ο Αρχιεπίσκοπος ούτε σε λεπτομέρειες μπήκε, ούτε αναφέρθηκε σε κείμενα, ούτε έδειξε κείμενα. Επιπλέον μετά την Ιεραρχία, όταν κάλεσε κάποιους εκ των αρχιερέων, και πάλι προφορικά τούς ενημέρωσε. Αυτό δε σημαίνει ότι ενημερώθηκε σύνολη η Ιεραρχία».
Μάλιστα, πρόσθεσε ότι όλοι οι ιεράρχες γνώριζαν ότι στις 6 του μηνός ο κ. Ιερώνυμος θα πήγαινε να δει τον κύριο πρωθυπουργό για να τεθεί προς συζήτηση ή να του εκθέσει τις θέσεις της Εκκλησίας που αφορούν στη Συνταγματική Αναθεώρηση, ως προς το άρθρο 3 και ως προς την πρόταση περί θρησκευτικής ουδετερότητας. Όμως, ξαφνικά και ο ίδιος ο κ. Χρυσόστομος είδε στις τηλεοράσεις να βγαίνει μια συμφωνία, «αυτή που όλοι γνωρίζουμε και να λένε ότι είναι πρωτοποριακή».
Σχολίασε δε, πως αυτή «η αντίδραση σε επίπεδο επικοινωνίας και ενημέρωσης θα έπρεπε να προβληματίσει τους ανθρώπους της Ιεραρχίας. Όπως θα έπρεπε να την προβληματίσει και σε σχέση με το περιεχόμενο του κειμένου».
Μεμονωμένο γεγονός ή εντάσσεται στο πλαίσιο των ανακατατάξεων και των πολιτικών πιέσεων στα ευρύτερα Βαλκάνια αυτός ο διαχωρισμός;
Σε επόμενη ερώτηση που τέθηκε στο μητροπολίτη, αν κατά την εκτίμησή του αυτή η συμφωνία εντάσσεται σε ένα γενικότερο πλαίσιο, απάντησε: «Αν μπαίνουμε στην προβληματική να βλέπουμε συνωμοσίες παντού, δεν μπορούμε να λύσουμε και να προσεγγίσουμε τα προβλήματα».
Γνώριζε δε, όπως είπε, από καιρό πριν πως «ο Μακαριότατος με τον κύριο πρωθυπουργό βρίσκονταν σε μία επικοινωνία, όπως και με ένα κλιμάκιο κυβερνητικό, υπουργών και συμβούλων, για το θέμα αξιοποίησης της εκκλησιαστικής περιουσίας. Η παραπάνω επικοινωνία ήταν γνωστή σε όλους, αλλά αυτό δεν μπορεί να συσχετιστεί ούτε με την προτεινόμενη Συνταγματική Αναθεώρηση ούτε με τις γενικότερες ανακατατάξεις, γεωπολιτικές, που υπάρχουν παγκοσμίως. Είναι ένα εσωτερικό ζήτημα, μια εσωτερική διεργασία, στην οποία τον κύριο ρόλο ή τους κύριους ρόλους έχουν οι πρωταγωνιστές, ο Μακαριώτατος και ο κύριος πρωθυπουργός, είναι λογικό αυτό».
Συμπλήρωσε, δε, ότι κανένας δεν κρίνει αρνητικά το ότι συνομιλεί ο πρωθυπουργός με τον Αρχιεπίσκοπο, «ο πρωθυπουργός θα μιλήσει με τον Αρχιεπίσκοπο και ο κάθε υπουργός μπορεί να μιλήσει με τον οποιονδήποτε μητροπολίτη. Αυτό δεν είναι το πρόβλημα. Το πρόβλημα είναι ότι δεν μπορούμε να θριαμβολογούμε για ένα κείμενο και, μάλιστα, να το ονομάζουμε συμφωνία. Ένα κείμενο το οποίο έχει πάρα πολλά προβλήματα».
Απορίες
Συνεχίζοντας ο κ. Χρυσόστομος εξήγησε ότι χαρακτηρίζει το κείμενο προβληματικό, αφού από τις 15 θέσεις που έχει, ο ίδιος έχει σημειώσει τουλάχιστον 30 απορίες, τις οποίες θα εκθέσει στην Ιεραρχία, διότι πρέπει να διευκρινιστούν.
