«Το τριήμερο της Καθαράς Δευτέρας έγινε ευθεία παρέμβαση αποσταθεροποίησης του ελληνικού πολιτικού συστήματος»
Εξερχόμενη η χώρα σιγά σιγά από την υγειονομική κρίση και την πρωτόγνωρη εμπειρία της πανδημίας, επανέρχεται στην «κανονικότητα» των ελληνοτουρκικών θεμάτων, όπως ακριβώς τα αφήσαμε στην προ-κορωνοϊού εποχή. Με την κατάσταση συναγερμού στον Έβρο και τα νησιά για ανάσχεση «στοχευμένων» μεταναστευτικών ροών να παραμένει, στην επικαιρότητα επέστρεψαν και τα ζητήματα της Ανατολικής Μεσογείου και της υλοποίησης των μεγαλεπήβολων σχεδίων της Άγκυρας για τη «Γαλάζια Πατρίδα».
Από τους πιο κατάλληλους για να συζητήσουμε αυτά τα θέματα είναι ο βουλευτής Α’ Αθηνών της Νέας Δημοκρατίας και καθηγητής Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών του Παντείου Πανεπιστημίου, Άγγελος Συρίγος. Ευρισκόμενος στην Καλαμάτα, καθότι Μεσσήνιος στην καταγωγή, την περασμένη εβδομάδα είχαμε την τύχη να συζητήσουμε δια ζώσης όλα τα παραπάνω.
-Μετά ένα «διάλειμμα» λόγω πανδημίας επανερχόμαστε στην «κανονικότητα» των ελληνοτουρκικών, εκεί που την είχαμε αφήσει προ-κορωνοϊού… Τι ακριβώς έγινε τον περασμένο Μάρτιο στον Έβρο;
Η Τουρκία δεν έχει επανέλθει ακόμη, γιατί συνεχίζει να αντιμετωπίζει προβλήματα με τον κορωνοϊό. Τα μέτρα που λαμβάνονται εκεί εξακολουθούν να είναι αυστηρά. Τα προβλήματα θα γίνουν πιο έντονα, όταν χαλαρώσουν κι εκεί τα μέτρα…
Στις αρχές του περασμένου Μαρτίου στον Έβρο έγινε ξεκάθαρη προσπάθεια αποσταθεροποίησης του ελληνικού πολιτικού συστήματος. Ήταν προσεκτικά στοχευμένη και δεν έγινε τυχαίως το τριήμερο της Καθαράς Δευτέρας. Οι Τούρκοι πίστευαν ότι, λόγω της εορταστικής περιόδου του τριημέρου, θα επικρατούσε ένα χαλαρό κλίμα και θα καταφέρουν να περάσουν στη Βόρεια Ελλάδα μερικές δεκάδες χιλιάδες μεταναστών και προσφύγων. Αν το είχαν κατορθώσει, σε συνδυασμό με την κατάσταση που επικρατούσε τότε στα νησιά, θα είχαν δημιουργήσει μείζον πολιτικό πρόβλημα στην Ελλάδα.
Παράλληλα, όλο αυτό θα περνούσε και ως μήνυμα του Ερντογάν στην Ευρώπη, ότι χρησιμοποιεί ως «πυρηνικό όπλο» τους μετανάστες και μπορεί να διαλύσει κράτη. Χάρις στην έγκαιρη αντίδραση του ελληνικού κράτους αυτή η προσπάθεια «ξεφούσκωσε» στον Έβρο.
-Πριν από λίγες εβδομάδες δημιουργήθηκαν εντυπώσεις γύρω από μια περιοχή στον Έβρο, θέμα που έγινε γνωστό στην κοινή γνώμη από αγγλικές «ταμπλόιντ» εφημερίδες. Τι συνέβη;
Υπάρχουν δύο διαφορετικά πράγματα… Το πρώτο είναι αυτό καθ’ αυτό το περιστατικό που έγινε σ’ ένα σημείο που τουρκικό έδαφος βρίσκεται δυτικά του ποταμού. Με τη χάραξη του 1926 και επειδή η κοίτη του ποταμού έχει μεταβληθεί, υπάρχουν ελληνικά σημεία που βρίσκονται ανατολικά του ποταμού και τουρκικά που βρίσκονται στα δυτικά.
