Την ερχόμενη Δευτέρα 22 και την Τρίτη 23 Μαρτίου θα πραγματοποιηθεί συνάντηση του Συμβουλίου Γεωργίας και Αλιείας. Στο σημείωμά μας θα ασχοληθούμε με την ατζέντα που αφορά στην πρόοδο της ΚΓΠ. Η ανάλυσή μας για το τι αναμένουμε από το Συμβούλιο Υπουργών στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα μελέτη που έγινε για λογαριασμό της Γενικής Διεύθυνσης Κοινοβουλευτικών Υπηρεσιών Έρευνας (EPRS) της Γραμματείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, και αφορά στο μέλλον της προστασίας των καλλιεργειών στην Ευρώπη. Το θέμα είναι σοβαρό και αξίζει να περιγράψουμε τις βασικές συνιστώσες του1.
Το Συμβούλιο θα συζητήσει τη μεταρρυθμιστική δέσμη της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής, στη βάση της προσέγγισης του Οκτωβρίου 2020. Σημειώνουμε την υψηλότερη περιβαλλοντική φιλοδοξία με μέσα όπως υποχρεωτικά οικολογικά συστήματα, επιτρέποντας ταυτόχρονα στα κράτη μέλη την ευελιξία στον τρόπο επίτευξης περιβαλλοντικών στόχων.
Όλος ο προγραμματισμός της γεωργίας αναφέρεται στο δόγμα «από το αγρόκτημα στο πιάτο». Για το θέμα αυτό έχουμε αναφερθεί σε πολλά σημειώματά μας, με τελευταία αναφορά στις 2 Μαρτίου, σχετικά με τον εφοδιασμό και την επισιτιστική ασφάλεια σε περιόδους κρίσης. Σε κάθε περίπτωση ενδιαφέρον προκαλεί η πρόσφατη δημοσίευση της προαναφερθείσας μελέτης, στην οποία τονίζεται επαρκώς ο στόχος του έργου προστασίας των καλλιεργειών.
Με μια φράση πρόκειται για την παρουσίαση μιας επισκόπησης των επιλογών προστασίας των καλλιεργειών για τους Ευρωπαίους αγρότες, προκειμένου να μπορούν να εργάζονται με βιώσιμο τρόπο. Παράλληλα, το ζητούμενο είναι να διασφαλίζεται η παραγωγή τροφίμων, η διατήρηση της βιοποικιλότητας και η στήριξη των εισοδημάτων των αγροτών. Οι επιλογές που προτείνονται για την άσκηση αυτής της πολιτικής βασίζονται σε αξιολόγηση των τρεχουσών και των αναδυόμενων πρακτικών προστασίας των καλλιεργειών και του αντίκτυπου τους στους στόχους της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής (ΚΓΠ). Αυτή η επισκόπηση δείχνει ότι πολλές πρακτικές προστασίας των καλλιεργειών βρίσκονται υπό συνεχή ανάπτυξη και έχουν τη δυνατότητα να βελτιώσουν τη μελλοντική προστασία των καλλιεργειών στην Ευρώπη.
Ουσιαστικά η ατζέντα του προσεχούς συμβουλίου υπουργών Γεωργίας θα ασχοληθεί με τα εξής:
1. Φυτοϋγειονομικά μέτρα κατά των επιβλαβών οργανισμών (προστασία από τα φυτικά παράσιτα που απειλούν τη γεωργία). Τα Ηνωμένα Έθνη κήρυξαν το 2020 ως έτος αφιερωμένο στην υγεία των φυτών.
2. Βιολογικοί παράγοντες κατά των επιβλαβών οργανισμών
3. Από το αγρόκτημα στο πιάτο: Τα τρόφιμα της Ευρώπης θα είναι υγιή και βιώσιμα.
Βέβαια, η επιτυχία από την εφαρμογή αυτής της πολιτικής εξαρτάται από το βαθμό στον οποίο συμπορεύονται με τα συμφέροντα των ομάδων ενδιαφερομένων. Και επειδή η διατροφή αφορά στους ζώντες οργανισμούς, εδώ μιλούμε για τους αγρότες,
τους προμηθευτές, τις αλυσίδες εφοδιασμού, την κατανάλωση και όσους υπερασπίζονται τα κοινωνικά συμφέροντα.
Τα συστήματα που παρεμβαίνουν στο μακρύ κατάλογο των ενδιαφερομένων και μπορούν να είναι για παράδειγμα, η φυτοϋγειονομική πολιτική, ολόκληρο το σύστημα παραγωγής καλλιεργειών, η αλυσίδα εφοδιασμού και οι διεθνείς εμπορικές σχέσεις.
Μόνο με την προϋπόθεση αυτή και με δεδομένο ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξάνεται συνεχώς και αναμένεται να φθάσει τα 11 δισ. ψυχών προς το τέλος του 21ου αιώνα, πρέπει να μη διαφεύγει από το νου μας ότι άνθρωποι θα πρέπει να τρέφονται. Μια αντίστοιχη αύξηση στην παραγωγή τροφίμων απαιτείται για τη διατήρηση του μελλοντικού πληθυσμού. Η ανάπτυξη της παραγωγής τροφίμων μπορεί να επιτευχθεί με τη χρήση περισσότερων καλλιεργήσιμων εκτάσεων και αύξηση της απόδοσης ανά στρέμμα.