Όπως είπε ακόμα, δεν μπορεί, για παράδειγμα, κάτι το οποίο ήταν συμβατική υποχρέωση του κράτους από το 1952- 53 μέχρι σήμερα ξαφνικά με μία συμφωνία να μετατρέπεται σε επίδομα. Πρόσθεσε δε ότι μέχρι σήμερα από το 1953 το ελληνικό Δημόσιο δεσμεύεται να καλύπτει τη μισθοδοσία του κλήρου και τη λειτουργία της εκκλησιαστικής εκπαίδευσης. Όμως, «ξαφνικά μέσα από αυτήν την ανακοίνωση, μέσα από αυτή τη συμφωνία, αυτό γίνεται μορφή επιδότησης. Μιλάμε για το ίδιο πράγμα; αναρωτήθηκε ο Μεσσηνίας Χρυσόστομος. «Αυτό δεν πρέπει να διευκρινιστεί; Δεν πρέπει να μας πει κάποιος “τι εννοείτε όταν λέτε με μορφή επιδότησης” και, μάλιστα, μορφή επιδότησης;».
Ο ίδιος αναφέρθηκε και σε άλλα σημεία του κειμένου, όπως ότι οι ιερείς θα διαγραφούν από την Ενιαία Αρχή Πληρωμών, αλλά όπως παρατήρησε ο κ. Χρυσόστομος, «Ενιαία Αρχή Πληρωμών δεν είναι μόνο ότι κάποιος παίρνει το μισθό του, αφού μέσω αυτής κατοχυρώνει ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, κατοχυρώνει τη συνταξιοδότηση, όπως και οι ήδη συνταξιοδοτημένοι κληρικοί». Για όλα αυτά, παρατήρησε ο κ. Χρυσόστομος, δεν αναφέρεται κάπου τι θα γίνει και ποιος θα τα ασκήσει.
Μπορεί να υπάρξει ρήξη στην Εκκλησία;
Σε ερώτηση σχετικά με το κλίμα αυτή τη στιγμή στην Εκκλησία και αν υπάρχει ενδεχόμενο ρήξης, ο κ. Χρυσόστομος είπε ότι, όταν το σώμα της Ιεραρχίας συνεδριάζει, ο καθένας λέει την άποψή του και η άποψη των πλειόνων κρατείται, με τον Αρχιεπίσκοπο να ακολουθεί αυτή τη γνώμη.
Όλα αυτά που φημολογούνται, πρόσθεσε, «είναι γεννήματα φαντασίας κάποιων οι οποίοι νομίζουν ότι θα κατεβάσουν τους τόνους με το να επιτείνουν ότι υπάρχει πρόβλημα κρίσεως και ρήξη μέσα στην Εκκλησία».
Συμπλήρωσε δε, ότι ποτέ δεν υπάρχει πρόβλημα κρίσης και ρήξης μέσα στην Εκκλησία, όταν η εκκλησία γνωρίζει και να διαλέγεται και το πώς διαλέγονται μεταξύ τους οι ιεράρχες.
Η εκτίμηση του κ. Χρυσοστόμου για το αν θα εφαρμοστούν όσα αναφέρει το ανακοινωθέν
Όσο για το τι πιστεύει ότι θα γίνει τελικά, ο κ. Χρυσόστομος απάντησε ότι θα πρέπει να επισημανθούν τα στοιχεία τα οποία θέλουν διευκρίνιση, ενώ οι ιεράρχες θα πρέπει να θέσουν κάποιες κόκκινες γραμμές τις οποίες, όπως είπε, δεν μπορούν να υπερβούν στο διάλογό τους.
Επίσης, ότι οι ιεράρχες θα μπουν με βάση αυτό το κείμενο σε ένα διάλογο με την Ελληνική Πολιτεία, «ένας διάλογος που», όπως υποστήριξε, «μπορούμε να πούμε πότε θα αρχίσει, αλλά δεν ξέρουμε πότε θα τελειώσει».
Συνεχίζοντας ξεκαθάρισε ότι βασικό κομμάτι αυτού του διαλόγου θα είναι ο εφημεριακός κλήρος, που δεν πρέπει να εξαιρεθεί, μιας και είναι ο άμεσα θιγόμενος από όλες αυτές τις μεταρρυθμίσεις και πρέπει να έχει το δικό του λόγο.
Επιγραμματικά οι κόκκινες γραμμές του μητροπολίτη Μεσσηνίας
Σε ερώτηση για τις κόκκινες γραμμές, ο κ. Χρυσόστομος απάντησε ότι δε θα τις θέσει αυτός, αλλά η Ιεραρχία. Πρώτα θα κάνει διάλογο με τους κληρικούς, τους εφημέριους και μετά, μέσα από τη συζήτηση, θα αναδειχθούν οι κόκκινες γραμμές και θα αποτυπωθούν.
