Αδέσποτα ζώα: ένα σοβαρό πρόβλημα με κοινωνικές, οικονομικές και πολιτιστικές παραμέτρους, το οποίο παίρνει συνεχώς μεγαλύτερες διαστάσεις και για το οποίο δε φαίνεται να υπάρχει λύση στον ορίζοντα.
Σύμφωνα με το Ν. 4039/2012 (ΦΕΚ Α’15/02.02.12) «Για τα δεσποζόμενα και τα αδέσποτα ζώα συντροφιάς και την προστασία των ζώων από την εκμετάλλευση ή τη χρησιμοποίηση με κερδοσκοπικό σκοπό» όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 46 του Ν. 4235/2014 (ΦΕΚ Β΄32/11.02.14), οι Δήμοι της χώρας έχουν συνοπτικά τις παρακάτω υποχρεώσεις:
Οι Δήμοι υποχρεούνται να μεριμνούν για την περισυλλογή και διαχείριση αδέσποτων ζώων συντροφιάς (άρθρο 9 παρ. 1). Η αρμοδιότητα αυτή μπορεί να ασκείται και από συνδέσμους Δήμων, καθώς και από φιλοζωικές ενώσεις και σωματεία, αφού προηγηθεί σχετική έγγραφη συμφωνία με τον αρμόδιο Δήμο, ο οποίος έχει τη συνολική εποπτεία των αδέσποτων ζώων συντροφιάς εντός των διοικητικών του ορίων.
Κάθε Δήμος ή όμοροι ή συνεργαζόμενοι Δήμοι ιδρύουν και λειτουργούν δημοτικά ή διαδημοτικά κτηνιατρεία και καταφύγια αδέσποτων ζώων συντροφιάς, επιτρεπομένης της συνεργασίας με ενδιαφερόμενα φιλοζωικά σωματεία και ενώσεις ή και εθελοντές φιλόζωους, σε ιδιόκτητους ή μισθωμένους ή παραχωρούμενους από το Δημόσιο, την Περιφέρεια ή από ιδιώτες χώρους (άρθρο 9 παρ. 2).
Σε κάθε Δήμο συγκροτείται με απόφαση του δημάρχου πενταμελής επιτροπή παρακολούθησης του προγράμματος διαχείρισης αδέσποτων ζώων συντροφιάς (άρθρο 9 παρ. 12).
Για την περισυλλογή των αδέσποτων ζώων συντροφιάς συγκροτούνται συνεργεία από άτομα κατάλληλα εκπαιδευμένα και έμπειρα στην αιχμαλωσία ζώων συντροφιάς (άρθρο 9 παρ. 3).
Τα αδέσποτα ζώα συντροφιάς, που περισυλλέγονται, οδηγούνται τμηματικά στα υπάρχοντα καταφύγια αδέσποτων ζώων συντροφιάς, στα δημοτικά κτηνιατρεία ή, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, σε ιδιωτικά κτηνιατρεία, που διαθέτουν την κατάλληλη υποδομή και μπορούν να φιλοξενήσουν προσωρινά και για εύλογο χρονικό διάστημα τα προς περίθαλψη ζώα, μέχρι την αποθεραπεία τους, υποβάλλονται σε κτηνιατρική εξέταση, στειρώνονται, σημαίνονται με ηλεκτρονική σήμανση ως αδέσποτα, καταγράφονται στη διαδικτυακή ηλεκτρονική βάση, υποβάλλονται σε θεραπευτική αγωγή αν χρειάζεται (άρθρο 9 παρ. 4) και εξετάζονται ορολογικά για την ανίχνευση τίτλου αντισωμάτων κατά της Leishmania spp. (άρθρο 17α, παρ. 2).
Αδέσποτα ζώα συντροφιάς που δεν έχουν υιοθετηθεί, εφόσον είναι υγιή και είναι μεγαλύτερα των 5 μηνών, επανεντάσσονται στο φυσικό τους περιβάλλον αφού προηγουμένως εμβολιαστούν, αποπαρασιτωθούν, στειρωθούν, σημανθούν ηλεκτρονικά και καταγραφούν (αρ. 9, παρ. 9) και εξεταστούν ορολογικά για την ανίχνευση τίτλου αντισωμάτων κατά της Leishmania spp. (άρθρο 17α, παρ. 2).
Οι στειρώσεις σε αδέσποτα ζώα συντροφιάς, και η σήμανση τους, μπορούν να πραγματοποιούνται δωρεάν και από εθελοντές επαγγελματίες κτηνιάτρους, οι οποίοι συγκεντρώνουν όλες τις απαραίτητες προϋποθέσεις προκειμένου να μπορούν να ασκήσουν νόμιμα το επάγγελμα του κτηνιάτρου στην Ελλάδα.
Η πραγματικότητα, όμως, είναι πολύ σκληρή. Σύμφωνα με τη ΠΦΠΟ, ο αριθμός των αδέσποτων ζώων ξεπερνά τα 2,5 εκατομμύρια, νούμερο που ερμηνεύεται απόλυτα αν αναλογιστεί κανείς ότι από ένα θηλυκό σκυλί μπορούν να γεννηθούν από απόγονο σε απόγονο μέχρι και 60.000 ζώα. Ο μεγάλος αριθμός των ζώων χωρίς στέγη οφείλεται αποκλειστικά στην εγκατάλειψη κατοικιδίων από τους ιδιοκτήτες τους, που παράλληλα παραλείπουν να τα στειρώσουν. Η στείρωση αποτελεί «παρέμβαση» στο ζώο, αλλά ταυτόχρονα υποχρέωσή μας. Η έλλειψη φιλοζωικής κουλτούρας έχει οδηγήσει στην τρομακτική αύξηση των αδέσποτων ζώων που είναι εκτεθειμένα στις καιρικές συνθήκες, στην πείνα και τη δίψα και στην επικινδυνότητα του «δρόμου» γενικότερα.
