ΑΝΑΔΡΟΜΕΣ
Η ΦΙΛΑΡΜΟΝΙΚΗ
-Πότε συνεστήθη
-Ποίοι διηύθυναν μέχρι σήμερον
-Η δράσις της Εταιρείας Φιλομούσων
-Αι βλέψεις του σημερινού συμβουλίου Φιλαρμονικής
Του συντάκτου μας Ι. Αναπλιώτου
«ΘΑΡΡΟΣ 13 Ιουνίου 1933»
Η «Φιλαρμονική Εταιρεία Καλαμών» είναι ένα από τα αρχαιότερα καλλιτεχνικά σωματεία της πόλεώς μας. Από τους κόλπους της έχουν ξεπηδήσει μουσικοί οι οποίοι έχουν διαπρέψει εις το επάγγελμα αυτό. Η σημερινή Φιλαρμονική Εταιρεία είναι η παλαιά Εταιρεία Φιλομούσων η οποία συνεστήθη περί το 1895 από μερικούς νέους τότε, οι οποίοι αγαπούσαν τη μουσική και ήθελαν να συνδέσουν το όνομά τους με τη μουσική ιστορία του τόπου μας. Η εταιρεία όμως αυτή αντιμετωπίζουσα τότε αρκετάς δυσχερείας διελύθη βραδύτερον υποκύψασα εις αυτάς.
Εν τούτοις παρά την ολιγοχρόνιον δράσιν της συνετέλεσε αρκετά εις την ανάπτυξιν του μουσικού αισθήματος εις την πόλιν μας και καλλιέργησε το έδαφος δια την μελλοντικήν δράσιν της Φιλαρμονικής Εταιρείας. Η Εταιρεία Φιλομούσων χάρις εις τον τότε πρόεδρόν της Ευθύμιον Νικολόπουλον, ο οποίος ειργάσθη υπέρ αυτής με εξαιρετικόν ζήλον και ενδιαφέρον, απετέλεσε τον πρώτον σημαντικόν σταθμόν της μουσικής κινήσεως της πόλεώς μας.
Το 1920 η διαλυθείσα Εταιρεία Φιλομούσων ανεσυγκροτήθη πρωτοβουλία των αειμνήστων Θεόδωρου Δούση ιατρού, Γεωργίου Τζανετάκη γυμνασιάρχου και Ι. Μεντζελοπούλου δικηγόρου και των Αρ. Κουτσομητοπούλου, Γ. Θεοδωροπούλου και πολλών άλλων, μετονομασθείσα εις Φιλαρμονικήν Εταιρεία Καλαμών. Οι άνθρωποι αυτοί ανέλαβον την διοίκησιν της Φιλαρμονικής και ειργάσθησαν πραγματικά δια την εξασφάλισιν στερεών οικονομικών βάσεων αι οποίαι να εξασφαλίζουν την διατήρησιν της μπάντας. Εις την προσπάθειάν τους αυτήν τους ενίσχυσε και ο τότε Δήμαρχος Καλαμών Παναγ. Σάλμας τη εισηγήσει του οποίου ενέκρινε το Δημοτικόν Συμβούλιον και ανεγράφη εις τον προϋπολογισμόν του Δήμου ένα κονδύλιον 40 χιλιάδων δραχμών υπέρ της Φιλαρμονικής της πόλεως. Βραδύτερον, ο Δήμος ηύξησε το κονδύλιον αυτό εις 50 χιλιάδας και κατόπιν εις 75. Δυστυχώς το κονδύλιον αυτό διεγράφη αργότερον από τον νυν Δήμαρχον Κροντήρην.
