Για την ιστορία της πόλης: Βασίλης Ι. Μανιάτης
(Μέρος 6ο)
Ο τομέας της εκπαίδευσης σημείωσε καθυστέρηση, παρότι κατά τη διάρκεια της επαναστατικής περιόδου λειτουργούσαν παραδόξως σχολεία. Το πέρασμα, όμως, του Ιμπραήμ Πασά το 1827 τα ισοπέδωσε και τα νέκρωσε όλα.
Η πρώτη προσπάθεια έγινε το 1828 με την ίδρυση του αλληλοδιδακτικού σχολείου. Δηλαδή, τη διδασκαλία αναλάμβαναν οι μεγαλύτεροι στις τάξεις ή και οι πιο άριστοι. Αρχικά λειτούργησε στην εκκλησία των Αγιαποστόλων με διδάσκαλο τον Κ. Γκίκα και με έναν ακόμη, ονόματι Δωρόθεο.
Η δεύτερη προσπάθεια έγινε επί κυβερνήσεως Καποδίστρια, ο οποίος, ως γνωστόν, είχε μεγάλα οράματα για την Ελλάδα.
Ο Καποδίστριας τότε ίδρυσε 38 αλληλοδιδακτικά σχολεία σε όλη την Ελλάδα. Έτσι, δύο από αυτά ιδρύθηκαν στην Καλαμάτα. Όμως, το φλέγον θέμα ήταν η στέγαση των σχολείων.
Έτσι, η εκπαίδευση στην πόλη μας προχώρησε κουτσά – στραβά, κυρίως χάριν της φιλοτιμίας και φιλομαθείας των ανθρώπων, που παραχωρούσαν τα σπίτια τους ως τόπους διδασκαλίας.
O Αναστάσιος Παγώνης, ο Δωρόθεος Κληρικός, ο Καλλίνικος Κοστάρχης, ο Γεράσιμος Παπαδόπουλος, ο Αδαμαντίου, ο Αθανάσιος Πετρίδης, ο Ξυπόλιτος, ο Ραζέλος, ο Σεκάκος, ο Π. Θεοφιλόπουλος και άλλοι προύχοντες και φιλοπάτριδες διέθεταν τα σπίτια τους για τη στέγαση των σχολείων.
Τα αλληλοδιδακτικά σχολεία μετονομάσθηκαν το 1830 σε «Δημοτικά Σχολεία», κι αυτό γιατί τότε τα συντηρούσε ο Δήμος.
Το πρώτο Γυμνάσιο λειτούργησε με περίπου 150 μαθητές, ηλικίας από 10-25 ετών, στο αρχοντικό σπίτι του Μπενάκη, που τώρα στεγάζει το Μπενάκειο Αρχαιολογικό Μουσείο, με πρώτο γυμνασιάρχη τον Αριστείδη Κυπριανού και τους καθηγητές: Κ. Μάτσα, Δ. Πετρίδη και Ι. Παντούρη.
Το 1857, ο δήμαρχος Ι.Κ. Κυριακός έθεσε ζήτημα κτηρίου του Γυμνασίου, για τους αποφοίτους του τότε Ελληνικού Σχολείου. Έτσι έγινε το Α΄ Γυμνάσιο, το οποίο βρίσκεται στις παρυφές του Κάστρου, στα σκαλιά της Υπαπαντής, σύμφωνα με τον ιστορικό μας Πότη Οικονομάκη και με το τοπογράφημα του Μεσσήνιου ακάματου ερευνητή Ι. Σταμπολτζή.
Το 1877, με δαπάνες του Εμμ. Μπενάκη, έγινε κοντά στον Αϊ– Γιώργη το Ε΄ Δημοτικό Σχολείο, το γνωστό «Σχολείο Μπενάκη», σε οικόπεδο ιδιοκτησίας της οικογένειας Κορφιωτάκη, το οποίο αγόρασε ο Δήμος.
Είναι γεγονός ότι η χρονιά 1857 υπήρξε πολύ γόνιμη περίοδος για την πόλη μας. Εκτός του Γυμνασίου, ανεγέρθη η αγορά τροφίμων – πίσω από τους Αγιαποστόλους. Επίσης, έγινε η γέφυρα που ένωσε το Μπενάκειο Ε΄ Δημοτικό Σχολείο με την πλατεία Όθωνος στα Κρεοπωλεία. Ακόμα, έγινε στην παραλία πλατεία περιπάτου και η ξύλινη προκυμαία, ενώ εγκρίθηκαν από το Δήμο οι επισκευές τριών μεγάλων εκκλησιών της πόλης μας. Της Υπαπαντής, του Αγίου Νικολάου (Φλαρίου) και του Αγίου Ιωάννου.
Τα σχολεία που παρείχαν ανωτέρα μόρφωση λέγονταν «Ελληνικά». Στην πόλη μας, το πρώτο «Ελληνικό Σχολείο» ιδρύθηκε το 1835 και στεγάστηκε στη Μονή Καλογραιών.