Σε ένα τέτοιο σημείο που βρίσκεται δυτικά του ποταμού, οι ελληνικές δυνάμεις πήγαν και εντόπισαν το σημείο που θα κατασκευαστεί ο φράχτης και ένα μηχάνημα του ελληνικού στρατού καθάρισε το έδαφος. Όπως συμβαίνει σ’ αυτές τις περιπτώσεις, πήγαν τουρκικές ένοπλες δυνάμεις για να παρατηρήσουν τι γίνεται, σε τουρκικό όμως έδαφος, όπου και στρατοπέδευσαν.
Μια βρετανική σκανδαλοθηρική εφημερίδα έγραψε ότι κατέλαβαν ελληνικό έδαφος και τις επόμενες μέρες, παρότι τόσο το υπουργείο Εξωτερικών όσο και το υπουργείο Εθνικής Άμυνας διαβεβαίωσαν ότι δεν υφίσταται τέτοιο θέμα, εμείς «τρέχαμε» στους ρυθμούς της προπαγάνδας της τουρκικής πλευράς… Το άλλο θέμα που προέκυψε είναι ότι το υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας, στην ανακοίνωση που εξέδωσε στο διαδίκτυο για αυτό το ζήτημα, λέει ότι δεν υπάρχουν αμοιβαίως συμπεφωνημένες γεωγραφικές συντεταγμένες στο συγκεκριμένο σημείο. Στη συνέχεια ο Τούρκος πρέσβης στην Ελλάδα είπε ότι πρόκειται για ένα τεχνικό θέμα και θα λυθεί, και το «μάζεψε» κάπως.
Οπότε δεν ξέρουμε ποια είναι η τελική θέση της Τουρκίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι είναι το μοναδικό σημείο των ελληνοτουρκικών συνόρων όπου υπάρχει διμερής ελληνοτουρκική συμφωνία και ήταν εντυπωσιακό ότι είπαν ότι δεν το αναγνωρίζουν… Αναμένουμε να δούμε αν θα επανέλθουν.
-Για να κλείσουμε τα ζητήματα του Έβρου… Θεωρείτε ότι τα προβλήματα εκεί έχουν τελειώσει; Ακούγεται (*) ότι μετανάστες ίσως ξαναεπιχειρήσουν να περάσουν τα σύνορα από το συγκεκριμένο σημείο…
Για τους Τούρκους το μεταναστευτικό είναι κρίσιμο για να μπορούν να αντιμετωπίσουν τους Ευρωπαίους. Από το μεταναστευτικό παίρνουν λεφτά, οπότε δεν είναι διατεθειμένοι να αποδεχθούν ότι το έχασαν λόγω της αντιδράσεως της Ελλάδας το τριήμερο της Καθαράς Δευτέρας. Θα επανέλθουν… Ο καιρός είναι υπέρ τους, η στάθμη του ποταμού αυτούς τους μήνες πέφτει, ανοίγονται περάσματα, και γι’ αυτό το λόγο η ελληνική πλευρά παίρνει όλα τα απαραίτητα μέτρα, προκειμένου να αποτραπεί μια νέα απόπειρα παράνομης εισόδου.
-Τις τελευταίες μέρες στην επικαιρότητα έχουν επανέλθει οι εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο και οι ανακοινώσεις της τουρκικής πλευράς ότι προτίθεται να προχωρήσει σε έρευνες με βάση το παράνομο τουρκολιβυκό σύμφωνο…
Η Τουρκία προχωρά ουσιαστικά στην υλοποίηση του χάρτη που έστειλε στον ΟΗΕ στις 18 Μαρτίου 2020, και ο οποίος δημοσιεύθηκε ανήμερα της εθνικής επετείου. Με βάση αυτόν διεκδικούν ολόκληρο το βόρειο τμήμα της Ανατολικής Μεσογείου και υλοποιούν την έννοια της «Γαλάζιας Πατρίδας». Εξηγούν στην πράξη, δηλαδή, πώς μεταφράζεται αυτός ο χάρτης της «Γαλάζιας πατρίδας».
-Αν προχωρήσουν, στέλνοντας, όπως έχουν διαμηνύσει, εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας ερευνητικό σκάφος ή κάποιο γεωτρύπανο, θα βρεθούμε ενδεχομένως πολύ κοντά σε ένα θερμό επεισόδιο ή μια πολεμική σύρραξη;
Η διαδικασία που ακολουθείται συνήθως είναι να στέλνουν πρώτα ένα σεισμογραφικό σκάφος και μετά γεωτρύπανο. Το σεισμογραφικό σκάφος έχει δε και ένα πλεονέκτημα σε σχέση με το γεωτρύπανο, ότι μπορεί να κινείται ελεύθερα σε μια μεγάλη περιοχή, ενώ το γεωτρύπανο είναι εντοπισμένο σε ένα συγκεκριμένο σημείο. Άρα, θεωρώ ότι το πιο πιθανό είναι να επιλέξουν να στείλουν ένα σεισμογραφικό σκάφος…
Από εκεί και πέρα, η ελληνική πλευρά έχει πάρει μιαν απόφαση εδώ και πολύ καιρό, να μην επιτρέψει την παραβίαση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων. Τα αρμόδια υπουργεία, στη συγκεκριμένη περίπτωση των Εξωτερικών και Άμυνας, θα αναλάβουν και θα βρουν τον τρόπο που μπορεί να σταματήσει αυτή η ενέργεια των Τούρκων.