Το Συμβούλιον αυτό της Φιλαρμονικής ευθύς ως παρέλαβε αντικατέστησε όλους τους παλαιούς μουσικούς της μπάντας και προσέλαβε νέους μαθητευομένους. Εκ παραλλήλου προσεκάλεσε ενταύθα το 1922 τον μαέστρον Μουραμπάν τον οποίον αργότερον αντικατέστησεν δια του Κωτσοπούλου. Ο Μουραμπάς ειργάσθη τότε με αρκετόν ζήλον και κατόρθωσε να ανασυγκροτήση την μπάνταν επί νέων εντελώς βάσεων και να την εμφανίση με τους μαθητευομένους. Το 1924 αντεκατεστάθη και το συμβούλιον αυτό της Φιλαρμονικής και παρέλαβον την διοίκησιν αυτής οι Αρ. Πανταζόπουλος (πρόεδρος), Χρ. Παλαμάρας, Δ. Παπασαραντόπουλος, Ν. Κοτταρόπουλος και ο αείμνηστος συνάδελφος Π. Γιαννακόπουλος. Εξ αυτών εχρημάτισαν πρόεδροι της Φιλαρμονικής και οι Δ. Φωτάκης και Β. Παλαμάρας. Το νέον συμβούλιον προσέλαβε τότε ως αρχιμουσικόν τον Ντεμάιο, ο οποίος ειργάσθη επί ένα ωρισμένον διάστημα δια την μπάνταν και βραδύτερον αντεκατεστάθη υπό του Μουραμπά. Τον τελευταίον τούτον διεδέχθησαν κατά σειράν οι Μπέλικ, Τζινιόλης, Αργυριάδης και Σινούρης. Εξ αυτών ο Αργυριάδης έχει αφήσει τας καλυτέρας αναμνήσεις εις την πόλιν μας, κατόρθωσε δε δια της ακαμάτου εργασίας του να καταστήση την μπάντα μας μίαν από τας καλυτέρας μουσικάς της Πελοποννήσου. Επιπλέον διοργάνωσε και συναυλίας της Φιλαρμονικής αι οποίαι την εποχήν εκείνην υπήρξαν σταθμοί δια την μουσικήν ζωήν της πόλεώς μας. Δυστυχώς όμως δια την πόλιν μας ο Αργυριάδης, μας εγκατέλειψε μετατεθείς εις Αθήνας. Ήδη, από διμήνου, μετά και την τελευταίαν απόλυσιν του αρχιμουσικού Σινούρη η μπάντα της Φιλαρμονικής μένει άνευ αρχιμουσικού και διευθύνεται προς το παρόν υπό του συμπολίτου μας υπαρχιμουσικού Γ. Κουτελιά, ο οποίος κάμνει ό,τι ημπορεί δια να συγκρατήση την μπάντα.
Το σημερινόν συμβούλιον της Φιλαρμονικής το οποίον απαρτίζουν οι Φώτης Κωστόπουλος πρόεδρος, Χρ. Δαμηλάτης αντιπρόεδρος, Δ. Παπασαραντόπουλος γραμματεύς, Γ. Καλούλης ταμίας και Αντ. Κουτσομητόπουλος και Ανδρέας Μήτσου μουσικοί έφοροι, καταβάλλει προσπαθείας δια να εξεύρη έναν αρχιμουσικόν από τους καλυτέρους της Ελλάδος. Προς τον σκοπόν αυτόν έχει αποταθή εις τον Λαυράγκαν ζητούν διαφόρους πληροφορίας. Μέχρι της στιγμής το συμβούλιον της Φιλαρμονικής έχει προτάσεις από τους αρχιμουσικούς Αργυριάδην, Κωνστάντζο, Γκιουζέπε και Τσέκον. Δεν απομένει παρά να εκλέξη μεταξύ αυτών τον καλύτερον οπότε ειμπορούμε να ελπίζουμε ότι η μπάντα μας ταχέως θα ανασυγκροτηθή και θα καταστή εφάμιλλος άλλων καλυτέρων Φιλαρμονικών της Πελοποννήσου.
-Με ποίους πόρους συντηρείται η μπάντα
-Πόσα δαπανώνται κατ’ έτος και πόσα εισπράττονται υπέρ της Φιλαρμονικής
-Μια κακή φήμη η οποία πρέπει να εξαληφθεί
Η μπάντα της Φιλαρμονικής αποτελείται σήμερον από 28 μουσικούς τελείως κατηρτισμένους. Επίσης υπό του Κουτελιά διδάσκονται δωρεάν μουσικήν εις την Φιλαρμονικήν περί τους 30-35 μαθητευόμενοι. Δηλαδή «υλικό» έχει η Φιλαρμονική δια να καταρτίση βραδύτερον μίαν μπάντα αρτίαν πάσης απόψεως και ανταξίαν της πόλεως. Αρκεί να εξευρεθή και ο κατάλληλος αρχιμουσικός.
