-Τέσσερις αμφορείς και ένας δίσκος καθαρού χρυσού
-Πώς ανεύρον τον θησαυρόν δύο χωρικοί
-Απεκαλύφθησαν ενώ προσεπάθουν να πωλήσουν τα ευρήματα εις ευτελείς τιμάς
-Εις την υπόθεσιν αυτήν είναι αναμεμιγμένα πολλά πρόσωπα
-Η γνώμη των ειδικών αρχαιολόγων
Το τμήμα της Ειδικής Ασφαλείας της πόλεώς μας έφερεν από ημερών εις πέρας μίαν σοβαρωτάτην υπόθεσιν αρχαιοκαπηλίας την οποίαν απεπειράθησαν αρκετά πρόσωπα τα οποία φαίνονται αναμεμιγμένα.
Άνευ της επεμβάσεως της αστυνομικής αρχής, η οποία εχειρίσθη καταλλήλως την υπόθεσιν, η Ελλάδα θα εστερείτο ίσως αρχαιολογικών ευρημάτων αμυθήτου αξίας, τα οποία ανευρέθησαν προ τριμήνου περίπου εις την Αβίαν.
Κατά τας αρχάς του παρελθόντος Νοεμβρίου ο Ν. Βλαχονικολός και ο βοηθός αυτού Μ. Μητσέας, κάτοικοι του χωρίου Σωτηριάνικα, ειργάζοντο εις εν κτήμα παρά το 11ον χιλιόμετρον της δημοσίας οδού Καλαμών – Κάμπου της Αβίας, ασχολούμενοι με την δια δυναμίτιδος ανατίναξιν βράχων προς εξαγωγήν λίθων οι οποίοι θα εχρησιμοποιούντο δια την ανέγερσιν μιας ασβεστοκαμίνου.
Οι ανωτέρω μετά τας ανατινάξεις ενώ συνέλεγον τους λίθους, ανεύρον τέσσαρας χρυσούς αμφορείς και έναν ακόμη χρυσόν δίσκον, μεγίστης αρχαιολογικής αξίας. Τα ευρήματα ταύτα αντί οι ανωτέρω να τα παραδώσουν εις τας αρχάς, εσκέφθησαν να τα πωλήσουν και να καρπωθούν την αξία των ως χρυσών σκευών.
Πράγματι δε ελθόντες εις την πόλιν μας ήρχισαν σχετικάς διαπραγματεύσεις με διαφόρους χρυσοχόους.
Η ανακάλυψις
Ενώ όμως οι ανωτέρω δύο χωρικοί διεπραγματεύοντο την πώλησιν των πολυτίμων ευρημάτων, όργανα της ειδικής ασφαλείας είχον τεθή επί τα ίχνη των και παρηκολούθουν τας κινήσεις των. Κατόπιν συντόνων ενεργειών και αφού η ασφάλεια εμόρφωσε την γνώμην ότι αι ανωτέρω διαπραγματεύσεις ήσαν αρκετά «ύποπτοι», ανέφερε σχετικώς εις την εισαγγελικήν αρχήν, η οποία αμέσως επελήφθη της υποθέσεως διατάξασα την σύλληψιν των δύο χωρικών.
Οι αγορασταί των ευρημάτων
Η αστυνομική αρχή εν συνεννοήσει και μετά της εισαγγελικής τοιαύτης, μετά την σύλληψιν του Βλαχονικολού και του Μητσέα έστρεψε τας ενεργείας της δια την ανακάλυψιν των ευρημάτων, τα οποία είχον πωληθή εις διαφόρους και δεν ευρίσκοντο πλέον εις χείρας των συλληφθέντων.
