Η Ευρώπη στα μέσα της δεκαετίας που διανύουμε θα πρέπει να τροφοδοτείται με φυσικό αέριο από το υπέδαφος της Ανατολικής Μεσογείου (πρόγραμμα EastMed) για να μπορέσει να ανεξαρτητοποιηθεί από το ενεργειακό μονοπώλιο που ελέγχεται από τη Ρωσία και ταυτόχρονα να προχωρήσει σε γενναία βήματα απεξάρτησης από το πετρέλαιο που η χρήση του συνδέεται πλέον αιτιολογικά με το φαινόμενο του θερμοκηπίου και την επικίνδυνη κλιματική αλλαγή.
Η υλοποίηση, όμως, αυτού του σχεδιασμού προϋποθέτει να λυθούν τελεσίδικα πολύχρονες διαφορές μεταξύ των κρατών που θα συμμετέχουν στην εξόρυξη και μεταφορά της ενέργειας. Έτσι, προβλήματα μεταξύ του Ισραήλ, των Παλαιστινίων, της Τουρκίας, της Κύπρου, της Ελλάδος και ίσως του Λιβάνου θα πρέπει να διευθετηθούν με αμοιβαίες αποδεκτές λύσεις.
Για παράδειγμα, οι χώρες του Περσικού Κόλπου με τη μακρά τους πείρα στην ενέργεια διαβλέπουν ένα μελλοντικό επενδυτικό «Ελντοράντο» και ξεπερνώντας παραδοσιακούς δισταγμούς έχουν επιταχύνει την ενίσχυση των οικονομικών τους συνεργασιών με το Ισραήλ. Η Ρωσία για να ενισχύσει τη ροή του φυσικού της αερίου στις ισχυρές βιομηχανικές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανέπτυξε και αναπτύσσει ένα νέο δίκτυο αγωγών μεταφοράς του φυσικού της αερίου, όπως ο διπλός αγωγός Nordstream, o Southstream, o Turkstream, και o Bluestream.
Επομένως, μπορεί κανείς να υποπτευθεί ότι η ενίσχυση των σχεδίων της και η στενή παρακολούθηση της ανάπτυξης του EastMed θα αποτελούν και δικές της στρατηγικές επιλογές. Οι ΗΠΑ δεν εκπροσωπούν βέβαια μόνο τον επενδυτικό μηχανισμό που με την οικονομική του ευρωστία και τεχνογνωσία θα υλοποιήσει το έργο στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά παράλληλα, χορηγώντας μια άλλη επιλέξιμη ενεργειακή πηγή, θα μπορεί να αναπτύξει νέες στρατηγικές στην Ευρώπη.
Για να έχουμε μια συνολική εικόνα όπως διαμορφώνεται για την ολοκλήρωση του EastMed, οφείλουμε να συμπεριλάβουμε και τις τυχοδιωκτικές προσδοκίες του Ερντογάν στη Συρία, τη Λιβύη και το Αζερμπαϊτζάν. Η Τουρκία γνωρίζοντας, επίσης, ότι θεωρείται ένας επιλέξιμος ενεργειακός συνεταίρος, είτε από τη Ρωσική Gazprom είτε από τη Δύση – γιατί ένας αγωγός που θα μεταφέρει το αέριο από την Ανατολική Μεσόγειο θα κοστίσει λιγότερο αν θα διατρέχει τα εδάφη της Μικράς Ασίας – βάζει σε εφαρμογή όλα τα εθνικά της μεγαλεπήβολα σχέδια του νέου αυτοκρατορικού Οθωμανισμού.
Η πρόσφατη παρουσία του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ στην Αλεξανδρούπολη ήρθε να ενισχύσει το στρατηγικό ενδιαφέρον της υπερδύναμης στη μεγάλη σημασία της ροής του υγροποιημένου αερίου προς τη Δύση, ίσως μέχρι να ολοκληρωθεί και η αντίστοιχη μεταφορά εκείνου του EastMed. Η Ευρώπη φαίνεται αμήχανη, γιατί η εξωτερική και αμυντική πολιτική κάθε ευρωπαϊκής χώρας δεν έχουν ακόμη εκχωρηθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η οικονομία από μόνη της δεν μπορεί να εκπροσωπήσει τις ανάγκες και επιδιώξεις κάθε χώρας ξεχωριστά.