Πέρα από τη μισθοδοσία, υπάρχει διαφωνία και με τη διαχείριση της περιουσίας
Όταν ζητήθηκε η γνώμη του μητροπολίτη για το αν διαφωνεί με τον τρόπο διαχείρισης της εκκλησιαστικής περιουσίας, όπως την ορίζει το κείμενο αυτό, απάντησε καταφατικά. Όπως παρατήρησε, το ανακοινωθέν μπλέκει δύο πράγματα. Ειδικότερα, είπε ότι άλλο είναι το περιεχόμενο του νόμου 4182 του 13, νόμο που έκανε ο κ Σαμαράς για τον τρόπο αξιοποίησης της περιουσίας, και άλλο πράγμα λέει τι θα διαχειριστεί το ειδικό ταμείο αξιοποίησης εκκλησιαστικής περιουσίας, κι ενώ σε δύο παραγράφους διακρίνονται αυτά τα πράγματα, μετά έρχεται και λέει ότι αυτά τα δύο πράγματα θα συμπτυχθούν.
Η άποψη του κ. Χρυσοστόμου για ενδεχόμενες αντιδράσεις από ιερείς
«Δεν πρέπει κι αυτοί να αντιδράσουν;» απάντησε ο μητροπολίτης Μεσσηνίας όταν ρωτήθηκε για τις αντιδράσεις ιερέων και συνέχισε λέγοντας: «Δεν πρέπει να πουν τη θέση τους; Δε θίγονται;».
Επίσης, πρόσθεσε ότι θίγονται τα κεκτημένα δικαιώματα των ιερέων, και όπως όλοι οι εργαζόμενοι, έτσι και αυτοί έχουν τα δικαιώματά τους και πρέπει να τα εκφράσουν.
Πρέπει ο ίδιος, όπως είπε, να μεταφέρει στην Ιεραρχία την άποψη των κληρικών, αφού θεωρεί ότι σε κάθε Μητρόπολη ο επίσκοπος πρέπει να βοηθάει, να ενισχύει και να συμπαρίσταται στους κληρικούς του.
Όσο για τους τρόπους με τους οποίους μπορούν οι ιερείς να αντιδράσουν, ο μητροπολίτης Μεσσηνίας επανάλαβε ότι δε συμφωνεί με το να βγουν στους δρόμους και να κάνουν πορείες, αφού δεν τα θεωρεί σοβαρά πράγματα. Μάλιστα, πιστεύει ότι θα λειτουργήσουν πολύ αρνητικά και εις βάρος των αιτημάτων των κληρικών. Ωστόσο, υπάρχουν τρόποι για να αντιδράσουν οι κληρικοί και πρέπει να αντιδράσουν.
Το λάθος του αρχιεπισκόπου να αφήσει να βγει ένα τέτοιο κείμενο
Όταν ρωτήθηκε ο μητροπολίτης Μεσσηνίας, αν τελικά κακώς ο αρχιεπίσκοπος άφησε να δημοσιοποιηθεί ένα τέτοιο κείμενο, απάντησε ότι δεν το γνωρίζει αυτό και μας παρότρυνε να ρωτήσουμε τον κ. Ιερώνυμο.
Οι θέσεις των άλλων μητροπολιτών
Όσο για τους υπόλοιπους μητροπολίτες με τους οποίους έχει συνομιλήσει ο κ. Χρυσόστομος, είπε ότι εκφράζονται όλοι με την ίδια απορία και έχουν τις ίδιες επιφυλάξεις με τον ίδιο.
Οι πολιτικές εξελίξεις και οι 10.000 διορισμοί
Έπειτα ο μητροπολίτης Μεσσηνίας κλήθηκε να απαντήσει, αν κατά τη γνώμη του αυτή η συμφωνία έχει προεκλογικό άρωμα. Ο κ. Χρυσόστομος υποστήριξε ότι δεν ξέρει αν χρησιμοποιείται προεκλογικά, καθώς και ότι δεν μπορεί να ξέρει πώς η κυβέρνηση τη χρησιμοποιεί ή πώς βλέπει τα αποτελέσματά της. Πρόσθεσε, όμως, ότι βλέπει μετά τις δηλώσεις του κυρίου Τζανακόπουλου να υπονομεύεται.