Η πρώτη τράπεζα που ήρθε στην Καλαμάτα ήταν η Εθνική το 1857. Τα γραφεία της ήταν στο σπίτι του γιατρού Ανδρεάδη, στη Φραγκόλιμνα, εκεί που σήμερα είναι η Ιερά Μητρόπολη. Άλλοι τραπεζίτες που ακολούθησαν ήταν: των Αφών Εφεσίου το 1879, Ι. Φ. Κωστόπουλου, η Αθηνών, η Λαϊκή, Ιονική κ.ά.
Το 1875 ολοκληρώθηκε και ανοίχτηκε η οδός Αριστομένους, η οποία αρχικά λεγόταν οδός Παραλίας, και όπως προείπαμε, ο δήμαρχος Εμμ. Μπενάκης τη φώτισε με λάμπες πετρελαίου.
Στον τομέα των θεαμάτων, πρώτο ρόλο είχε ο «Θίασος Σκιών», ο γνωστός καραγκιόζης. Πρώτος καραγκιοζοπαίχτης ο Μπαρμπαγιάννης, ακολουθούσε ο Ιταλός Μαντίνος, στου Μπογράκου το οικόπεδο, στην οδό Νέδοντος (δενδράκια).
Στην παραλία, στο «Κέντρο Πανελλήνιον», ο Βασίλης Κουτσομανιώτης, εκτός από Καραγκιόζη, έφερνε και ακροβάτες – θαυματοποιούς – μάγους και λίγο αργότερα θιάσους από την Αθήνα.
Φημισμένη μάντρα με καραγκιόζη ήταν του Αρφάνη Χαλκίδη – σήμερα εκεί είναι η Αγροτική Τράπεζα.
Στον τοπικό μας Τύπο, το 1898, ο νεαρός δικηγόρος Ι. Αποστολάκης εξέδωσε την εβδομαδιαία εφημερίδα «Πρόνοια» και ένα χρόνο αργότερα (1899) την έκανε ημερήσια, το «Θάρρος», που- ως γνωστόν- έχει διαγράψει μέχρι σήμερα μακρόχρονη και δημιουργική πορεία και, μάλιστα, υπό αντίξοες συνθήκες (κατοχή – εμφύλιος – κοινωνικές και πολιτικές αναταραχές – κρίσεις κ.ά.).
Το πρώτο φύλλο κυκλοφόρησε στις 4 Ιανουαρίου του 1899, αλλά ο εκδότης ατυχώς έφυγε από τη ζωή ενωρίς, σε ηλικία 27 ετών. Είχε, όμως, θεμελιώσει γερά την εφημερίδα και έτσι συνέχισε την έκδοση ο αδελφός του, Μιχάλης Αποστολάκης. Από το 1939 τη διεύθυνση ανέλαβε ο γιος του Ιωάννης Αποστολάκης, την οποία διατήρησε μέχρι το θάνατό του το 2000.
Ο Γιάννης Αποστολάκης, δικηγόρος και εκδότης της εφημερίδας, υπήρξε άτομο εξόχως κοινωνικό και τίμιος Έλληνας πατριώτης.
Θυμάμαι, στα χρόνια της Κατοχής – από ομολογία του πατέρα μου – ο Ι. Αποστολάκης εκλήθη από το Γερμανό Φρούραρχο και του εδήλωσε ότι θα του επιτρέψει να εκδίδει την εφημερίδα του, εάν βάλει μπροστά στο εξώφυλλο, επάνω ψηλά, τον αγκυλωτό σταυρό. Ο Αποστολάκης μέσα στη νύχτα έκλεισε το πιεστήριο και έφυγε για την Αθήνα. Η ελληνική ψυχή του δεν του επέτρεψε να προδώσει την πατρίδα.
Απ’ αυτήν την ιστορική εφημερίδα έχουν περάσει σπουδαία ονόματα της δημοσιογραφίας. Ο Κ. Αθάνατος, οι Γ. και Ν. Βεντήρης, ο Π. Τσιμπιδάρος, ο Γ. Μαράκας, ο Γ. Φτέρης, ο Γ. Περσόπουλος, ο Μίμης Φερέτος, ο Στράτης Κτεναβέας κ.ά.
Σήμερα, με μια πορεία έκδοσης 120 χρόνων, συνεχίζει την ενημέρωση υπό τη διεύθυνση της κόρης του Ι. Αποστολάκη, κας Αλεξάνδρας Ι. Αποστολάκη, η οποία με στιβαρό χέρι στο τιμόνι της επιχείρησης, συνεχίζει την ιστορική πορεία της εφημερίδας των προγόνων της.
Ιστορικά στοιχεία από:
1) Αρχείο Γ.Ν. Κουτσούλη, γιατρού, τέως δημάρχου
2) Ιστορικόν Πότη Οικονομάκη
3) Λαϊκή Βιβλιοθήκη
4) Μίμη Ηλ. Φερέτο «Μεσσηνιακά»