Υποβληθείς εις ανάκρισιν ο Βλαχονικολός επί του οποίου κατεσχέθη ο εις αμφορεύς, κατέθεσεν ότι δύο αμφορείς είχε πωλήσει αντί ποσού 7.500 δραχμών εις τον χρυσοχόον Σωτ. Γάλλον δια του επίσης χρυσοχόου Ρουσσάκη και έναν εις τον οδοντίατρον Σταυρίδην, αντί ευτελεστάτου ποσού. Πράγματι η αστυνομία ενεργήσασα καταλλήλως εξηκρίβωσεν ότι τα κατατεθέντα υπό του Βλαχονικολού ήσαν μέχρι κεραίας αληθή.
Τι λέγει ο κ. Γάλλος
Ο χρυσοχόος κ. Γάλλος, ο οποίος παρέδωσεν εις την εισαγγελικήν αρχήν τους υπ’ αυτού αγορασθέντας δύο αμφορείς, κατέθεσεν ότι προ πολλού χρόνου τον επεσκέφθη εις το κατάστημά του ο Βλαχονικολός, τον οποίον ούτε κατ’ όψιν εγνώριζε και του προσέφερε προς αγοράν τους δύο αμφορείς ως χρυσού.
Ο κ. Γάλλος επειδή δεν εγνώριζε τον Βλαχονικολόν του συνέστησε να του προσκομίση ένα τρίτον πρόσωπον φερέγγυον και γνωστόν του, το οποίον θα του εγγυάτο δια την ταυτότητά του. Κατόπιν αυτού ο Βλαχονικολός επεσκέφθη τον Γάλλον την επομένην, συνοδευόμενος και υπό του χρυσοχόου Ρουσσάκη, ο οποίος του εδήλωσεν ότι του είναι απολύτως γνωστός ο Βλαχονικολός. Πεισθείς ούτω ο κ. Γάλλος περί της ταυτότητος του πωλητού ηγόρασεν ως καθαρόν χρυσόν τους δύο αμφορείς – μη γνωρίζων προφανώς την αρχαιολογικήν αξίαν αυτών – μετρήσαν εις τον Βλαχονικολόν 7.500 δραχμάς, κατά την συμφωνίαν των και 2.000 δραχμάς εις τον Ρουσσάκην ως «προμήθειαν».
Οι άλλοι αγορασταί
Ο οδοντίατρος Σταυρίδης ανακρινόμενος κατέθεσεν ότι ηγόρασεν από τον Βλαχονικολόν, τη μεσολαβήσει τρίτου προσώπου, μάζαν χρυσού και όχι αμφορέα, μη γνωρίζων την προέλευσιν και την αρχαιολογικήν αξίαν αυτού.
Ας σημειωθή ότι ο Σταυρίδης παρουσίασεν εις την ανάκρισιν πλαστήν απόδειξιν αγοράς του αμφορέως ποσού 8.700 δραχμών, φέρουσαν την υπογραφήν του Βλαχονικολού ως πωλητού. Η πλαστότης αποδεικνύεται εκ του γεγονότος ότι ο Βλαχονικολός είναι τελείως αγράμματος.
Ο χρυσός δίσκος επωλήθη εις τον χρυσοχόον Δημητρακόπουλον αντί ποσού 3.500 δραχμών κατ’ αυτόν, ενώ κατά τον Βλαχονικολόν αντί 500 μόνον δραχμών. Το πολύτιμον τούτο εύρημα διελύθη υπό του χρυσοχόου και επωλήθη ως χρυσός.
Τα κατασχεθέντα
Υπό του εισαγγελέως Καδδίτη κατεσχέθησαν: εις το κατάστημα Σωτ. Γάλλου δύο αμφορείς σκέτοι, άνευ δηλαδή αναγλύφων αρχαίων παραστάσεων, βάρους καθαρού χρυσού 37 1/2 γραμμαρίων. Εις το κατάστημα Ι. Δημητρακοπούλου μάζα χρυσού βάρους 100 γραμμαρίων εκ του αγορασθέντος πιθανώς αρχαιολογικού ευρήματος, το οποίον διελύθη. Πάντως ο Δημητρακόπουλος αρνείται ότι ο κατασχεθείς χρυσός εις το κατάστημά του προήρχετο εκ του διαλυθέντος ευρήματος. Το εύρημα τούτο ως εξηκριβώθη, έφερε διαφόρους αναγλύφους παραστάσεις, ωμοίαζε με φύλλο βιβλίου και ήτο βάρους καθαρού χρυσού 127 γραμμαρίων.