Μάλιστα, σχολίασε ότι υπονομεύεται από ένα κυβερνητικό στέλεχος, κι έτσι δίδεται η εντύπωση στους κληρικούς, αλλά και στην Ιεραρχία, ότι γίνεται προσπάθεια υφαρπαγής, χωρίς βέβαια ο κ. Χρυσόστομος να λέει ότι αυτή θα γίνει. «Έτσι φαίνεται μια προσπάθεια υφαρπαγής 10.000 θέσεων, και οι οποίες θα χρησιμοποιηθούν από την κυβέρνηση για να κάνει κάποιους διορισμούς» σχολίασε.
Τι θα κάνει ο Μεσσηνίας στην επόμενη σύγκληση της Ιεραρχίας
Όσο για το τι θα κάνει ο ίδιος στην επόμενη σύνοδο της Ιεραρχίας, απάντησε ότι θα σηκωθεί, θα πει ποιες είναι οι επιφυλάξεις του, ποιες είναι οι ασάφειες και θα περιμένει να ακούσει, από μέρους του Μακαριότατου και εκείνων που διαθλούνται στα μέσα μαζικής ενημέρωσης ότι είναι οι συντάκτες αυτού του κειμένου και αυτής της συμφωνίας, κάποιες απαντήσεις. Έπειτα, οι απαντήσεις που θα πάρει θα πρέπει να αποτυπωθούν σε ένα χαρτί και μαζί με τις θέσεις των κληρικών όλοι μαζί να συναντήσουν την ελληνική κυβέρνηση και να γίνει συζήτηση.
Θρησκευτική ουδετερότητα
Τέλος, ερωτώμενος ο μητροπολίτης Μεσσηνίας για τη θρησκευτική ουδετερότητα που αναφέρεται στο κοινό ανακοινωθέν, σχολίασε ότι, όπως είναι κατανοητό, προτάθηκε από το κυβερνών κόμμα, από την κυβερνητική ομάδα, στο πλαίσιο της Συνταγματικής Αναθεώρησης. Προτάθηκε δε, το κράτος να είναι θρησκευτικά ουδέτερο.
Όπως ανέφερε, αυτή η ουδετερότητα είναι ένας όρος, μία έκφραση που πρώτη φορά προτείνεται και, μάλιστα, να ενταχθεί στο Σύνταγμα πρώτο αυτό. Δεύτερον, «είναι ένας όρος πολυσήμαντος και πολυδιάστατος, σημαίνει πάρα πολλά πράγματα και, μάλιστα, η πρόταση συνοδευόταν από μία έκφραση “με ό,τι αυτό συνεπάγεται κανονιστικά και πρακτικά”. Το “ό,τι” ήταν αναφορικό και όχι ειδικό, που σημαίνει ότι η κυβέρνηση, η οποία κάνει και την πρόταση εισαγωγής της συγκεκριμένης έκφρασης στο Σύνταγμα, θα πρέπει να μας πει τι είναι αυτό το “ό,τι” που συνεπάγεται κανονιστικά και πρακτικά πράγματα.
Το “ό,τι” μπορεί να είναι μια απόλυτη μορφή αποθρησκειοποίησης του κράτους σε σχέση με όλους τους άλλους, δείτε laicite γαλλικού τύπου, και μπορεί να είναι απλά μια συσχέτιση και έκφραση σεβασμού απέναντι στη θρησκευτική ελευθερία και στον τρόπο με τον οποίον είμαστε υποχρεωμένοι να τη σεβόμαστε και να την εκφράζουμε».
Όπως είπε, απέχει πολύ το ένα άκρο από το άλλο, και ανάμεσα σε αυτά υπάρχουν πολλές παράμετροι. Έτσι, κατά τη γνώμη του κ. Χρυσοστόμου, για την αναθεώρηση του Συντάγματος «θα πρέπει να ξεκαθαριστεί τι σημαίνει κράτος θρησκευτικά ουδέτερο, να διευκρινιστεί σε μια ερμηνευτική δήλωση κάτω από το συγκεκριμένο άρθρο και η οποία ερμηνευτική συνταγματική δήλωση θα συμπεριληφθεί στο νέο Σύνταγμα, όπως θα συμπεριληφθεί και τι σημαίνει η έννοια “επικρατούσα θρησκεία” που υπάρχει στο Σύνταγμα και ελπίζω ότι θα υπάρχει».
Του Παναγιώτη Μπαμπαρούτση
