Covid-19: Το σχέδιο της Ε.Ε. για την ανάκαμψη της οικονομίας εξελίσσεται σε μια περιπετειώδη διαπραγμάτευση χωρίς ευκρίνεια στους στόχους, με εκπληκτικά μπερδεμένους θεσμικούς παράγοντες τουλάχιστον στη διαδικασία, ενώ σαρώνουν και την ουσία του προβλήματος.
Η βασική αιτία του αλαλούμ αυτού έχει μια προφανή αιτία: πρόκειται για ένα αλαλούμ πολιτικών που παίρνουν αποφάσεις κατά το δοκούν. Έτσι, άλλοι εμφανίζονται περισσότερο Ευρωπαίοι (συνήθως είναι εκείνοι που έχουν καθαρά έσοδα από τον κοινοτικό προϋπολογισμό, όπως εμείς) από άλλους που συνεισφέρουν καθαρά στις δαπάνες του κοινοτικού προϋπολογισμού, όπως οι «φίλοι μας» οι Γερμανοί! Βέβαια, δεν έχουμε πάψει να τονίζουμε κάθε φορά που μας δίνεται η ευκαιρία, ότι οι ξεκάθαρα κερδισμένοι είναι οι καθαροί συνεισφέροντες, τουλάχιστον από την παγκοσμιοποίηση, και τούτο γιατί από τότε ουσιαστικά κατακρημνίσθηκε το κοινοτικό κεκτημένο. Το περίφημο αυτό «εργαλείο πολιτικής» μένει στα χαρτιά και εμείς, μιας και είμαστε καθαρά ευνοημένοι, παραχωρήσαμε τις 3 τελευταίες δεκαετίες όλα τα δικαιώματά μας σε εμπορικό τομέα σε όλους τους μεσογειακούς λαούς, με προεξάρχουσα την… Τουρκία, για λόγους… παγκοσμιοποίησης! Και τώρα αναρωτιόμαστε για την κατάντια μας και κανείς δεν κοκκινίζει! Ομαδοποιημένες οι χώρες μέλη της Ε.Ε., άλλοι προτείνουν μη επιστρεπτέες ενισχύσεις, άλλοι δανειακές ενισχύσεις, άλλοι εμπλέκουν το μακροχρόνιο δημοσιονομικό προϋπολογισμό (ΜΔΠ), που δεν έχει εισέτι αποφασιστεί για τη χρηματοδότηση των προγραμμάτων της Ε.Ε., κατά τα 7 έτη από το 2021 – 2027. Το αλαλούμ θα συνεχίσει όσο οι Ευρωπαίοι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων δεν αποφασίζουν να σοβαρευτούν, όπως έπραξαν στο σημείο που αφορούσε στη συγκέντρωση χρημάτων για τις απαραίτητες έρευνες καταπολέμησης του θανατηφόρου Covid-19.
2 τρισ. ευρώ για την ανοικοδόμηση της οικονομίας μετά τον Covid-19
Πάντως, αξίζει να πούμε ότι στο αλαλούμ αυτό οι ευρωβουλευτές ζητούν πακέτο 2 τρισεκατομμυρίων ευρώ για την υποστήριξη των ανθρώπων και των επιχειρήσεων, καθώς η Ε.Ε. αντιμετωπίζει βαθιά οικονομική ύφεση λόγω της επιδημίας του Covid-19. Έτσι, στις 15 Μαΐου το EK κάλεσε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παρουσιάσει ένα πακέτο ανάκαμψης της ευρωπαϊκής οικονομίας, ώστε να μετριάσει τις επιπτώσεις από τον κορωνοϊό και να βρει ένα βιώσιμο μέλλον, και στο σχετικό ψήφισμα για την αναθεώρηση του προϋπολογισμού μετά το 2020 και τα σχέδια ανάκαμψης, το ΕΚ ζητά ισχυρό πακέτο, εστιασμένο στις ανάγκες πολιτών και σε περαιτέρω ανάπτυξη του προϋπολογισμού.
«Οι Ευρωπαίοι πολίτες πρέπει να βρίσκονται στην καρδιά της στρατηγικής ανάκαμψης», τονίζουν οι ευρωβουλευτές, προσθέτοντας ότι το ΕΚ θα συνεχίσει σταθερά να υπερασπίζεται τα συμφέροντα των πολιτών. Οι προσπάθειες ανάκαμψης πρέπει να έχουν ισχυρή κοινωνική διάσταση, για να αντιμετωπίζουν τις κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες, καθώς και τις ανάγκες όσων επηρεάστηκαν περισσότερο από την κρίση.
Το ΕΚ εμμένει στη θέση του ότι το νέο «ταμείο ανάκαμψης και μετασχηματισμού» θα πρέπει να είναι της τάξεως των δύο τρισ. ευρώ, να χρηματοδοτηθεί «μέσω της έκδοσης μακροπρόθεσμων ομολόγων ανάκαμψης» και να «διανεμηθεί μέσω δανείων και, κυρίως, μέσω επιχορηγήσεων και άμεσων πληρωμών για επενδύσεις και ίδια κεφάλαια». Τα μέλη του ΕΚ καλούν την Επιτροπή να μην κάνει χρήση «αμφίβολων πολλαπλασιαστών για να διαφημίσει φιλόδοξους αριθμούς» και να μην καταφύγει σε «χρηματοοικονομική αλχημεία», καθώς διακυβεύεται η αξιοπιστία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Και στη μέση του πουθενά η συνάντηση και συναπόφαση του άξονα Βερολίνο – Παρίσι έβγαλε ένα κονδύλι περί τα 500 δισ. ευρώ για μη επιστρεπτέες ενισχύσεις για τις ασθενέστερες χώρες. Πρέπει να πούμε ότι είναι μια κίνηση που αποσταθεροποίησε σημαντικά την ομάδα των καθαρά συνεισφερόντων και οδήγησε στα κεραμίδια τον Αυστριακό καγκελάριο, που ψάχνει να βρει συμμαχίες.