Ίσως και εκεί να στηρίχθηκε η απόφαση της Ρωσίας να τοποθετήσει στην προεδρία της Ρώσικης Εταιρείας Φυσικού Αερίου Gazprom τον τέως Καγκελάριο της Γερμανίας και σοσιαλιστή ηγέτη, Gerhard Schroder, που πιθανά να γνωρίζει καλύτερα από οποιονδήποτε άλλο τις γραμμές επικοινωνίας με τη χώρα του, αλλά και τους άλλους Ευρωπαίους ηγέτες, για να μεταφέρει τα μηνύματα του εργοδότη του. Βέβαια, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν η πρόσφατη υπαναχώρηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά στην οικονομική στήριξη του EastMed είχε να κάνει με τις διεθνείς σχέσεις των ευρωπαϊκών κρατών ή με μελλοντικές “πράσινες” ενεργειακές επιλογές που θα βασίζονται στο υδρογόνο. Η πρόσφατη προσωπική σύγκρουση του προέδρου της Γαλλίας, Emmanuel Macron, με τον πρόεδρο της Τουρκικής Δημοκρατίας σχετικά με θέματα κουλτούρας που γεννά ο θρησκευτικός φονταμελισμός θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι πιθανά να μην κρύβει πολιτισμικά μόνο αίτια, αλλά πρωτοβουλίες που θα οδηγήσουν στη λήψη αποφάσεων που θα δεσμεύουν στρατηγικά χώρες που έχουν λόγο με τα τεκταινόμενα.
Η Ελλάδα, όμως, βρίσκεται ίσως στη σημαντικότερη καμπή της σύγχρονης ιστορίας της, αφού οι αποφάσεις που θα οδηγηθεί να πάρει θα δεσμεύουν όλες τις επόμενες γενιές του έθνους.
Οι συμφωνίες που θα προκύψουν δε θα πρέπει κοντόφθαλμα να περιορίζονται σε συμμαχίες και εδαφικούς επαναπροσδιορισμούς, αλλά και σε συμμετοχική διαδικασία στον έλεγχο της ενέργειας που θα παράγεται και θα μεταφέρεται από τη χώρα μας. Το ενεργειακό υπόβαθρο προσδιορίζει τη μελλοντική ανάπτυξη και ισχυροποίηση μιας χώρας και ο περιορισμός των δυνατοτήτων της κοινωνίας μας από κάθε είδους πολιτικά, επιχειρηματικά και ακαδημαϊκά μονολιθικά δήθεν πράσινα ή κάθε άλλου είδους πρότυπα μπορεί να ενισχύσουν τα συμφέροντα οιοδήποτε άλλου εκτός της Ελλάδας.
Οι προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ θα δώσουν το εναρκτήριο λάκτισμα στο νέο και ίσως τελευταίο γύρο των ζυμώσεων για την ανάδυση των τελικών αποφάσεων για την περιοχή. Από τη μεριά μας οφείλουμε να αναπτύξουμε μια ξεκάθαρη εθνική πολιτική χωρίς παρεκκλίσεις λόγω ιδεοληψιών, αφήνοντας πίσω αυτούς τους λίγους, τους ερωτευμένους με το λαϊκισμό.
Δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι μια χώρα θεωρείται ισχυρή και είναι σεβαστή από φίλους και εχθρούς, όχι μόνο αν είναι στρατιωτικά ισχυρή, αλλά αν ο λαός της ομονοεί στα εθνικής σημασίας θέματα και μπορεί έξυπνα να διαχειρίζεται κάθε αναδυόμενη διεθνή συγκυρία. Τέλος, ένας ηγέτης που εκπροσωπεί ένα έθνος εκλαμβάνεται ως σοβαρός εταίρος, όταν εκμεταλλεύεται με οξυδέρκεια τις συνιστώσες ενός προβλήματος και όχι γιατί πιστεύει ότι απλά έχει δίκιο και οι άλλοι αδυνατούν να του το αναγνωρίσουν.
Του Παναγιώτη Χαλβατσιώτη
-O Παναγιώτης Χαλβατσιώτης είναι επίκουρος καθηγητής Παθολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ και αντιπρόεδρος Μελών ΔΕΠ Ιατρικής Σχολής
