Αίσθηση είχε προκαλέσει το γαλλικό βέτο του Εμμανουέλ Μακρόν, στη Σύνοδο Κορυφής Δεκεμβρίου 2019, πριν από λίγες εβδομάδες, για την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων για την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία. Καλολαδωμένη μηχανή η εκτελεστική εξουσία της Ε.Ε., όμως, δηλαδή η Κομισιόν, υπέβαλε τις προτάσεις της για το γενικό θέμα της διεύρυνσης και το νερό μπαίνει στο αυλάκι, μεταξύ άλλων για όλα τα Βαλκάνια1!
Η Κομισιόν ελπίζει ότι τα κράτη μέλη θα εγκρίνουν την πρόταση, παράλληλα με την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με τη Βόρεια Μακεδονία και την Αλβανία, πριν από τη Σύνοδο Κορυφής Ευρωπαϊκής Ένωσης-Δυτικών Βαλκανίων στο Ζάγκρεμπ στις 6-7 Μαΐου. Για τη Σύνοδο Κορυφής η Επιτροπή θα εξετάσει τον τρόπο προώθησης των επενδύσεων, της κοινωνικοοικονομικής ένταξης και του κράτους δικαίου για την περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων.
Η Κομισιόν είναι βαθιά νυχτωμένη αν θεωρεί ότι το θέμα της διεύρυνσης είναι μόνο οικονομικό ή τροποποίηση των διαδικασιών. Το θέμα της διεύρυνσης με τα Δυτικά Βαλκάνια είναι πρωτίστως πολιτικό και η Μέρκελ κινδυνεύει να αμαυρώσει την εικόνα της με την έξοδό της από την πολιτική, έχοντας ολοκληρώσει το κατάπτυστο έργο του μέντορά της Χέλμουτ Κολ, που διασκόρπισε στους εφτά ανέμους μια από τις χώρες πυλώνες των ανεξάρτητων παγκοσμίως δυνάμεων!
Βέβαια, μια πιο αξιόπιστη, δυναμική, προβλέψιμη και πολιτική διαδικασία προσχώρησης στην Ε.Ε. αποτελούν οι προτάσεις της Κομισιόν, σύμφωνα με το Δελτίο Τύπου της 5 Φεβρουαρίου 2020 που κυκλοφόρησε στις Βρυξέλλες. Και ο αρμόδιος αξιωματούχος επισήμανε την «ύψιστη προτεραιότητα για την Επιτροπή, αναφέροντας ότι οι εργασίες θα στηριχθούν σε τρεις άξονες:
1. συγκεκριμένα μέτρα για την ενίσχυση της διαδικασίας προσχώρησης
2. σθεναρή εμμονή της Κομισιόν για την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με τη Βόρεια Μακεδονία και την Αλβανία
3. στο πλαίσιο της προετοιμασίας της συνόδου κορυφής Ε.Ε.-Δυτικών Βαλκανίων που θα πραγματοποιηθεί στο Ζάγκρεμπ το Μάιο, η Επιτροπή θα υποβάλει σχέδιο οικονομικής και επενδυτικής ανάπτυξης για την περιοχή».
Ενίσχυση της διαδικασίας προσχώρησης για τα Δυτικά Βαλκάνια
Η πρόταση της Κομισιόν στοχεύει να οικοδομήσει με βάση την αξιοπιστία μια ενισχυμένη διαδικασία προσχώρησης που θα στηρίζεται σε δεσμεύσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα Δυτικά Βαλκάνια. Η αξιοπιστία θα πρέπει να ενισχυθεί με ακόμη μεγαλύτερη έμφαση στις θεμελιώδεις μεταρρυθμίσεις, αρχής γενομένης από το κράτος δικαίου, τη λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών και της δημόσιας διοίκησης, καθώς και την οικονομία των υποψήφιων χωρών.
Νέο ουσιαστικά στοιχείο είναι η προοπτική να γίνονται συναντήσεις κορυφής, με στόχο τον προσδιορισμό υψηλού επιπέδου πολιτικό διάλογο και διάλογο για τη χάραξη των πολιτικών, αλλά και με συμμετοχή των κρατών μελών που θα πρέπει να συμμετέχουν συστηματικότερα στην παρακολούθηση και την επανεξέταση της διαδικασίας. Εδώ εισέρχεται μια τορπίλη σημαντικών διαστάσεων, διότι η χώρα μας δεν μπορεί και δεν έχει κανένα κέρδος a priori, εφόσον δεν επιλυθούν σημαντικά ανοικτά θέματα που υπάρχουν με τις δύο συνορεύουσες χώρες, όπως τα πολλά ανοικτά θέματα με την Αλβανία υποδαυλισμένης από την Τουρκία, αλλά και η πλήρης εφαρμογή της συνθήκης των Πρεσπών, ώστε να μπει επιτέλους φραγμός στον κάθε πολιτικούντα της εκ βορρά γείτονος, που άλλαξε ολωσδιόλου τυχαίως τις πινακίδες της Βόρειας Μακεδονίας σε Μακεδονία – σκέτο!