Και εδώ είναι ακριβώς που έρχεται το ερώτημα, πώς να διαχειριστούμε ένα τόσο μεγάλο πρόβλημα που οι ίδιοι εμείς έχουμε δημιουργήσει; Η αληθινή ηθική δοκιμασία της ανθρωπότητας, η θεμελιώδης δοκιμασία της, αποτελείται από τη στάση της απέναντι σε εκείνους που είναι στο έλεός της: είτε αυτοί λέγονται άνθρωποι που έχουν την ανάγκη των συνανθρώπων τους είτε αυτά είναι ζώα που ζουν αδέσποτα γιατί κάποιοι δεν είχαν την ωριμότητα και την παιδεία να αναλάβουν τη σοβαρή υποχρέωση της υιοθεσίας τους και με την πρώτη δυσκολία τα πέταξαν με απίστευτη ευκολία στο δρόμο.
Εκτός, λοιπόν, από τις υποχρεώσεις των Δήμων, στο άρθρο 5 του νόμου αναγράφονται λεπτομερώς και οι υποχρεώσεις των ιδιοκτητών του εκάστοτε δεσποζόμενου ζώου συντροφιάς και είναι πολλές.
Επιπλέον, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι η επιστημονική κοινότητα, σύλλογοι κτηνιάτρων και φιλοζωικές οργανώσεις τονίζουν ότι η δημιουργία κυνοκομείων δεν έχει επιφέρει το αναμενόμενο αποτέλεσμα. Αντιθέτως, βοηθά στο να μεγαλώνει ο αριθμός των ζώων που εγκαταλείπονται στο δρόμο, γιατί οι ιδιοκτήτες τους εφησυχάζονται γνωρίζοντας ότι υπάρχει ένα μέρος όπου συγκεντρώνονται και, επομένως, δεν τους λείπει τροφή και φροντίδα. Πόσο λάθος, όμως, κάνουν… Και σαν μην έφτανε αυτό, τα κυνοκομεία ανά την Ελλάδα έχουν μεταλλαχθεί σε αποθήκες ψυχών! Είναι λάθος να πιστεύεται ότι τα δημοτικά κυνοκομεία είναι για να «αποθηκεύουμε» τα ζώα. Τα κυνοκομεία έχουν αποτύχει, όπου και αν έχουν δοκιμαστεί, γιατί η συντήρησή τους απαιτεί κονδύλια που οι Δήμοι δεν μπορούν να διαθέσουν (περίπου 6.000 ευρώ το μήνα κατά συντηρητικές εκτιμήσεις). Αυτό έχει ως συνέπεια τα ζώα αυτά να φυλακίζονται, σε άθλιες συνθήκες, χωρίς να στειρώνονται και χωρίς να δίνεται καμία λύση στο πρόβλημα.
Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο η πρόταση των φιλοζωικών σωματείων και οργανώσεων είναι η αντικατάσταση των δημοτικών κυνοκομείων με δημοτικά κτηνιατρεία. Για το σχηματισμό τους απαιτείται ένα σχετικά μικρό ποσό (περίπου 20.000 ευρώ για ένα μέτριου μεγέθους κτηνιατρείο), ενώ τα καθήκοντα που επιτελούν αφορούν στη στείρωση, την περίθαλψη και την επανένταξη των ζώων στο φυσικό τους περιβάλλον. Με αυτό τον τρόπο αποφεύγεται ο βασανιστικός εγκλεισμός των ζώων.
Σύμφωνα με το νόμο, ορίζονται αρμόδιες Αρχές για την προστασία των ζώων και την τήρηση των κανόνων ευζωίας τους και τη Διαχείριση της Διαδικτυακής Ηλεκτρονικής Βάσης καταγραφής των ζώων συντροφιάς και των ιδιοκτητών τους, καθώς και Αρμόδιες Αρχές Εφαρμογής και Ελέγχου των κανόνων προστασίας των ζώων και του συστήματος της σήμανσης και της καταγραφής των ζώων συντροφιάς και των ιδιοκτητών τους. Η Πολιτεία, λοιπόν, έχει καθορίσει τον τρόπο που εφαρμόζει την πολιτική διαχείριση των αδέσποτων ζώων. Το πρόβλημα είναι ότι δεν είχε έως τώρα την πολιτική βούληση να εφαρμόσει τη νομοθεσία και τις διαδικασίες που η ίδια θεσμοθέτησε και που εφαρμόζεται σε όλες τις χώρες της Ευρώπης και του κόσμου. Η Πολιτεία μπορεί να επιβάλει τους προβλεπόμενους ελέγχους και να εφαρμόσει τα πρόστιμα στους παραβάτες ιδιοκτήτες ζώων συντροφιάς. Μόνο τότε μπορεί να συνειδητοποιήσουν οι άνθρωποι ότι το ζώο δεν είναι απλά ένα παιχνίδι που όταν βαρεθούμε πετάμε στα σκουπίδια. Γιατί το πρόβλημα των αδέσποτων είναι, κυρίως, ζήτημα νοοτροπίας. Και πρέπει όλοι μας να αλλάξουμε τρόπο σκέψης.
Της Ειρήνης Σαμπάνη
