Καυγάς ξέσπασε από παντού και προς παντού, από βασικούς παίκτες και βασικούς συνεισφέροντες προς κάθε κατεύθυνση! Στον καυγά αυτόν δε διάβασα τίποτα που να μη γνώριζα, απεναντίας μια θλίψη με διακατέχει να γράφω για πάνω από 10-12 χρόνια τουλάχιστον σε μια τοπική εφημερίδα της χώρας μου, ότι τα χρήματα που δίνουν οι λεγόμενες πλούσιες χώρες είναι επίπλαστα, και τα παίρνουν πολυτρόπως πίσω!
Όμως, το θέμα δεν είναι εύκολο, αλλά παρουσιάζει έντονα σημάδια προβληματισμού για την αρχή του τέλους. Τότε θα είναι δύσκολα τα πράγματα για τη χώρα μας. Ας δούμε μερικά πρόσθετα στοιχεία στις μέχρι σήμερα τοποθετήσεις μου.
Τα δεδομένα του προβλήματος
Με ποια δεδομένα πάει η χώρα μας στη συνάντηση κορυφής στις Βρυξέλλες για τον πολυετή προϋπολογισμό της Ε.Ε. είναι το ζητούμενο από όλους τους ασχολούμενους με το θέμα. Από τις στήλες της εφημερίδας μας έχουμε αναφερθεί πολλές φορές στα βασικά στοιχεία που δε θα πρέπει να αφεθούν στην τύχη τους, κι αυτό θα επιχειρήσουμε και στο σύντομο αυτό σημείωμά μας. Μάλιστα, με νεώτερο σημείωμά μας θα επανέλθουμε μετά τη σύνοδο κορυφής.
Ένα από τα βασικά στοιχεία είναι η πρόταση Δεκεμβρίου 2019 της τότε φινλανδικής προεδρίας1, για την πρόσθετη χρηματοδότηση για τις νέες προτεραιότητες της Ε.Ε. Η Φινλανδία προτείνει η Ε.Ε. να διαθέσει τα ακόλουθα στο δημοσιονομικό της πλαίσιο:
323 δισ. ευρώ για την πολιτική συνοχής (περιφερειακή ανάπτυξη)
334 δισ. ευρώ για γεωργική στήριξη και ανάπτυξη
356 δισ. ευρώ για άλλα προγράμματα, συμπεριλαμβανομένων των νέων προτεραιοτήτων
Το παρατιθέμενο σχήμα είναι βασικό και περιγράφει την πρόταση αυτή. Η πρόταση της Προεδρίας παρουσιάζεται στις τιμές του 2018 και λαμβάνει υπόψη την απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου να εγκαταλείψει την Ε.Ε.2
Η πρόταση κατανέμει τα λεφτά ως εξής:
•Τομέας 1 «Ενιαία αγορά, καινοτομία και ψηφιακή τεχνολογία»
•Τομέας 2 «Συνοχή και αξίες», το οποίο θα περιλαμβάνει ένα υποκεφάλαιο για την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή
•Τομέας 3 «Φυσικοί πόροι και περιβάλλον», ο οποίος θα περιλαμβάνει ένα επιμέρους ανώτατο όριο για τις δαπάνες που σχετίζονται με την αγορά και τις άμεσες πληρωμές (εδώ είναι και οι γεωργικές δαπάνες)
•Τομέας 4 «Μετανάστευση και διαχείριση συνόρων»
•Τομέας 5 «Ασφάλεια και Άμυνα»
•Τομέας 6 «Γειτονικές χώρες και ο κόσμος»
•Τομέας 7 “Ευρωπαϊκή Δημόσια Διοίκηση”, που θα περιλαμβάνει ένα ανώτατο όριο για τις διοικητικές δαπάνες των θεσμικών οργάνων.
Αντίθετα, έκθεση του Ευρωκοινοβουλίου για την κατανομή, τόσο της αρχικής πρότασης της Κομισιόν όσο και για την πρόταση της Φινλανδίας, κινείται σε άλλη βάση προς αποκεντρωμένες οικονομικές δραστηριότητες, ανθεκτικές στις καταστροφές και αποδοτική στη χρήση των πόρων, καθιστώντας έτσι δυνατή την επίτευξη των στόχων που συνδέονται με τη βιωσιμότητα της Ε.Ε. και της συμφωνίας του Παρισιού3. Μάλιστα, στην έκθεση αυτή εκφράζεται και η απογοήτευση για το προτεινόμενο συνολικό επίπεδο του επόμενου ΠΔΠ, το οποίο έχει οριστεί σε 1,1 τρισεκατομμύρια EUR, ποσό που αντιπροσωπεύει το 1,08% του ΑΕΠ της Ε.Ε.-27. Μάλιστα, λέει ότι το επίπεδο είναι σε πραγματικούς όρους χαμηλότερο από το σημερινό ΠΔΠ (2014 – 2020), παρά την πρόσθετη χρηματοδότηση που απαιτείται για τις νέες πολιτικές προτεραιότητες και τις νέες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ένωση. Υπενθυμίζει ότι το σημερινό ΠΔΠ είναι χαμηλότερο από το προηγούμενο (2007-2013) και έχει αποδειχθεί ανεπαρκές για τη χρηματοδότηση των αναγκών της Ένωσης4.
