Απαντώντας (σ.σ. στις αρχές του περασμένου φθινοπώρου) σε επίκαιρη ερώτηση του βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ -Π.Σ. Μεσσηνίας Αλέξη Χαρίτση, σχετικά με τις αρχαιότητες της πλατείας Υπαπαντής, η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνα Μενδώνη, είχε αναφέρει μεταξύ άλλων: “Δε σας κρύβω ότι εκτιμώ την έγνοια σας, όπως και το ενδιαφέρον μερίδας -γιατί στην Καλαμάτα δεν υπάρχει ταύτιση απόψεων για αυτό το θέμα- των συμπατριωτών σας, που επιθυμούν να ερευνηθεί το παρελθόν της πόλης και να αποκαλυφθούν τα δεδομένα τα οποία ενδεχομένως θα ενίσχυαν την άποψη ότι η σημερινή Καλαμάτα ταυτίζεται χωροταξικά με την αρχαία πόλη των Φαρών.
Όπως ήδη έχω αναφέρει με βάση και τις αρχαιότητες της Υπαπαντής, κάποιοι μελετητές θεωρούν ότι η αρχαία πόλη των Φαρών αναπτύχθηκε στην περιοχή εντός και γύρω από το Κάστρο Καλαμάτας.
Απλώς αναρωτιέμαι αν έχετε σκεφθεί ότι θα μπορούσατε όλοι οι φορείς της πόλης να αναζητήσετε, με πιο επιστημονικό τρόπο, το παρελθόν της Καλαμάτας στο Κάστρο; Γιατί αν πραγματικά η σύγχρονη πόλη επιθυμεί την έρευνα και την ανάδειξη του παρελθόντος της, θα μπορούσε η Εφορεία Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, και την υποστήριξη των αυτοδιοικητικών φορέων, αλλά και των λοιπών φορέων της Καλαμάτας, ακόμα και φορέων της κοινωνίας των πολιτών, να εκπονήσει ένα πρόγραμμα συστηματικής αρχαιολογικής έρευνας στο Κάστρο”.
Κάτι που, όπως είχε τονίσει, “θα έχει πραγματικά νόημα, καθώς το πεδίο της έρευνας μπορεί να επιλεγεί εξ αρχής με επιστημονικά κριτήρια. Το υπουργείο Πολιτισμού και οι καθ’ ύλην αρμόδιες υπηρεσίες του έχουν -μέσα στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης- την υποχρέωση να διασφαλίζουν τα μνημεία με βάση τις αρχές της ολοκληρωμένης προστασίας, έτσι όπως αποτυπώνονται στο νόμο και στις διεθνείς συμβάσεις που έχει υπογράψει και κυρώσει η Ελλάδα.
Θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι και στην περίπτωση των αρχαίων Φαρών, της σημερινής Καλαμάτας ενδεχομένως, το υπουργείο Πολιτισμού είναι υποχρεωμένο να πράξει ακριβώς το ίδιο».
Σε συνέχεια των παραπάνω, τις προηγούμενες μέρες (18 Μαΐου) το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο Καλαμάτας συζήτησε στη συνεδρίασή του το θέμα «Έγκριση ή μη τριετούς ερευνητικού προγράμματος συνεργασίας του Τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας με τίτλο: Αρχαιολογική Έρευνα Κάστρου Καλαμάτας (2021-2023)».
Η απόφαση ήταν θετική και στο πλαίσιο του προγράμματος θα γίνει συστηματική αρχαιολογική έρευνα στην ακρόπολη του Κάστρου και στη νοτιοανατολική πλευρά, στην περιοχή όπου βρίσκεται το φυλάκιο.
Η υλοποίηση του προγράμματος αναμένεται να ξεκινήσει τον προσεχή Σεπτέμβριο, ενώ υπεύθυνες είναι από το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου η πρόεδρος του Τμήματος Ιστορίας Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών Ιωάννα Σπηλιοπούλου και από την Εφορεία Αρχαιοτήτων η διευθύντρια Ευαγγελία Μηλίτση-Κεχαγιά.
Να σημειωθεί πως η απόφαση του ΚΑΣ για την πραγματοποίηση του ερευνητικού προγράμματος ήταν ομόφωνη.
Η ίδρυση του Κάστρου Καλαμάτας ανάγεται στη βυζαντινή περίοδο, ωστόσο η σημερινή του μορφή οφείλεται σε μεγάλη ανακατασκευή του από το Φράγκο πρίγκιπα και ιδρυτή του πριγκιπάτου της Αχαΐας, Γοδεφρείδο Α΄ Βιλλεαρδουίνο, στις αρχές του 13ου αι.
Το κάστρο υπήρξε κληρονομικό φέουδο της οικογένειας των Βιλλεαρδουίνων από το 1205 έως το 1322. Σε αυτό γεννήθηκε ο γενναίος ιππότης Γουλιέλμος Βιλλεαρδουίνος, πρίγκιπας της Αχαΐας και η κόρη του, η θρυλική Ιζαμπώ, γνωστή από το ομώνυμο μυθιστόρημα του Α. Τερζάκη.
Α.Π.
