Οι πληγές και η θεραπεία
μετά το σβήσιμο των φουγάρων
Κάθε δράση έχει και αντίδραση, κατά το νόμο του Νεύτωνα, ο οποίος επιβεβαιώνεται περίτρανα και στην περίπτωση του mega project της απολιγνιτοποίησης. Το σβήσιμο των φουγάρων των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ θα επηρεάσει αρνητικά την οικονομία της Μεγαλόπολης, όσο και την απασχόληση. Γι’ αυτό, άλλωστε, δρομολογούνται επενδύσεις και προγράμματα στήριξης, μαζί με τη μόχλευση, σε βάθος δεκαετίας, προκειμένου η μετάβαση σε μια οικονομία κλιματικά ουδέτερη να είναι ομαλή και δίκαιη για τις τοπικές κοινωνίες.
Πόσο αποτιμούνται όμως οι οικονομικές επιπτώσεις; Συνολικά, η Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (ΑΠΑ) για τη Μεγαλόπολη, έως το 2024 (το 2023 θα έχει μπει λουκέτο στις λιγνιτικές μονάδες της Αρκαδίας) εκτιμάται στα 305 εκατομμύρια ευρώ.
Το «κλειδί»
Οι συγκεκριμένες εκτιμήσεις περιλαμβάνονται στα προσχέδια των Εδαφικών Σχεδίων Δίκαιης Μετάβασης (ΕΣΔΙΜ), τα οποία εστάλησαν, προ ημερών, για διαβούλευση στους φορείς και το επόμενο διάστημα θα πάρουν τον δρόμο για τις Βρυξέλλες. Η έγκριση της Κομισιόν αποτελεί το «κλειδί» που θα ανοίξει το… σεντούκι με τα ευρωπαϊκά κονδύλια από τους τρεις πυλώνες του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης, δηλαδή από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, το Ειδικό Καθεστώς InvestEU για την προσέλκυση ιδιωτικών κεφαλαίων και τη Δανειακή Διευκόλυνση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων για την υλοποίηση δημοσίων επενδύσεων.
Όσο πιο γρήγορα ολοκληρωθεί η διαδικασία, τόσο συντομότερα θα υλοποιηθούν οι σχεδιαζόμενες επενδύσεις και δράσεις που προβλέπει το εθνικό Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΣΔΑΜ) για την αναδιάρθρωση του παραγωγικού προτύπου του Δήμου Μεγαλόπολης.
Τα εδαφικά σχέδια υποδεικνύουν τις επιλέξιμες περιοχές για τις οποίες θα γίνει χρήση των πόρων και περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τις εκτιμήσεις των οικονομικών, κοινωνικών και εδαφικών επιπτώσεων της μετάβασης προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία και τις ανάγκες και στόχους που συνδέονται με την ανάπτυξή τους έως το 2030. Γι’ αυτό τα μέλη της εξαμελούς γραμματείας του ΣΔΑΜ, με συντονιστή τον κ. Κωστή Μουσουρούλη, προχώρησαν με ταχύτητες… fast track τις μελέτες για τα εδαφικά σχέδια, καθώς στην προκειμένη περίπτωση ο χρόνος είναι χρήμα.
Οι επιπτώσεις
Όπως προέκυψε, οι πολλαπλασιαστικές οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της απολιγνιτοποίησης θα αποτυπωθούν στις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στη συγκεκριμένη περιοχή. Όπως αναφέρεται στα Εδαφικά Σχέδια, για τη Μεγαλόπολη, ο κύκλος εργασιών 315 επιχειρήσεων μπορεί να μειωθεί κατά 107 εκατομμύρια ευρώ.
Ο περιορισμός των δραστηριοτήτων στον ενεργειακό τομέα θα έχει επιπτώσεις και στην απασχόληση. Στη Μεγαλόπολη υπολογίζεται ότι θα χαθούν 3.000 θέσεις εργασίας έως το 2024, με την πλειονότητα να αφορά στο εργατικό δυναμικό που απασχολεί η ΔΕΗ στις λιγνιτικές μονάδες.
Η απασχόληση
Αποτυπώνοντας τις επιπτώσεις από την απολιγνιτοποίηση σε ποσοστά, η απόσυρση των μονάδων παραγωγής ρεύματος με καύσιμο το λιγνίτη θα επιφέρει μείωση της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας στη Μεγαλόπολη. Σε όρους ποσοστιαίας επιρροής, η απόσυρση των λιγνιτικών μονάδων θα επιφέρει μείωση της ΑΠΑ κατά 24% και της απασχόλησης κατά 10%, ενώ θα επηρεαστεί το 3% των επιχειρήσεων και το 11% του κύκλου εργασιών τους.
Η κατάσταση δείχνει ακόμη πιο δραματική εάν ληφθούν υπ’ όψιν τα υψηλά ποσοστά ανεργίας, καθώς στην Περιφέρεια Πελοποννήσου η ανεργία φτάνει το 13,17%.
Στα «δυνατά χαρτιά» για ανάπτυξη της Μεγαλόπολης περιλαμβάνονται ο ορυκτός της πλούτος και η εγγύτητα στις αγορές των βαλκανικών χωρών και σε κοντινά λιμάνια. Επιπλέον, διαθέτει υποδομές μεταφορών, ηλιακό δυναμικό, παραγωγή τοπικών προϊόντων, πλούσια πολιτιστική κληρονομιά και εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό.
Ωστόσο, στα εδαφικά σχέδια απαριθμείται και μια σειρά από αδυναμίες, όπως το χαμηλό εκπαιδευτικό υπόβαθρο του εργατικού δυναμικού, οι περιορισμένες ψηφιακές υποδομές, η περιορισμένη κινητοποίηση τοπικών αρχών, η αναποτελεσματική συνεργασία εμπλεκόμενων μερών, η ανεπάρκεια της χρηματοδότησης κ.ά.
Όσον αφορά στα εδάφη, η αναγέννηση και απορρύπανση των εκτάσεων θα βελτιώσει το περιβάλλον και παράλληλα θα δημιουργήσει τις υποδομές για την προσέλκυση νέων οικονομικών δραστηριοτήτων. Στον ενεργειακό τομέα, ο σχεδιασμός περιλαμβάνει προώθηση της χρήσης εναλλακτικών μορφών ενέργειας και αποθήκευσης.
Χρηματοδότηση
Τα χρηματοδοτικά εργαλεία που αναμένεται να στηρίξουν την αναπτυξιακή μετάβαση είναι ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης και οι πυλώνες αυτού (Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, InvestEU Scheme, ΕΤΕπ – Δανειακή Διευκόλυνση Δημόσιου Τομέα), το Ταμείο Ανάκαμψης, οι Πόροι Εταιρικού Συμφώνου για το Πλαίσιο Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) περιόδου 2014-2020 και 2021-2027, το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης, τα Ανταγωνιστικά Προγράμματα της Ε.Ε., εθνικοί πόροι (Πράσινο Ταμείο, Τέλος Ανάπτυξης Βιομηχανικών Περιοχών, Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων), ιδιωτικά και δανειακά κεφάλαια που συνδέονται με τις επενδύσεις που αναμένεται να υλοποιηθούν.
