Ανάμεικτα συναισθήματα εξηγούν τις διαπραγματεύσεις που κατέληξαν Δευτέρα προς Τρίτη, 20 και 21 Ιουλίου 2020! Από τη μια μεριά, η απόδειξη ότι οι ηγέτες μας απέδειξαν ότι πρώτα σκέφτονται τα εκατομμύρια και μετά η ηθική, όπως λέει το γερμανικό περιοδικό Der Spiegel Από την άλλη μεριά, όμως, έχουμε μια πρώτη της Ε.Ε., που δεν μπορεί να παραγνωριστεί εύκολα και που μάλλον πρέπει να της αποδώσουμε την πραγματική της αξία. Για πρώτη φορά η Κομισιόν θα βγει να δανειστεί για να χορηγήσει δωρεάν πόρους, όχι βέβαια το αρχικό ποσόν των 500 δισ., αλλά 390 δισ. ευρώ, που μπορεί να θεωρηθεί ως ένα ικανό ποσόν, όχι για να εξαλειφθούν τα θλιβερά οικονομικά αποτελέσματα της πανδημίας, αλλά τουλάχιστον, έστω και περιορισμένη, η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη έκανε την εμφάνισή της.
Οι δηλώσεις του πρωθυπουργού κ. Μητσοτάκη πρέπει να ιδωθούν από φίλους και αντιπάλους με το δέοντα θετικό τρόπο. Παρά τις αλλαγές και τις τροποποιήσεις, όταν όλοι μιλούσαν για 30-50 δισ. ευρώ, συντάξαμε σημείωμα που προβλήθηκε από τις στήλες της εφημερίδας, όπου φαίνεται ότι οι υπολογισμοί μας βασιζόμενοι στην εμπειρία των διαπραγματεύσεων θα μπορούσαν να φθάσουν στα 70-73 δισ. ευρώ. Και βέβαια, άκουσα τη δήλωση του κ. πρωθυπουργού με ιδιαίτερη προσωπική ικανοποίηση. Τώρα, αν καταφέρει να εφαρμόσει και την άλλη δήλωση που έκανε, δηλαδή ότι δεν πρόκειται να κατασπαταληθούν τα χρήματα αυτά, και καταφέρει να βάλει τη δημόσια διοίκηση να δουλέψει σωστά, μπορεί να προικοδοτηθεί με το αποτέλεσμα της δήλωσής του.
Οι ηγέτες της Ε.Ε. κατάφεραν να καταλήξουν σε συμφωνία. Συμφώνησαν για μια ολοκληρωμένη δέσμη 1.824,3 δισ. ευρώ, που συνδυάζει το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ) και μια εξαιρετική προσπάθεια ανάκαμψης στο πλαίσιο του μέσου Ε.Ε. επόμενης γενιάς (NGEU). Η συμφωνία αυτή δεν είναι το αποτέλεσμα της ενότητας και της αλληλεγγύης, αλλά μάλλον ενός σκληρού συμβιβασμού. Και ενώ του συμβουλίου προεδρεύει ένας έμπειρος διαπραγματευτής, ο πρώην πρωθυπουργός του Βελγίου Σαρλ Μισέλ, η δήλωσή του «…Και το πιο σημαντικό αυτή τη στιγμή είναι η σωστή συμφωνία για την Ευρώπη», δεν περιποιεί τιμή για τον ίδιο!
Μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός της Ε.Ε. (1.074,3 δισ. ευρώ)
Το ΠΔΠ θα επιτρέψει στην Ε.Ε. να εκπληρώσει τους μακροπρόθεσμους στόχους της και να διατηρήσει την ικανότητα του σχεδίου ανάκαμψης. Πιστεύω ότι οι πλέον αδύναμοι προϋπολογισμοί καλούνται να πληρώσουν τα σπασμένα από την αποχώρηση της Μεγάλης Βρετανίας! Και μάλιστα οι ευρω-ιθύνοντες έκριναν σκόπιμο να βάλουν στην άκρη και ένα κονδύλι 5 δισ. ευρώ για τις οικονομίες που θα πληγούν περισσότερο από το BREXIT!
Η θέση που έπρεπε να καταλήξει ο μακροχρόνιος προϋπολογισμός ήταν άνω του 1,3 τρισ. ευρώ και θα το βρούμε μπροστά μας όταν έλθει η ώρα! Για την ώρα στα συμπεράσματα παρατίθενται οι τομείς που θα καλύψει το ΠΔΠ:
-ενιαία αγορά, καινοτομία και ψηφιακή
-συνοχή, ανθεκτικότητα και αξίες
-φυσικοί πόροι και περιβάλλον
-μετανάστευση και διαχείριση συνόρων
-ασφάλεια και άμυνα
-γειτονιά και τον κόσμο
Ευρωπαϊκή δημόσια διοίκηση
Τα ποσά που θα κατανεμηθούν και στη συνέχεια θα οδεύσουν προς τους εθνικούς κορβανάδες, όσον μας αφορά, έχουν να κάνουν και με την ικανότητα απόληψης της χώρας μας, όπως έχουμε εξηγήσει σε προηγούμενα σημειώματά μας.