Αν προσθέσουμε τις ήδη γνωστές αποφάσεις για τα 540 δισ. ευρώ του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, για τα ποσά που δεν έχουν εισέτι αποφασιστεί από τον ερχόμενο 7ετή προϋπολογισμό, και πόσα από αυτά θα αφορούν στην έρευνα για τη λύση του προβλήματος, τις δανειοδοτικές παρεμβάσεις της ΕΤΕπ και πλήθος άλλων κονδυλίων, καταλαβαίνουμε ότι δύσκολα βγάζει κανείς νόημα στο απεριόριστο αυτό αλαλούμ!
Αρνητικές προβλέψεις για την οικονομία[1]
Οι τελευταίες προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις αρχές Μαΐου δείχνουν ότι η οικονομία έχει πληγεί σοβαρά λόγω της κρίσης στην υγεία. Ενώ οι άνθρωποι μένουν στο σπίτι και ολόκληροι τομείς έκλεισαν απότομα, η οικονομία της Ε.Ε. αντιμετωπίζει την πιθανότητα συρρίκνωσης τουλάχιστον 7,4% φέτος, η οποία είναι σημαντικά χειρότερη από την πτώση του 2009. Η πανδημία του κορωνοϊού συνιστά σημαντικό σοκ για την παγκόσμια οικονομία και τις οικονομίες της Ε.Ε., με πολύ σοβαρές κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις. Παρά την ταχεία και ολοκληρωμένη απάντηση σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο, η οικονομία της Ε.Ε. θα αντιμετωπίσει φέτος μια ύφεση ιστορικών διαστάσεων.
Σύμφωνα με τις εαρινές οικονομικές προβλέψεις 2020, η οικονομία της ζώνης του ευρώ θα συρρικνωθεί κατά το πρωτοφανές ποσοστό 7 3/4% το 2020 και θα σημειώσει θετικό ρυθμό ανάπτυξης 6 1/4% το 2021. Η οικονομία της Ε.Ε. προβλέπεται να συρρικνωθεί κατά 7 1/2 % το 2020 και να σημειώσει θετικό ρυθμό ανάπτυξης 6% το 2021. Οι προβλέψεις όσον αφορά την ανάπτυξη για την Ε.Ε. και τη ζώνη του ευρώ αναθεωρήθηκαν προς τα κάτω κατά εννέα περίπου ποσοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με τις φθινοπωρινές οικονομικές προβλέψεις 2019.
Ο κλυδωνισμός στην οικονομία της Ε.Ε. είναι συμμετρικός ως προς το ότι η πανδημία έχει πλήξει όλα τα κράτη μέλη, αλλά τόσο η πτώση της παραγωγής το 2020 (από -41/4 % στην Πολωνία έως -93/4 % στην Ελλάδα) όσο και η ισχύς της ανάκαμψης το 2021 αναμένεται να διαφέρουν αισθητά. Η οικονομική ανάκαμψη κάθε κράτους μέλους θα εξαρτηθεί, όχι μόνο από την εξέλιξη της πανδημίας στην οικεία χώρα, αλλά και από τη διάρθρωση των οικονομιών τους και την ικανότητά τους να ανταποκριθούν εφαρμόζοντας σταθεροποιητικές πολιτικές. Δεδομένης της αλληλεξάρτησης των οικονομιών της Ε.Ε., η δυναμική της ανάκαμψης σε κάθε κράτος μέλος θα επηρεάσει επίσης την ισχύ της ανάκαμψης άλλων κρατών μελών.
Για τη χώρα μας οι προβλέψεις αυτές φαίνονται στον ακόλουθο πίνακα:
| Οικονομική πρόβλεψη για την Ελλάδα | |||
| Δείκτες | 2019 | 2020 | 2021 |
| Αύξηση του ΑΕΠ (%, σε ετήσια βάση) | 1,9 | -9,7 | 7,9 |
| Πληθωρισμός (%, yoy) | 0,5 | -0,6 | 0,5 |
| Ανεργία (%) | 17,3 | 19,9 | 16,8 |
| Υπόλοιπο δημόσιου προϋπολογισμού (% του ΑΕΠ) | 1,5 | -6,4 | -2,1 |
| Ακαθάριστο δημόσιο χρέος (% του ΑΕΠ) | 176,6 | 196,4 | 182,6 |
| Υπόλοιπο τρεχούμενου λογαριασμού (% του ΑΕΠ) | -0,3 | 0,1 | -1,2 |
Πέραν, όμως, των στοιχείων του πίνακα αυτού, τονίζουμε επιπρόσθετα:
-Μεγάλο πλήγμα για την ανάπτυξη που ακολουθείται από ελλιπή ανάκαμψη
-Η ανεργία αναμένεται να αυξηθεί, αν και η αύξηση αναμένεται να περιοριστεί με μέτρα πολιτικής
-Απότομη πτώση του πληθωρισμού
-Εξαιρετικά υψηλή αβεβαιότητα και κίνδυνοι δυσμενέστερων εξελίξεων
[1] https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/el/ip_20_799
Του Γιώργου Μαρκατάτου
