Η φράση αυτή του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη αντικατοπτρίζει το μέγεθος των πιέσεων που ασκούνται προς κάθε κατεύθυνση ώστε να βγει λευκός καπνός για τα μακροχρόνια οικονομικά της ΕΕ. Η ιστορία επαναλαμβάνεται. Στον προηγούμενο Πολυετή Δημοσιονομικό Προϋπολογισμό (ΠΔΠ) η συμφωνία έγινε την τελευταία στιγμή! Το 2013 λοιπόν, στην ΕΕ δημιουργήθηκε η αμήχανη προοπτική να φιλοξενήσει μια σύνοδο κορυφής με επίκεντρο την απασχόληση, χωρίς να είναι σε θέση να δεσμεύσει χρήματα για την καταπολέμηση της ανεργίας. Τελικά ούτε τώρα βγήκε άσπρος καπνός!
Νέα δεδομένα έχουν κάνει την εμφάνισή τους στο τραπέζι για τον προσδιορισμό των εσόδων και δαπανών του ερχόμενου μακροχρόνιου προϋπολογισμού. Η πράσινη ανάπτυξη και η ψηφιακή οικονομία, η άμυνα και το προσφυγικό μπήκαν στη ζωή των Ευρωπαίων και βέβαια, τώρα δε βγαίνουν τα λεφτά!
Για παράδειγμα, το Ταμείο Μεταβατικής Προώθησης σημαίνει να μειώσει η ΕΕ τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 50% έως το 2030 και να επιτύχει την κλιματική ουδετερότητα μέχρι το 2050. Αυτό θα απαιτήσει κοινωνικοοικονομικό μετασχηματισμό σε περιφέρειες που βασίζονται σε ορυκτά καύσιμα και βιομηχανίες έντασης άνθρακα (άρα τεράστιο ενδιαφέρον για Δυτική Μακεδονία και Μεγαλόπολη Πελοποννήσου). ) Ο στόχος είναι η υποστήριξη των περιφερειών της ΕΕ που πλήττονται περισσότερο από τη μετάβαση προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Η χρηματοδότηση θα είναι διαθέσιμη σε όλα τα κράτη μέλη, με επίκεντρο τις περιφέρειες με τις μεγαλύτερες μεταβατικές προκλήσεις. Το ταμείο θα υποστηρίξει τους εργαζομένους, τις επιχειρήσεις και τις περιφερειακές αρχές, ενθαρρύνοντας τις επενδύσεις που διευκολύνουν τη μετάβαση. Ο προτεινόμενος προϋπολογισμός για το Ταμείο Απλής Μετατροπής (JTF) είναι € 7,5 δισ. να συμπληρωθούν με πόρους από τα ταμεία της πολιτικής για τη συνοχή και από την εθνική χρηματοδότηση (μέχρι συνολικά 30-50 δισ. ευρώ). Το Ταμείο θα αποτελέσει μέρος ενός μηχανισμού μεταβατικής μεταχείρισης, ο οποίος περιλαμβάνει επίσης πόρους στο πλαίσιο του προγράμματος InvestEU και δάνεια από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Η συνολική χρηματοδότηση που κινητοποιείται στο πλαίσιο του μηχανισμού αναμένεται να φθάσει τα 100 δισ. Ευρώ, σύμφωνα με την Επιτροπή.
Άρα, δεν είναι δυνατόν να μειωθούν οι δαπάνες για τη γεωργία και την περιφερειακή ανάπτυξη, για την ανεργία και άλλες πολιτικές που πρέπει να επιτελέσουν το έργο τους, σύμφωνα με τις Συνθήκες, και ταυτόχρονα χωρίς αύξηση πόρων και αναθεώρηση του συστήματος ίδιων πόρων της ΕΕ να υιοθετηθούν και να εφαρμοστούν νέες πολιτικές, που είναι αναγκαίο να γίνουν, όπως το μεταναστευτικό, η άμυνα, η ψηφιοποίηση και η πράσινη Ευρώπη.