Εις χείρας του Σταυρίδου κατεσχέθησαν τεμάχια χρυσού.
Οι ισχυρισμοί των αγοραστών
Ο Ι. Δημητρακόπουλος ερωτηθείς σχετικώς υπό συντάκτου μας εδήλωσε χθες ότι τον αρχαίον δίσκον, τον οποίον ηγόρασε, του τον προσέφερεν ο Βλαχονικολός εις διάφορα τεμάχια αντί 4.000 δραχμών.
Του εμέτρησα – είπε – 3.500 δραχμάς έναντι και ακολούθως τα τεμάχια αυτά τα διέλυσα δια να τα χρησιμοποιήσω εις την εργασίαν μου. Δεν είχα καν ιδέαν ότι επρόκειτο περί αρχαίων κυπέλλων, τα οποία δεν είμαι εις θέσιν να γνωρίζω.
Ο Σταυρίδης ισχυρίζεται ότι όταν του προσέφερεν ο Βλαχονικολός τον χρυσόν προς αγοράν, τον ηρώτησεν αν είναι γνωστός εν Καλάμαις, εις καταφατικήν δε απάντησιν αυτού επείσθη και ηγόρασε τον χρυσόν προς 300 δραχμάς το δράμι.
Κατόπιν – συνέχισε – αφού μου υπέγραψε σχετικήν απόδειξιν του εμέτρησα την αξίαν, ήτοι 8.700 δραχμάς. Τον χρυσόν αυτόν έλιωσα μη γνωρίζων ότι προήρχετο από αρχαία σκεύη.
Ως και ανωτέρω τονίζωμεν ο Βλαχονικολός ισχυρίζεται ότι δεν υπέγραψεν απόδειξιν εις τον Σταυρίδην καθ’ ο αγράμματος. Ο τελευταίος ούτος λέγει ότι η απόδειξις υπεγράφη υπό του Βλαχονικολού τη βοηθεία του Μένη Σταθοπούλου, ο οποίος του εκράτει και του διηύθυνε την χείρα κατά την υπογραφήν.
Προσαχθείς ενώπιον του εισαγγελέως ο Σταυρίδης, ηρνήθη πάσαν ενοχήν, ως επίσης και να υπογράψη την επίσημον έκθεσιν της κατασχέσεων του χρυσού.
Η θέσις του Βλαχονικολού
Ο συλληφθείς χωρικός Ν. Βλαχονικολός υποβληθείς εις εξαντλητικήν ανάκρισιν υπό του εισαγγελέως, επείσθη τελικώς και κατωνόμασεν ένα προς ένα τους αγοράσαντας τα αρχαία σκεύη, παραδώσας συγχρόνως και τον εις χείρας του ευρισκόμενον εισέτι απώλητον αμφορέα.
Ούτος κατέθεσεν ακόμη ότι εις Σωτηριάνικα προ καιρού τον επεσκέφθη ο Μένης Σταθόπουλος ως Κουρκουτάς και εζήτει ν’ αγοράση από αυτόν και άλλα αρχαία κύπελλα.
Αι αρχαί επιτόπου
Ο εισαγγελεύς μορφώσας την γνώμην ότι τα κατασχεθέντα ευρήματα ήταν μεγίστης αρχαιολογικής αξίας, απετάθη εις το υπουργείον Παιδείας και ζήτησε την αποστολήν εις Καλάμας αρχαιολόγου προς εξακρίβωσιν της αξίας των ευρημάτων ως και ενέργειαν επιτοπίων ερευνών δια την ανεύρεσιν και άλλων υπαρχόντων τυχόν αρχαίων θησαυρών.
