Σε εξέλιξη βρίσκονται οι διαπραγματεύσεις για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) για το 2021-2027. Πάντα την τελευταία στιγμή αναμένεται το αποτέλεσμα της διαβούλευσης. Έχουμε τονίσει, κατά το παρελθόν, και τον αυξημένο ρόλο του Κοινοβουλίου που συναποφασίζει για τα θέματα των προϋπολογισμών.
Το ΠΔΠ είναι ο οδικός χάρτης για τη διαμόρφωση των δαπανών της Ε.Ε. Το ΠΔΠ 2006 – 2013 ήταν ο χάρτης που ακολούθησαν οι δαπάνες από τη Μεγάλη Διεύρυνση του 2004, με 10 νέες χώρες! Μέσα στην κρίση με όλα όσα μας είναι γνωστά και μη αμελητέα!
Το επόμενο ΠΔΠ 2014 – 2020, που τελειώνει με το τέλος του τρέχοντος έτους, ήταν μέσα στην κρίση και πάνω που τελειώναμε με τον τομέα αυτόν, ήλθε και η πανδημία! Ακόμη μια επταετία, που συμπληρώνει τα 21 χρόνια κρίσης, όπως σημειώνουμε στον τίτλο μας!
Αν ρωτήσει κανείς «τι είναι το ΠΔΠ;», η απάντηση είναι ο μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός της Ε.Ε., που καθορίζει τα όρια για τις δαπάνες της Ε.Ε. – στο σύνολό της και επίσης για διάφορους τομείς δραστηριότητας. Είναι ένα χρήσιμο πολιτικό και οικονομικό εργαλείο που επιτελεί 4 σκοπούς:
•ευθυγράμμιση των δαπανών της Ε.Ε. με τις πολιτικές της προτεραιότητες
•εξασφάλιση δημοσιονομικής πειθαρχίας στην Ε.Ε.
•διευκολύνει την έγκριση του ετήσιου προϋπολογισμού της Ε.Ε.
•διαθέτει προβλεψιμότητα στα οικονομικά της Ε.Ε.
Τα σημεία αυτά συμβάλλουν στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των πολιτικών και των προγραμμάτων της Ε.Ε. Ειδικά να σημειώσουμε ότι η προβλεψιμότητα του εργαλείου αυτού είναι μια επικερδής διαδικασία για τους δικαιούχους, που μπορούν να προγραμματίζουν σωστά.
Τρία κλειδιά χαρακτηρίζουν τις δαπάνες της Ε.Ε. Το ένα κλειδί αφορά στις «Δεσμεύσεις» που μπορεί να συνάψει η Ε.Ε. σε ένα δεδομένο έτος. Τα ποσά δεν καταβάλλονται απαραίτητα το ίδιο έτος, αλλά μπορεί να δαπανηθούν για πολλά οικονομικά έτη. Το άλλο κλειδί αφορά στις «Πληρωμές», οι οποίες αναφέρονται στα πραγματικά ποσά που δαπανήθηκαν σε ένα δεδομένο έτος. Προκύπτουν από νομικές δεσμεύσεις που έχει αναλάβει προηγουμένως η Ε.Ε. Το τρίτο κλειδί αναφέρεται στις «Οροφές και επικεφαλίδες», με βάση τις οποίες το ΠΔΠ κατανέμει τις δαπάνες της Ε.Ε. σε ευρείες κατηγορίες, που αντιστοιχούν στις προτεραιότητες και στους τομείς δράσης της Ε.Ε.
Το όλο σύστημα ΠΔΠ – ετήσιοι προϋπολογισμοί είναι εξαιρετικά ευέλικτο και η αρχή βάσης είναι ότι οι ετήσιοι προϋπολογισμοί της Ε.Ε. πρέπει πάντα να καταρτίζονται εντός των ορίων του ΠΔΠ.
Ποσά που δεν έχουν δαπανηθεί, ούτε δεσμευτεί, μπορούν να αποτελέσουν το περιθώριο ελιγμών σε περίπτωση απρόβλεπτων αναγκών. Έτσι προβλέφθηκε εξαρχής και ένα κονδύλι για την απάντηση στον COVID-19, που έφτασε στα 37 δισ. ευρώ, για να καλυφθούν άμεσες ανάγκες στα κράτη μέλη της Ε.Ε.
Για να αποφασιστεί ένα ΠΔΠ, το Συμβούλιο διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στη νομοθετική διαδικασία του, πριν από τη λήξη του τρέχοντος ΠΔΠ, έπειτα από πρόταση της Κομισιόν. Αυτή είναι και η βάση για διαπραγματεύσεις στο πλαίσιο του Συμβουλίου, το οποίο θα διασφαλίσει ότι όλα τα κράτη μέλη αποτελούν μέρος της συμφωνίας, που επιτυγχάνεται μόνο με ομοφωνία. Απαραίτητη είναι και η συγκατάθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που μπορεί να εγκρίνει ή να απορρίψει τη θέση του Συμβουλίου, αλλά δεν μπορεί να την τροποποιήσει.
Όσον αφορά στις διαπραγματεύσεις για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο για το 2021-2027, υπενθυμίζουμε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε την πρότασή της για ταμείο ανάκαμψης και το μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της Ε.Ε., το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ) για την περίοδο 2021-2027, στις 27 Μαΐου 2020. Έτσι, αναμένεται να γίνει μια πρώτη διαπραγμάτευση.