Σήμερον η Φιλαρμονική μας χρειάζεται έναν άνθρωπο δημιουργικό, με πνοήν, με προσόντα δια να δυνηθή να εξέλθη από την παθητικότητα εις την οποίαν ευρίσκεται και να κάμη συχνοτέρας εμφανίσεις εις την πόλιν… Τον άνθρωπον δε αυτόν πρέπει να τον εξεύρει το ταχύτερον διότι η σημερινή αβεβαιότης η οποία υπάρχει όσον αφορά την τακτοποίησιν της μπάντας δεν δικαιολογείται. Η αποχώρησις του Σινούρη από την Φιλαρμονικήν αφήκε ένα κενόν δυσαναπλήρωτον. Το κενόν αυτό έχουν υποχρέωσιν οι σήμερον διοικούντες την Φιλαρμονικήν να το καλύψουν το ταχύτερον.
***
Η Φιλαρμονική δια την εν γένει συντήρησιν της μπάντας δαπανά κατ’ έτος περί τας 150 – 180 χιλιάδας δραχμών. Εξ αυτών εις τους μουσικούς πληρώνονται δια μισθούς, συμπερλαμβανομένου και του αρχιμουσικού, 77 χιλιάδες δραχμών κατ’ έτος. Το υπόλοιπον ποσόν διατίθεται δια την αγοράν στολών, οργάνων, ενοίκια κ.λπ. Όσον αφορά στα έσοδά της, δυστυχώς – παρά το ποσοστόν το οποίον λαμβάνει από την φορολογίαν υπέρ του Ταμείου Έργων Κοινής Ωφελείας – δεν καλύπτουν τα έξοδα. Εκ της φορολογίας αυτής το 1/3 διατίθεται υπέρ των σχολικών κτηρίων και τα 55% των υπολοίπων 2/3 υπέρ της Φιλαρμονικής και 45% υπέρ του Μεσσηνιακού Γυμναστηρίου εις την πόλιν μας. Πέρυσι τα 55% εκ των 2/3 τα οποία λαμβάνει η Φιλαρμονική εκ της φορολογίας υπέρ Ταμείου Έργων Κοινής Ωφελείας ανήλθον εις 120 χιλιάδας δραχμών.
Ελπίζεται όμως ότι εφέτος η απόδοσις της φορολογίας θα είναι μεγαλυτέρα οπότε και το ποσοστόν το οποίον λαμβάνει η Φιλαρμονική θα αυξηθή αναλόγως. Αλλά… – υπάρχουν βλέπετε και αλλά – την φορολογίαν αυτήν την διεκδικούν υπέρ αυτών και άλλα συναφή ιδρύματα. Το Ωδείον, ο Απόλλων, ο Δήμος ζητούν ένα ποσοστόν εκ της φορολογίας Ταμείου Έργων Κοινής Ωφελείας δια τας ανάγκας των. Τι θα γίνη; Εάν το Ωδείον ή ο Απόλλων εξασφαλίσουν υπέρ αυτών ένα μικρόν ποσοστόν εκ των εισπράξεων της φορολογίας κατ’ ανάγκην θα μειωθή το υπέρ της Φιλαρμονικής ποσοστόν και κατά συνέπειαν αι 120 χιλιάδες περίπου αι οποίαι αναλογούν κατ’ έτος υπέρ της Φιλαρμονικής θα μειωθούν εις 80, εις 60 ή 50, οπότε… αντίο Φιλαρμονική. Η μπάντα θα διαλυθή ασφαλώς διότι δεν είναι δυνατόν να συντηρηθή με τοιούτους πόρους. Ο Δήμος βλέπετε εφρόντισε και απήλλαξε τον προϋπολογισμόν του από το κονδύλιον το οποίον διέθετε άλλοτε υπέρ της Φιλαρμονικής. Και θα είναι αίσχος δια την πόλιν – και δια τον Δήμον ακόμη – άλλαι πόλεις της Πελοποννήσου, μικρότεραι εις πληθυσμόν, ως η Τρίπολις, Σπάρτη, Ναύπλιον, Γύθειον, Άργος, Κόρινθος, Αίγιον, Πύργος, Φιλιατρά, Μεσσήνη – μάλιστα Μεσσήνη – να έχουν Φιλαρμονικάς και η Καλαμάτα να μην έχη.