Πράγματι κατόπιν της ενεργείας αυτής του εισαγγελέως κατήλθεν εις την πόλιν μας ο έφορος των αρχαιοτήτων Σταυρόπουλος, ο οποίος μετέβη επί τόπου και ενήργησεν επισταμένας ερεύνας. Εις το υποδειχθέν μέρος παρά το 11ον χιλιόμετρον της οδού Καλαμών – Κάμπου, ανευρέθησαν υπό του Σταυροπούλου και του εισαγγελέως, οι οποίοι μετέβησαν επί τόπου, τεμάχια διαδήματος αρχαίων σκευών. Λέγεται ότι τα ευρεθέντα κύπελλα είναι αρίστης τέχνης της Μυκηναϊκής Εποχής και κατά τας βεβαιώσεις των ειδικών αμυθήτου αρχαιολογικής αξίας. Η αξία των ως καθαρού χρυσού αναβιβάζεται εις 150 χιλιάδας δραχμών.
Υπολογίζεται δε ότι εις τον τόπον όπου ευρέθησαν τα σκεύη υπήρχεν αρχαίος τάφος, εντός του οποίου ασφαλώς θα υπήρχον και άλλα κύπελλα, δοθέντος ότι πάμπολλα τοιαύτα έθετον οι αρχαίοι εις τάφους μεγιστάνων.
Οι περί τα αρχαιολογικά ασχολούμενοι τονίζουν ότι έχουν ευρεθή εις παρομοίους τάφους σκεύη όμοια με τα ευρεθέντα παρά τα Σωτηριάνικα από 50 μέχρις 700.
Ας σημειωθή ότι το αποσπασθέν μέρος του βράχου όπου ευρέθησαν τα αρχαία αποτελεί το εν τέταρτον περίπου του όλου βράχου, εντεύθεν δε κρατεί η γνώμη ότι δεν είναι απίθανον εις τον υπόλοιπον βράχον, ο οποίος κατεστράφη κατά την διάνοιξιν της οδού Καλαμών – Κάμπου, να υπήρχον και άλλα σκεύη. Αναφέρεται μάλιστα ότι όταν διηνοίγετο η οδός αυτή ένας εργάτης, Κρης την καταγωγήν, εργαζόμενος εις την εταιρεία Αργυροπούλου, εξηφανίσθη μυστηριωδώς μίαν ημέραν εκ της εργασίας του, συναποκομίζων ίσως διάφορα αρχαία κύπελλα τα οποία ανεύρεν εκεί. Έκτοτε ο εν λόγω εργάτης δεν έδωσε σημεία ζωής.
Καθ’ αρμοδίαν ανακοίνωσιν οι Σ. Γάλλος, Ν. Βλαχονικολός, Ν. Μητσέας, Ι. Δημητρακόπουλος και Χ. Σταυρίδης θα παραπεμφθούν εις δίκην επί παραβάσει του νόμου περί αρχαιοτήτων και του νόμου περί προστασίας του εθνικού νομίσματος. Άπαντες οι ανωτέρω αφέθησαν ελεύθεροι.
H υπόθεσις των αρχαιοτήτων
Ανεχώρησε δι’ Αθήνας χθες την πρωίαν ο αρχαιολόγος του υπουργείου Παιδείας Φοίβος Σταυρόπουλος, όστις παρέλαβε μεθ’ αυτού άπαντα τα ανευρεθέντα αρχαία κύπελλα παρά το χωρίον Σωτηριάνικα. Ως είμεθα εις θέσιν να γνωρίζωμεν άπαντες οι κατηγορούμενοι θα προσαχθούν εις δίκην εντός των προσεχών ημερών βάσει του νόμου 1351 όστις τροποποιεί τον ΒΧΜΕΤ περί αρχαιοτήτων. Ο ανωτέρω νόμος προβλέπει ποινήν φυλακίσεως 1-6 μηνών και χρηματικήν ποινήν 1.000 – 4000 δραχμών «δια τον επί σκοπώ παρανόμου διαθέσεως του αρχαίου και παραλείψαντα πέραν του διμήνου να δηλώσει την κατοχήν τούτου».