Ας δούμε τα πράγματα με τη σειρά:
Η σύνοδος κορυφής στις Βρυξέλλες ξεκίνησε την Πέμπτη 20/2/20 το απόγευμα και συνίστατο κυρίως σε διμερείς συναντήσεις που διήρκεσαν όλη τη νύχτα και την Παρασκευή. Μια συμβιβαστική πρόταση κυκλοφόρησε την Παρασκευή το απόγευμα, αλλά οι ηγέτες δεν μπόρεσαν να καταλήξουν σε συμφωνία για το οικονομικό σχέδιο 2021-2027. Διακόπηκε την Παρασκευή χωρίς συμφωνία, με δήλωση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ: «Δυστυχώς σήμερα παρατηρήσαμε ότι δεν είναι δυνατό να επιτευχθεί συμφωνία. Διαπιστώσαμε ότι χρειαζόμαστε περισσότερο χρόνο».
Πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι κατά τον τελευταίο γύρο των διαπραγματεύσεων του προϋπολογισμού για την περίοδο 2012-2013, χρειάστηκε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δύο διασκέψεις κορυφής για την επίτευξη συμφωνίας σχετικά με τις μακροπρόθεσμες δαπάνες της ΕΕ.
Σημειώνω όμως ότι μάλλον διαφαίνεται η ενδυνάμωση του άξονα Παρίσι – Βερολίνο ως προς την επίλυση του δυσεπίλυτου αυτού προβλήματος. Οι λεγόμενοι «μικροί συνεισφέροντες στον κοινοτικό προϋπολογισμό (Ολλανδία, Δανία, Σουηδία Φινλανδία) συνέστησαν μέτωπο περί μη αυξήσεων των εσόδων και κατά συνέπεια, περί μη αυξήσεως των δαπανών στην ερχόμενη επταετή περίοδο. Την ίδια στιγμή εμφανίζονται θετικοί στην ψηφιοποίηση, την πράσινη Ευρώπη και την άμυνα. Αυτή η εξέλιξη είναι μια κοντόφθαλμη προοπτική που οδηγεί σε αδιέξοδο την ΕΕ. Αντίθετα, ο Γάλλος πρόεδρος ευθαρσώς δήλωσε ότι δεν μπορούμε να ζητούμε να μη μειωθούν οι δαπάνες για τη γεωργία και τη συνοχή, χωρίς να βάλουμε το χέρι βαθειά στην τσέπη.
Αυτό είναι μια δυναμική στην οποία φαίνεται ότι τείνει να ενταχθεί και η Γερμανία, γι αυτό θεωρούμε ότι εν δυνάμει προχωρούμε προς ενδυνάμωση του άξονα Παρίσι – Βερολίνο.
Δεν είναι αναγκαίο να ανασυντάξουμε την επιχειρηματολογία μας για το σύνολο των θεμάτων αυτών. Η συνολική ελληνική θέση είναι ξεκάθαρη και άρα θετικά υπό διαπραγμάτευση:
• Όχι στη μείωση των δαπανών γεωργίας και συνοχής
• Ναι στις νέες πολιτικές ενδυνάμωσης καινοτομίας και ανταγωνιστικότητας, όπως η ψηφιοποίηση της Ευρώπης,
• Ναι στην αύξηση πόρων για την άμυνα και το προσφυγικό, αλλά για το θέμα μετανάστευση – προσφυγικό είναι αναγκαία η εξειδίκευση και των προοπτικών και των πόρων και των εφαρμογών των συνθηκών από όλους τους εταίρους και όχι η θλιβερή απεικόνιση της σημερινής αντιμετώπισης από τους εταίρους της ΕΕ.
• Ναι στην πράσινη Ευρώπη, αλλά με σωστή ανακατανομή των κονδυλίων για το νέο Ταμείο Μεταβατικής Προώθησης, διότι η χώρα μας έχει απόλυτη ανάγκη τόσο για τη Δυτική Μακεδονία, όσο και για τη Μεγαλόπολη Πελοποννήσου.
Αυτό πρέπει να είναι το πλαίσιο και στην ερχόμενη συνάντηση κορυφής που θα συζητηθεί το θέμα εντός Μαρτίου.
Του Γιώργου Μαρκατάτου