Θα πρέπει να τονίσουμε, όμως, ότι υπάρχουν πολλά άλλα στάδια που μπορείς να διακόψεις την πορεία ερευνών ενός σκάφους πριν φτάσεις σε πολεμική σύρραξη ή ένα επεισόδιο.
-Κατά καιρούς κυκλοφορούν πληροφορίες στον ελληνικό Τύπο ότι ανοίγουν δίαυλοι επικοινωνίας με την τουρκική πλευρά, για να πέσουν οι τόνοι, οι οποίες όμως γρήγορα, όπως βλέπουμε, διαψεύδονται… Βρισκόμαστε σε μια περίοδο που έχει σταματήσει η επικοινωνία ανάμεσα στις δύο πλευρές;
Είναι σπάνιες οι περίοδοι στις ελληνοτουρκικές σχέσεις που δεν υπάρχουν παράλληλοι δίαυλοι επικοινωνίας. Φοβούμαι ότι ζούμε μια τέτοια σπάνια περίοδο. Επιπλέον, έχει αλλάξει και η Τουρκία. Έχει γίνει πολύ πιο επιθετική… Αυτό που έκανε το τριήμερο της Καθαράς Δευτέρας ήταν ευθεία επέμβαση στο εσωτερικό της χώρας. Δεν πήγε να καταλάβει επικράτεια, πήγε να αποσταθεροποιήσει το ελληνικό πολιτικό σύστημα, το οποίο αποδεικνύει το ακραίο σημείο στο οποίο βρίσκεται. Η έλλειψη διαύλων επικοινωνίας, πάντως, είναι φυσικό να δημιουργεί και ευρύτερες ανησυχίες.
–Η αποσταθεροποίηση που λαμβάνει χώρα τις τελευταίες μέρες στις ΗΠΑ είναι ένας επιπλέον αρνητικός παράγοντας για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις;
Υπάρχουν ορισμένα συστήματα τα οποία λειτουργούν, όπως οι δίαυλοι επικοινωνίας μέσω των ΗΠΑ που εξακολουθούν να υπάρχουν. Το θέμα είναι ότι αν υπάρξει μια ελληνοτουρκική κρίση, η απόφαση πρέπει να ληφθεί σε ανώτατο επίπεδο παρεμβάσεως… Θα ληφθεί; Υπάρχει μια εκτίμηση ότι μπορεί και να μη ληφθεί ή να καθυστερήσει σημαντικά…
-Διαβάσαμε την τελευταία εβδομάδα στον ελληνικό Τύπο για την πρόθεση ανακήρυξης «διπλής» ΑΟΖ τόσο με την Ιταλία όσο και με τον Αίγυπτο… Ειδικά με την Αίγυπτο, που αν επιτευχθεί αντιλαμβανόμαστε ότι θα είναι ένα πολύ σημαντικό διπλωματικό «όπλο» απέναντι στο τουρκολιβυκό σύμφωνο, πόσο εφικτό είναι να φτάσουμε σε συμφωνία;
Συζητάμε με την Αίγυπτο από το 2004 επί κυβερνήσεως Καραμανλή με τον Βαληνάκη, το συνέχισε ο Δημήτρης Αβραμόπουλος ως υπουργός Εξωτερικών επί κυβερνήσεως Σαμαρά, ο οποίος μάλιστα είχε μεταβεί και στην Αίγυπτο, συνεχίστηκε και επί Κοτζιά και κυβερνήσεως ΣΥΡΙΖΑ. Για να μην έχει υπογραφεί όλα αυτά τα 16 χρόνια, και παρά τις δυσμενείς σχέσεις της Αιγύπτου με την Τουρκία, δείχνει ότι υπάρχουν κάποια προβλήματα που είναι δύσκολο να ξεπεραστούν. Δε λέω ότι είναι αδύνατον, αλλά αυτά τα προβλήματα παραμένουν…
-Υπάρχει η δυνατότητα για μια συνολική συμφωνία με την Τουρκία;
Αυτό θεωρητικά θα ήταν μια ιδανική λύση, κάνεις μια συνολική συμφωνία και λύνεις όλα τα προβλήματα με την Τουρκία… Η πραγματικότητα είναι, όμως, ότι η Τουρκία έχει θέσει τόσα πολλά πράγματα πάνω στο τραπέζι, που δεν μπορεί να είναι ισορροπημένη μια συνολική συμφωνία. Θα πρέπει, δηλαδή, η Τουρκία να υποχωρήσει σε 8-10 θέματα… Εμείς σ’ αυτά τα θέματα αναγνωρίζουμε μία -δύο διαφορές… Την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και τώρα πλέον την ΑΟΖ.