Ακόμη, πιστεύει ότι η πρόταση αυτή οδηγεί κατευθείαν σε μείωση του επιπέδου τόσο της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής (ΚΓΠ) όσο και της πολιτικής συνοχής, κατά 15% και 10% αντίστοιχα. Εκφράζει την ιδιαίτερη αντίθεση προς οποιεσδήποτε ριζικές περικοπές που θα επηρεάσουν αρνητικά τη φύση και τους στόχους αυτών των πολιτικών, όπως οι προτεινόμενες περικοπές για το Ταμείο Συνοχής (κατά 45%), ή για το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (κατά περισσότερο από 25 %). Εν προκειμένω, θέτει υπό αμφισβήτηση την προτεινόμενη μείωση κατά 6% του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, παρά το διευρυμένο πεδίο εφαρμογής του και την ενσωμάτωση της Πρωτοβουλίας για την Απασχόληση των Νέων.
Απεναντίας, οι αξιωματούχοι της Κομισιόν λένε ότι «η παρούσα πρόταση προϋπολογισμού αφορά πραγματικά την προστιθέμενη αξία της Ε.Ε. Επενδύουμε ακόμη περισσότερο σε τομείς στους οποίους τα κράτη μέλη δεν μπορούν να ενεργήσουν από μόνα τους ή όταν είναι πιο αποτελεσματική η από κοινού δράση – είτε πρόκειται για την έρευνα, τη μετανάστευση, τον έλεγχο των συνόρων, είτε για την άμυνα. Και εξακολουθούμε να χρηματοδοτούμε παραδοσιακές – αλλά εκσυγχρονισμένες – πολιτικές, όπως η κοινή γεωργική πολιτική και η πολιτική συνοχής, διότι όλοι μας αντλούμε οφέλη από τα υψηλά πρότυπα των γεωργικών προϊόντων μας και από την κάλυψη της οικονομικής καθυστέρησης των περιφερειών»5.
Τι σημαίνουν όλα αυτά;
1. Οι δαπάνες τόσο προς τη γεωργία, όσο και προς τη συνοχή θα βαίνουν μειούμενες
2. Οι νέες δράσεις και τεχνολογίες θα πάρουν ισχυρή ανοδική πορεία και
3. Οι δαπάνες διοίκησης θα παραμείνουν ως έχουν.
Υπενθυμίζουμε ότι η διαδικασία του προϋπολογισμού έχει αναβαθμίσει το ρόλο του Κοινοβουλίου σημαντικά από τις Συνθήκες του 1970 και του 1975 και μετά, και τελικά με τη Συνθήκη της Λισαβόνας το Κοινοβούλιο έχει πλέον ισότιμο λόγο με εκείνον του Συμβουλίου για ολόκληρο τον προϋπολογισμό της Ε.Ε.
Ένα, λοιπόν, από τα βασικά ερωτήματα που θα τεθούν και στη σημερινή συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου είναι τι θα κάνει η Ε.Ε. για να τροφοδοτήσει την πράσινη μετάβαση της Ευρώπης; Πόση χρηματοδότηση θα λάβει το πρόγραμμα ανταλλαγής σπουδαστών Erasmus+; Σε ποιον βαθμό θα επωφεληθούν οι φτωχότερες περιφέρειες της Ευρώπης από τη χρηματοδοτική υποστήριξη; Αυτά είναι όλα ζωτικά ζητήματα που συζητούνται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πριν από μια κρίσιμη σύνοδο για το μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της Ε.Ε. για τα επόμενα επτά χρόνια, γνωστό και ως πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο ή ΠΔΠ.
«Το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο είναι πολύ σημαντικό για όλους μας. Πιστεύουμε ότι δεν υπάρχει λόγος να υποβάλλουμε τα προγράμματά μας σε περικοπές. Αντίθετα, χρειαζόμαστε περισσότερους πόρους για να αναπτύξουμε τις πολιτικές που θα μας επιτρέψουν να προσεγγίσουμε τους πολίτες μας».
Οι ευρωβουλευτές επέμειναν σε φιλόδοξη χρηματοδότηση που θα μπορεί να καταπολεμήσει την κλιματική αλλαγή. Προειδοποίησαν, επίσης, ότι η υλοποίηση της Πράσινης Συμφωνίας με μειωμένο προϋπολογισμό θα κινδύνευε να μειώσει τη χρηματοδότηση σε άλλα επιτυχημένα προγράμματα της Ε.Ε. «Η Πράσινη Συμφωνία πρέπει να διαθέτει επαρκή χρηματοδότηση για την υλοποίησή της».
Πρώτα συμπεράσματα
για τη θέση της χώρας μας
Παράλληλα με το Κοινοβούλιο, πρέπει να είμαστε υπέρ της χρηματοδότησης του ψηφιακού μετασχηματισμού με συνέχιση της υποστήριξης προς τις φτωχότερες περιφέρειες, τους γεωργούς, τους νέους, τους ερευνητές και τις μικρές επιχειρήσεις.
Πρέπει να στηρίξουμε τη θέση του Ευρωκοινοβουλίου για την αναμόρφωση του τρόπου χρηματοδότησης του προϋπολογισμού της Ε.Ε., φτάνοντας σε αύξηση των ίδιων πόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και βέβαια, δεν μπορούμε να αποδεχτούμε ούτε μείωση πόρων προς τη γεωργία ούτε μείωση πόρων προς τη συνοχή.
Του Γιώργου Μαρκατάτου
1 https://eu2019.fi/en/article/-/asset_publisher/suomi-esittaa-puheenjohtajamaana-eu-lle-lisapanostusta-kestavan-tulevaisuuden-rakentamiseen
2https://www.consilium.europa.eu/media/41630/st14518-re01-en19.pdf
3https://oeil.secure.europarl.europa.eu/oeil/popups/printsummary.pdf?id=1533354&l=en&t=E
4B8-0239/2018 : ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ σχετικά με το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2021-2027 και τους ίδιους πόρους (2018/2714(RSP))
5 Γκίντερ Έτινγκερ, επίτροπος αρμόδιος για τον προϋπολογισμό και τους ανθρώπινους πόρους, 2 Μαΐου 2018