Ταμείο ανάκαμψης
Διευκόλυνση ανάκτησης και ανθεκτικότητας (Recovery and Resilience Facility (RRF)= 672,5 δισ. ευρώ, εκ των οποίων με μορφή δανείων θα χορηγηθούν 360 δισ. ευρώ.
Οι μη επιστρεπτέες ενισχύσεις κατανέμονται ως εξής:
Επιδοτήσεις 312,50
ReactEU 47,50
Horizon Europe 5,00
InvestEU: 5,60
Αγροτική ανάπτυξη 7,50
Just Transition Fund (JTF) 10,00
RescEU: 1,9 1,90
ΣΥΝΟΛΟ 390,00
Τα ποσά αυτά προορίζονται για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που θέτει η πανδημία COVID-19. Βάσει της συμφωνίας, η Επιτροπή θα μπορεί να δανειστεί έως 750 δισεκατομμύρια ευρώ στις αγορές. Αυτά τα κεφάλαια μπορούν να χρησιμοποιηθούν για δάνεια back-to-back και δαπάνες που διοχετεύονται μέσω των προγραμμάτων ΠΔΠ. Το κεφάλαιο που συγκεντρώνεται στις χρηματοπιστωτικές αγορές θα εξοφληθεί έως το 2058.
Κατανομή των ποσών Recovery and Resilience Facility (RRF)
Το σχέδιο διασφαλίζει ότι τα χρήματα πηγαίνουν στις χώρες και τους τομείς που πλήττονται περισσότερο από την κρίση: 70% βάσει των επιχορηγήσεων του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας θα δεσμευτεί το 2021 και το 2022 και το 30% θα δεσμευτεί το 2023 .
Οι κατανομές από το RRF το 2021-2022 θα καθοριστούν σύμφωνα με τα κριτήρια κατανομής της Επιτροπής λαμβάνοντας υπόψη τα αντίστοιχα επίπεδα διαβίωσης, το μέγεθος και τα επίπεδα ανεργίας των κρατών μελών. Εδώ η χώρα μας μπορεί να διεκδικήσει σημαντικά κονδύλια, που κάνουν τη διαφορά, για την οποία μίλησε και ο πρωθυπουργός στις δηλώσεις του.
Για τις κατανομές 2023, το κριτήριο της ανεργίας θα αντικατασταθεί από τη μείωση του ΑΕΠ το 2020 και το 2021. Και εδώ θα έχουμε δυστυχώς, ισχυρό λόγο.
Διακυβέρνηση και προϋποθέσεις
Σύμφωνα με τις αρχές της χρηστής διακυβέρνησης, τα κράτη μέλη θα προετοιμάσουν εθνικά σχέδια αποκατάστασης και ανθεκτικότητας για το 2021-2023. Αυτές θα πρέπει να είναι συνεπείς με τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις και να συμβάλλουν στις πράσινες και ψηφιακές μεταβάσεις.
Κλιματική δράση
Το 30% των συνολικών δαπανών από το ΠΔΠ και την Ε.Ε. επόμενης γενιάς θα στοχεύει σε έργα που σχετίζονται με το κλίμα. Οι δαπάνες στο πλαίσιο του ΠΔΠ και της Ε.Ε. επόμενης γενιάς θα συμμορφωθούν με το στόχο της Ε.Ε. για την κλιματική ουδετερότητα έως το 2050, τους στόχους της Ε.Ε. για το κλίμα το 2030 και τη συμφωνία του Παρισιού.
Ίδιοι πόροι
Οι ηγέτες της Ε.Ε. συμφώνησαν να παράσχουν στην Ε.Ε. νέους πόρους για την αποπληρωμή κεφαλαίων που συγκεντρώθηκαν στο πλαίσιο της Ε.Ε. επόμενης γενιάς. Συμφώνησαν για μια νέα εισφορά για πλαστικά που θα εισαχθεί το 2021. Την ίδια χρονιά η Επιτροπή αναμένεται να υποβάλει πρόταση για ένα μέτρο προσαρμογής του άνθρακα και μια ψηφιακή εισφορά, και οι δύο θα εισαχθούν έως το τέλος του 2022.
Στη συνέχεια, η Επιτροπή θα επέστρεφε με μια αναθεωρημένη πρόταση σχετικά με το σύστημα εμπορίας εκπομπών της Ε.Ε. (ETS), ενδεχομένως να το επεκτείνει στους τομείς της αεροπορίας και της ναυτιλίας. Μπορεί, επίσης, να υπάρχουν άλλοι νέοι πόροι, όπως ένας φόρος χρηματοοικονομικών συναλλαγών. Τα έσοδα των νέων ιδίων πόρων που εισήχθησαν μετά το 2021 θα χρησιμοποιηθούν για την πρόωρη αποπληρωμή του δανεισμού NGEU.
Ένα βήμα εμπρός και μισό βήμα πίσω μάς σπρώχνουν, όπως το έμβολο του τρένου, να πηγαίνουμε μπροστά…
Σε επόμενο σημείωμά μας θα αναλύσουμε τα συμπεράσματα που ανακοινώθηκαν, μετά τις πρώτες πτυχές του ζητήματος που θέσαμε σήμερα.
Του Γιώργου Μαρκατάτου