***
Εις την πόλιν μας κυκλοφορεί μία φήμη – καλώς ή κακώς άσχετον – εις βάρος της Φιλαρμονικής. Λέγεται δηλαδή ότι το σημερινόν Διοικητικόν Συμβούλιον αυτής δεν είναι νόμιμον. Είτε η φήμη αυτή είναι αληθής είτε είναι κακόβουλος και συκοφαντική οι διοικούντες την Φιλαρμονικήν ας προβούν το ταχύτερον εις αρχαιρεσίας δια να εξαλειφθή η κακή εντύπωσις την οποίαν έχουν σχηματίσει ωρισμένοι κύκλοι όσον αφορά την διοίκησιν της Φιλαρμονικής. Επιβάλλεται δηλαδή να αποκατασταθή η Φιλαρμονική εις την κοινήν εκτίμησιν και να βεβαιωθή η κοινή γνώμη ότι ουδέν το παράτυπον συμβαίνει εις την διοίκησιν αυτής.
________________
ΤΟ ΩΔΕΙΟΝ
-Μία σύγκρισις
-Ποίοι επρωτοστάτησαν εις την ίδρυσίν του
-Πόσαι σχολαί λειτουργούν εις το Ωδείον
-Τι προβλέπεται να γίνη
Του συντάκτου μας Ι. Αναπλιώτου
«ΘΑΡΡΟΣ» 23 Ιουνίου 1933
Προτού ιδρυθή το Ωδείον Καλαμών θα ειμπορούσε να ειπή κανείς ότι η πόλις μας μουσικώς ήτο καθυστερημένη εν σχέσι με τας άλλας πόλεις της Πελοποννήσου. Η ύπαρξις μιας Φιλαρμονικής άνευ σοβαρών οικονομικών πόρων, πτωχοτάτης και ακαταρτίστου και μιας χορωδίας μόνον, δεν ήτο αρκετή δια να μας δίδεται το δικαίωμα να είπωμεν ότι η Καλαμάτα μουσικώς είναι προηγμένη.
Ήτο δε εντροπή δια μίαν πόλιν ως η Καλαμάτα, με καλλιτεχνικήν ιστορίαν, με πολιτισμόν και ανωτέραν κοινωνίαν, να μην έχη από μουσικής απόψεως να επιδείξη τίποτε, καθ’ ον χρόνον ο Πύργος της Ηλείας, μία πόλις μικροτέρα εις πληθυσμόν της πόλεώς μας, διατηρούσε Ωδειον και Φιλαρμονικήν αρτίαν από πάσης απόψεως. Σήμερον όμως με την ίδρυσιν του Ωδείου ειμπορούμε να καυχώμεθα διότι δι’ αυτού δημιουργείται μία νέα καλλιτεχνική κατάστασις δια την πόλιν μας, η οποία ασφαλώς θα συντελέση πολύ εις την καλλιέργειαν του μουσικού αισθήματος και την ανάπτυξιν και διάδοσιν της μουσικής. Από την μουσικήν και καλλιτεχνικήν κίνησιν μιας πόλεως κρίνεται και ο βαθμός του πολιτισμού της. Αυτό είναι μια αλήθεια τετραγωνική και αναμφισβήτητος.
***
Η ιδέα της ιδρύσεως και εις την πόλιν μας Ωδείου είναι παλαιά, πολλαί δε απόπειραι δια την πραγματοποίησιν της ιδέας αυτής, γενόμεναι σποραδικώς, απέτυχον παταγωδώς. Η ιδέα ήτο αρίστη, αλλά και κανείς εκ των δυναμένων δεν εκινείτο αποφασιστικώς. Ή και όσοι εκινήθησαν πολύ συντόμως απεγοητεύθησαν και κατέθεσαν τα όπλα. Εδέησε δε κατά τον παρελθόντα Φεβρουάριον να ευρεθούν αι κυρίαι Πιπίτσα Νικολάου, πρόεδρος τότε του Φιλοπτώχου Συλλόγου Κυριών, Έλλη Τραβασσάρου και Οφηλία Δικαιάκου, και οι Π.Α. Γαργαλίδης, Άγγελος Κουτσούκος, Π. Στυλιανόπουλος, Α. Χρυσοχού, Γ. Μπασακάρης, Γ. Γεωργακόπουλος, Σ. Παπαδόπουλος και Αντ. Συκιώτης, δια να κατορθωθή ό,τι δεν κατόρθωσαν τόσοι και τόσοι. Οι ανωτέρω έθεσαν τας πρώτας βάσεις του Ωδείου και εξησφάλισαν εις αυτό μερικούς πόρους δια την συντήρησίν του. Αργότερον εξελέγη το σημερινόν τακτικόν συμβούλιον το οποίον αποτελούν οι Π. Στυλιανόπουλος πρόεδρος, Φώτιος Κωστόπουλος αντιπρόεδρος, Χ. Καμαρινάκης γραμματεύς, Κ. Πάστρας, Άγγελος Κουτσούκος και αι Έλλη Τσαβασσάρου, Οφηλία Δικαιάκου, Σοφία Βολτή, Πέπη Κοντέα και Εμμ. Φωτάκη. Το Συμβούλιον αυτό συνεργαζόμενον στενώτατα μετά του εν Αθήναις διαπρεπούς μουσικού Μανώλη Καλομοίρη, μετεκάλεσε εξ Αθηνών την διπλωματούχον του Εθνικού Ωδειου Αθηνών καθηγήτριαν του πιάνου Λιλή Φραγκοπούλου και προσέλαβε τον πτυχιούχον της μελοδραματικής σχολής του Εθνικού Ωδείου συμπολίτην μας καθηγητήν Κουτούπην, μετά των οποίων εγένετο η έναρξις των μαθημάτων του Ωδείου μας.