Για το ταμείο ανάκαμψης σημειώνουμε τη δήλωση του προέδρου του Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ: «Οι πολίτες και οι επιχειρήσεις μας έχουν επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό από την πανδημία. Χρειάζονται στοχευμένη ανακούφιση χωρίς καθυστέρηση».
Για να γίνει κατανοητή η δυσχέρεια τελικής απόφασης για το ΠΔΠ (και τώρα πλέον και για το ταμείο ανάκτησης), θα αναφερθούμε ιστορικά στην πορεία που ακολούθησαν οι στρατηγικές δράσεις που αφορούν στα δημόσια οικονομικά της Ε.Ε.:
21 Απριλίου 2020: Η Ε.Ε. αντιμετωπίζει μια άνευ προηγουμένου πρόκληση από την πανδημία. Το πλαίσιο που παρουσιάστηκε τότε επιτρέπει μια αίσθηση αποφασιστικότητας και εμπιστοσύνη και απαιτεί να αξιοποιήσουμε όλους τους πόρους με πνεύμα ενότητας και αλληλεγγύης.
20-21 Φεβρουαρίου: Ειδική σύνοδος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, όπου οι ηγέτες της Ε.Ε. είχαν εντατικές διαπραγματεύσεις για το μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της Ε.Ε. για την περίοδο 2021-2027. Φαίνεται, όμως, ότι χρειάζεται περισσότερος χρόνος, είχαν δηλώσει τότε οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι.
12 Δεκεμβρίου 2019: Οι διαπραγματεύσεις για το μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της Ε.Ε. θα προχωρήσουν. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τόνισε ότι το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ) για την περίοδο 2021-2017 θα συμβάλει σημαντικά στη δράση για το κλίμα.
17-18 Οκτωβρίου 2019: Οι ηγέτες της Ε.Ε. ζητούν πλαίσιο διαπραγματεύσεων με αριθμούς ΠΔΠ.
16 Σεπτεμβρίου 2019: Το Συμβούλιο αξιολογεί την πρόοδο του ΠΔΠ
18 Ιουλίου 2019: Η Προεδρία του Συμβουλίου δεσμεύτηκε σε «τελικά στάδια» των διαπραγματεύσεων για το ΠΔΠ.
9 Ιουλίου 2019: Οι υπουργοί της Ε.Ε. αξιολόγησαν την κατάσταση των ιδίων πόρων.
18 Ιουνίου 2019: Οι υπουργοί της Ε.Ε. συζήτησαν το αναθεωρημένο σχέδιο διαπραγμάτευσης του ΠΔΠ.
21 Μαΐου 2019: Το Συμβούλιο συζητά πτυχές εξωτερικών δράσεων
9 Απριλίου 2019: Το Συμβούλιο συζητά τις γεωργικές πολιτικές και τις πολιτικές συνοχής
19 Μαρτίου 2019: Το Συμβούλιο συζητά θέματα ΠΔΠ.
19 Φεβρουαρίου 2019: Πρόγραμμα εργασίας ΠΔΠ και πλαίσιο διαπραγματεύσεων.
8 Ιανουαρίου 2019: Οι συζητήσεις για το ΠΔΠ θα συνεχιστούν.
13-14 Δεκεμβρίου 2018: Οι ηγέτες της Ε.Ε. στοχεύουν στη συμφωνία ΠΔΠ το φθινόπωρο του 2019. Τα κράτη μέλη διαμορφώνουν τον προϋπολογισμό της Ε.Ε. για τα επόμενα χρόνια. Δεν αφορά μόνο στα χρήματα, αλλά και τις προτεραιότητες της Ε.Ε.
12 Νοεμβρίου 2018: Χρονοδιάγραμμα του ΠΔΠ στην ημερήσια διάταξη του Συμβουλίου
16 Οκτωβρίου 2018 έως 14 Μαΐου 2018: Επόμενο ΠΔΠ: τρέχουσα κατάσταση, προτεραιότητες του ΠΔΠ και η πρόταση ΠΔΠ
2 Μαΐου-14 Ιουνίου 2018: Έναρξη διαπραγματεύσεων για το ΠΔΠ.
Δύσκολες οι διαπραγματεύσεις, αλλά ο κόμπος πλέον έχει φτάσει στο χτένι. Τώρα έρχεται η ώρα των αποφάσεων. Και εδώ επιμένουμε ότι οι δαπάνες Γεωργίας και Συνοχής δεν μπορούν να τεθούν σε οποιαδήποτε κατάσταση μείωσης, χωρίς μετρήσιμα αποτελέσματα για τη χώρα μας. Ας προσθέσουμε επιτέλους και τις πρόσθετες δαπάνες για την απολιγνιτοποίηση και τη διεκδίκηση πόρων για τις στρατιές των προσφύγων που καταπατούν εξ ανάγκης τη χώρα μας, αποτελούν στοιχείο παράλογης διείσδυσης αντεθνικών στοιχείων που ντύνονται με ενδύματα προσφυγιάς!
Του Γιώργου Μαρκατάτου
1 https://www.consilium.europa.eu/en/policies/eu-budgetary-system/multiannual-financial-framework/