Ωστόσο, η αύξηση της χρήσης γης για τρόφιμα ή παραγωγή συμβάλλει σημαντικά στην απώλεια της βιοποικιλότητας, ανεπιθύμητη εξέλιξη! Κατά συνέπεια, αυξάνεται η πίεση για βελτίωση της παραγωγικότητας των τροφίμων ανά εκτάριο. Για να δούμε τι σημαίνει αυτό, παραθέτουμε έναν πίνακα με πηγή τη Eurostat, σχετικό με την καλλιεργούμενη έκταση στην Ε.Ε. Στον πίνακα αυτό φαίνεται η συνολική έκταση των κύριων κατηγοριών των καλλιεργειών στην Ε.Ε.
Πίνακας 1: Καλλιεργούμενη έκταση ανά κατηγορία στην Ε.Ε.
Σε 000 στρέμματα
Κατηγορία καλλιεργειών Έκταση (%)
Αροτραίες καλλιέργειες 804.630 74,7
Λαχανικά 20.270 1.9
Φρούτα, μούρα και ξηροί καρποί 32.240 3.0
Αμπελοκαλλιέργειες 30.340 2.8
Ελαιοκαλλιέργειες 50.920 4.7
Προσωρινά λιβάδια για βοσκή (γρασίδι) 138.650 12.9
Σύνολο 1.077.070 100,0
Οι ειδικοί καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ένα από τα σημαντικότερα μέσα για να επιτευχθεί μεγάλη απόδοση σε εκτάριο είναι η χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων(ΦΠΠ). Τα ζιζανιοκτόνα, τα εντομοκτόνα και τα μυκητοκτόνα βοηθούν στην προστασία των φυτών από επιβλαβή παράσιτα, ασθένειες και ζιζάνια. Ωστόσο, η χρήση ΦΠΠ υπόκειται σε κοινωνικές ανησυχίες, λόγω των κινδύνων για την ανθρώπινη υγεία, των αγροτών που τα χρησιμοποιούν, των καταναλωτών και, σε ορισμένες περιπτώσεις, των παρευρισκομένων και του περιβάλλοντος (απώλεια βιοποικιλότητας). Είναι λογικό, λοιπόν, να αναρωτιόμαστε κατά πόσον η χρήση ΦΠΠ μπορεί να μειωθεί, ενώ διατηρείται ή αυξάνεται η απόδοση.
Κι εδώ ο στόχος αφορά στην επισκόπηση των επιλογών προστασίας των καλλιεργειών για τους Ευρωπαίους αγρότες που θα μπορούσαν να τους επιτρέψει να εργάζονται με βιώσιμο τρόπο, διασφαλίζοντας παράλληλα την παραγωγή τροφίμων, διατηρώντας τη βιοποικιλότητα και στήριξη των εισοδημάτων των αγροτών.
Βασική συνιστώσα είναι η φυτοϋγειονομική διαχείριση κινδύνου, που σημαίνει να προλαμβάνουμε την εξάπλωση εξωτικών φυτικών παρασίτων και ασθενειών.
Σοβαρό πλεονέκτημα δίδεται σε όσους καλλιεργητές διαχειρίζονται τα θρεπτικά συστατικά και τη γονιμότητα του εδάφους.
Στο σύστημα που μελετάται, η αλυσίδα εφοδιασμού συνδέεται με τις πρακτικές προστασίας των καλλιεργειών και μάλιστα αυτές που μπορούν να επηρεάσουν το κόστος παραγωγής. Οι αγρότες μπορούν να εξετάσουν να κάνουν αλλαγές εάν υποστηρίζονται από τους χονδρέμπορους, λιανοπωλητές και καταναλωτές που πληρώνουν υψηλότερες τιμές. Το ίδιο μπορούμε να υποστηρίξουμε και για το διεθνές εμπόριο. Η εφαρμογή της πολιτικής προστασίας των καλλιεργειών στην Ε.Ε. μπορεί να δημιουργήσει ανταγωνιστικές διαφορές με παραγωγούς εκτός Ε.Ε. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγή της εγχώριας παραγωγής σε εισαγωγές προϊόντων που δε συμμορφώνονται με την Ε.Ε., άρα θα παραβίαζαν το στόχο της ΚΓΠ για τη διασφάλιση ενός δίκαιου εισοδήματος αγρότες.
Ως προς τις πρακτικές προστασίας των καλλιεργειών πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη η καλή απόδοση, το εισόδημα των αγροτών, η βιοποικιλότητα, οι επικονιαστές, η κλιματική αλλαγή, η υγεία και ασφάλεια των τροφίμων, η επισιτιστική ασφάλεια και ανταγωνιστικότητα της γεωργίας. Και όλα αυτά για την Ε.Ε.
Και δε θα πρέπει να λησμονούνται όλες οι ομάδες συμφερόντων που εμπλέκονται ήτοι:
-Παραγωγοί (αγρότες και καλλιεργητές)
-Πελάτες (καταναλωτές, λιανοπωλητές και βιομηχανία επεξεργασίας τροφίμων)
-Προμηθευτές (βιομηχανία προστασίας καλλιεργειών και άλλοι προμηθευτές)
-Κοινωνία
Η περίσκεψη για το καλύτερο είναι στα χέρια όλων των ομάδων συμφερόντων που εμπλέκονται.
Του Γιώργου Μαρκατάτου
1 Με τίτλο: The future of crop protection in Europe, που δημοσιεύθηκε στις 16/2/2021.