Για ποιο λόγο οι Τούρκοι να δεχτούν να υποχωρήσουν πάνω στην αποστρατικοποίηση των νησιών, πάνω στις «γκρίζες» ζώνες κυριαρχίας, σε όλα αυτά τα ζητήματα που θέτουν; Θα ζητήσουν κάποια ανταλλάγματα προφανώς… Δεν μπορεί το ελληνικό κράτος να δώσει κανένα αντάλλαγμα πάνω σ’ αυτά τα ζητήματα.
-Πριν από περίπου δυο χρόνια, κε Συρίγο, σας είχα ακούσει σε μια εκδήλωση των Εφέδρων Αξιωματικών στην Καλαμάτα να λέτε ότι το επόμενο διάστημα η Τουρκία θα είναι σαν ένα «σκυλί που γαυγίζει» και η Ελλάδα θα πρέπει να ακολουθήσει τη ρήση του Ουίνστον Τσώρτσιλ: «Δε θα φτάσεις ποτέ στον προορισμό σου αν σταματάς να ρίχνεις πέτρες σε κάθε σκύλο που γαυγίζει». Εξακολουθεί να ισχύει αυτή η ρήση και σήμερα για τη χώρα μας;
Η Τουρκία έχει περάσει από την περίοδο που «γαύγιζε» και βρίσκεται στην περίοδο που ετοιμάζεται να «δαγκώσει». Το είδαμε στον Έβρο το τριήμερο της Καθαράς Δευτέρας. Επομένως, προετοιμαζόμαστε γι’ αυτή την ημέρα, ακόμα και για το χειρότερο σενάριο.
Του Κώστα Γαζούλη
Φωτογραφίες: Στασινός Μουτσούλας
*Η συνέντευξη με τον κ. Συρίγο πραγματοποιήθηκε πριν γίνουν γνωστές οι «φήμες» τελικά για συγκέντρωση μεταναστών στον Έβρο στα μέσα της εβδομάδας
*Ο Άγγελος (Ευάγγελος) Συρίγος εξελέγη για πρώτη φορά βουλευτής με τη Νέα Δημοκρατία στις 7 Ιουλίου 2019 στην Α΄Αθηνών.
Είναι μέλος της Διαρκούς Επιτροπής Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων, της Ειδικής Διαρκούς Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων και της Ελληνικής Αντιπροσωπείας στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (OSCE PA).
• Έχει εργασθεί στο Πανεπιστήμιο του Κείμπριτζ (1993-94), για το Συμβούλιο της Ευρώπης και ως δικηγόρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών.
• Υπηρέτησε ως Γενικός γραμματέας στο Υπουργείο Εσωτερικών αρμόδιος για τη μετανάστευση και την ιθαγένεια (2012- 2015) και ως Ειδικός Γραμματέας στο Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων (2007- 2009) αρμόδιος για τους ελληνόπαιδες εξωτερικού και τους μουσουλμανόπαιδες στη Θράκη.
• Έχει υπηρετήσει σε θέσεις ευθύνης για ζητήματα εξωτερικής πολιτικής μειονοτήτων, διαφάνειας και τηλεπικοινωνιών.
• Έχει βραβευθεί το 1992 από την Ακαδημία Αθηνών για εργασία του σχετική με την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας.
• Κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας τιμήθηκε με Έπαινο από το Δ’ Σώμα Στρατού στη Θράκη για υπηρεσίες προς τη μειονότητα της Θράκης και με Εύφημο Μνεία από το Γενικό Επιτελείο Στρατού για την συνεισφορά του στη δημιουργία πομακικού-ελληνικού λεξικού.
• Έχει γράψει βιβλία για τις ελληνoτουρκικές σχέσεις, το Κυπριακό, τη Συμφωνία των Πρεσπών.