Νέο στοιχείο, επίσης, είναι να ομαδοποιηθούν τα κεφάλαια των διαπραγματεύσεων σε έξι θεματικές ενότητες:
1. θεμελιώδεις αρχές
2. εσωτερική αγορά
3. ανταγωνιστικότητα και ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς
4. πράσινη ατζέντα και
5. βιώσιμη συνδεσιμότητα/ πόροι, γεωργία και συνοχή/
6. εξωτερικές σχέσεις.
Στόχος της νέας πρότασης της Κομισιόν είναι να συντομεύονται τα χρονικά διαστήματα για την εφαρμογή των απαιτούμενων μεταρρυθμίσεων.
Η συλλογικότητα των αποφάσεων είναι η μόνη αρχή που απέμεινε
Η ανάλυση που προηγήθηκε μας υποχρεώνει να προβούμε σε ορισμένες παρατηρήσεις και να επιστήσουμε την προσοχή των διοικούντων τη χώρα μας. Θεωρούμε ότι οι νέες διαδικασίες είναι και επικίνδυνες και ατελέσφορες. Οι διαδικασίες που μάλλον θυμίζουν τις εποχές του 2004, με τη γιγαντιαία ένταξη 10 νέων κρατών μελών που τίναξε στον αέρα όλα τα συνεκτικά βήματα του παρελθόντος ελέω Γερμανίας. Η χώρα που θεωρείται ατμομηχανή της Ε.Ε. δυστυχώς μεν διαθέτει την πρώτη ευρωπαϊκή οικονομία, αλλά όλα οπισθοδρομούν και αρχές που έχουν σφυρηλατηθεί με κόπο αλλά και μεράκι από σωστούς Ευρωπαίους ταγούς, τώρα χρησιμοποιούν τη μέθοδο «καρότο και μαστίγιο», για να πουν: ελάτε, θα ανακατανείμουμε τα ίδια περίπου κονδύλια αθλιότητας σε περισσότερα αραχνιασμένα στόματα και θα μπορείτε και εσείς να εξοπλιστείτε!
Στο παρελθόν δεν ακολουθήθηκε αυτή η διαδικασία και θα αποτελέσει ακόμη ένα λάθος. Μια σωστή διαδικασία που εγκλείεται στον όρο ένταξη είναι να βοηθηθεί η υπό ένταξη χώρα να αναπτυχθεί τόσο με κεφάλαια που θα προέρχονται από την αγορά, ή θα εντάσσονται μέσα στις κοινοτικές πολιτικές, αλλά όχι σε βάρος των ήδη υπαρχόντων κρατών μελών, αλλά με την προστασία τους. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο με εφαρμογή της αρχής της ομοφωνίας, που θα υποχρεώσει σε συμβιβασμούς για τη λήψη απόφασης διεύρυνσης, άρα εφαρμογή της συλλογικότητας, και όχι η του ενός ανδρός αρχή!
Πάντως, ας μη νομισθεί ότι πρόκειται και για ένα μεγάλο βήμα, αφού συνολικά πρόκειται για πληθυσμούς χωρών που δε φτάνουν ούτε σε 18 εκατ. κατοίκους! Και των οποίων οι συναλλαγές φτάνουν τα 54 δισ. ευρώ μεταξύ της Ε.Ε. και των Δυτικών Βαλκανίων (για το έτος 2018).
Φαίνεται ότι πρέπει να δοθεί ιδιαίτερος αγώνας από τους εταίρους της τεράστιας σημασίας Ε.Ε., ώστε να κατανοήσουν πως οι μέχρι σήμερα διαδικασίες οδήγησαν την Ευρώπη σε μείωση και της αίγλης, αλλά και της οικονομικής της δύναμης και ολοένα θα πισωπατεί, όσο δε θέλουμε να δούμε τη στυγνή πραγματικότητα ότι οι ταγοί της Ευρώπης υποκλίνονται στην περιπτωσιακή κα Μέρκελ! Δώστε λεφτά για να καλυφθούν οι ανάγκες των υπό ένταξη Δυτικών Βαλκανίων, χωρίς μειώσεις προς τους εταίρους που στηρίζονται στη γεωργία, αλλά και δεν πρέπει να υπολείπονται στο σημείο της περιφερειακής ανάπτυξης και της συνοχής. Θεματική ενότητα 5 που αναφέρεται στη «βιώσιμη συνδεσιμότητα/ πόροι, γεωργία και συνοχή». Δίνει την ευκαιρία σε τέτοια διαδικασία.
Και η ενότητα 6 «εξωτερικές σχέσεις» επιτρέπει στη χώρα μας να δηλώσει εξαρχής ότι η μη επίλυση εκκρεμών πολιτικών και θεσμικών θεμάτων με τις δυο γείτονες δεν μπορεί να τους επιτρέψει την είσοδό τους στη μεγάλη οικογένεια της Ευρώπης.
Του Γιώργου Μαρκατάτου
1 https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/el/ip_20_181