***
Εις το Ωδείον σήμερον λειτουργούν αι εξής σχολαί: Πιάνου, μονωδίας και μελοδραματικής, σολφέζ και θεωρίας. Πιάνο και σολφέζ διδάσκει η Φραγκοπούλου καθ’ εκάστην και μελοδραματικήν ιστορίαν της μουσικής και θεωρίαν ο Κουτούπης. Το ερχόμενον έτος θα λειτουργήσουν και σχολαί απαγγελίας, αρμονίας, βιολιού και όλων των εγχόρδων οργάνων εφ’ όσον βεβαίως θα εγγραφούν εις αυτάς αρκετοί μαθηταί και μαθήτριαι. Εις το Ωδείον φοιτούν ήδη άνω των 100 μαθητών, ελπίζεται δε ότι κατά το δεύτερον έτος ο αριθμός αυτός θα διπλασιασθή, υπό την προϋπόθεσιν φυσικά ότι το Ωδείον θα κατορθώση να αποκτήση την εμπιστοσύνην και εκτίμησιν του κοινού ιστάμενον εις το ύψος του.
***
Τα έξοδα του ιδρύματος κατ’ έτος ανέρχονται εις 100 περίπου χιλιάδας δραχμών, ενώ τα έσοδά του εις 125 χιλιάδας. Δηλαδή η οικονομική βάσις του Ωδείου είναι εξησφαλισμένη απολύτως. Οι μαθηταί πληρώνουν έκαστος μηνιαίως 75-150 δραχμάς. Το Ωδείον έχει και άλλους πόρους εκ συναυλιών, χορών, εορτάς κ.λπ. Επιχορηγήσεις δεν λαμβάνει από κανένα ίδρυμα ή οργανισμόν. Οι διευθύνοντες και διδάσκοντες εις αυτό εργάζονται με ζήλον και αυτοπεποίθησιν δια την επιτυχίαν των σκοπών του Ωδείου. Μετ’ ολίγας ημέρας θα γίνη και η πρώτη δημοσία εμφάνισις των μαθητών του Ωδείου μας. Θα δοθή δηλαδή μία συναυλία υπέρ του ιδρύματος με πλούσιον και εκλεκτόν πρόγραμμα εις την οποίαν θα μετάσχουν 75 εκτελεσταί και συμφωνική ορχήστρα εξ 25 οργάνων. Εις την συναυλίαν αυτήν θα εμφανισθούν και δια πρώτην φοράν ενταύθα η άρτι επανακάμψασα εξ Αμερικής δις Μπέου Ξανθάκη (ακορντεόν – φυσαρμόνικα) και ο γνωστότατος ανά το πανελλήνιον μουσικός Μανώλης Καλομοίρης ο οποίος θα διευθύνη την συμφωνικήν ορχήστραν. Επίσης ο Ν. Κουτούπης (τραγούδι) και η Λιλή Φραγκοπούλου (πιάνο) θα εκτελέσουν ανά δύο σόλα.
Κατ’ αυτόν τον τρόπον θα δοθή η ευκαιρία και εις το κοινόν να αντιληφθή το συντελούμενον σήμερον γιγαντιαίον έργον εις το Ωδείον μας δια την ίδρυσιν του οποίου τόσοι και τόσοι εμόχθησαν και αρκετή μελάνη έρρευσε εις τας στήλας των εφημερίδων.
