Επί του βραχώδους λόφου, όστις εβάφη με το αίμα των προμάχων της ελληνικής ελευθερίας, εις τον ιερόν χώρον του Μανιακίου, οι Μεσσήνιοι επίγονοι θα καταθέσουν αύριον την λατρείαν και ευγνωμοσύνην των, δονούντες την σιωπήν των αιματηρών φαράγγων με τον ωραιότερον ύμνον προς τους μαχητάς, με το βρόντον των πυροβόλων όπλων.
Εκεί το άνθος της πνευματικής, πολιτικής και κοινωνικής Μεσσηνίας στοιχούμενον από την ώριμον και τρυφεράν νεολαίαν του τόπου, θα κλίνη γόνυ επί του τύμβου των προγόνων, οι οποίοι έγραψαν με το τίμιον αίμα των μίαν νέαν σελίδα Θερμοπυλών επί των δέλτων της ελληνικής Ιστορίας.
Η έμπνευσις της τελέσεως μνημοσύνου εις εκείνον τον τόπον, όπου ολίγα καρυοφύλλια υπό τον Παπαφλέσσαν κατεπτόησαν τον μυριοπληθή στρατόν του Ιμβραήμ, είναι ομολογουμένως ωραία και το γεγονός ότι την μαρτυρικήν αυτή αυτοθυσίαν θα υμνήσει υπέροχον της Μεσσηνίας τέκνον, ο Νικόλαος Πολίτης, καθιστώσι την σεμνήν εορτήν απείρως ενδιαφέρουσαν.
Πάσα μεσσηνιακή ψυχή, κάθε λάτρης των προγονικών άθλων, άπασα η νεολαία η εμπνευομένη εκ των διδαγμάτων του παρελθόντος νέα κατορθώματα δια το μέλλον, έχει το καθήκον να σπεύση εκεί όπου ο λόγος και το πυρ θα στεφανώσουν τα λευκάζοντα οστά των μαχητών του Μανιακίου. Είναι καθήκον τούτου ευλαβούς σεβασμού προς την μνήμην των μαρτυρικών προγόνων και υποχρέωσις προς τον εαυτόν μας, τον έχοντα ανάγκην να έρχεται εις επαφήν με τους ωραίους και τραγικούς άθλους των ελευθερωτών πατέρων.
_____________
Η ΕΟΡΤΗ ΚΑΙ ΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΤΟΥ ΜΑΝΙΑΚΙΟΥ
-Ποίοι αναχωρούν σήμερον
«ΘΑΡΡΟΣ» 21 Μαΐου 1911
Ζωηρά κίνησις χθες εν τη Επισκοπή Μεσσηνίας, όπου ο Σος Μελέτιος, ο Επιθεωρητής Σιώρης, ο βουλευτής Κουτσομητόπουλος και τα άλλα μέλη της Επιτροπής διηυθέτουν τα της διεξαγωγής της εορτής και των αγώνων εν Μανιακίω.
Απεφασίσθη όπως η Επιτροπή, ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου Ν. Πολίτης, οι βουλευταί, οι αντιπρόσωποι του Παμμεσσηνιακού Συνδέσμου Αθηνών και οι λοιποί εκ των επισήμως μετεχόντων της εορτής αναχωρήσωσι σήμερον δια Νησίον εις το Μανιάκι.
Την πρωίαν επίσης σήμερον αναχωρούν εκείσε πεζή πεντήκοντα άνδρες του ενταύθα Πεζικού Συντάγματος υπό τον υπολοχαγόν Ξ. Κωστέαν και τους ανθυπολοχαγούς Σγούρον και Νικολαρέαν. Οι στρατιώται θα διανευκτερεύσουν εις το χωρίον Κοντογόνι, καταλύοντες εις οικίας των χωρικών.
Χθες ανεχώρησεν επίσης εις Μανιάκι ο ανθυπομοίραρχος Ματσαντώνης με έφιππον απόσπασμα χωροφυλάκων.
Εκ Τριφυλίας θα παραστούν εις τας εορτάς ο Δήμαρχος με το Δημοτικόν Συμβούλιον Φλεσσιάδος, οι μαθηταί των Δημοτικών Σχολείων Λιγουδίστης, ο Επιθεωρητής Βασιλειάδης και πολλοί ιδιώται.
__________________
ΠΡΟΣ ΤΟ ΙΕΡΟΝ ΜΑΝΙΑΚΙ
«ΘΑΡΡΟΣ» 22 Μαΐου 1911
Επί του διαδήματος των μεγαλουργημάτων της Ελληνικής Ιστορίας η Μεσσηνία λάμπει δια του ωραιοτέρου και πλέον υψηλού άθλου.
Εις τον υπερήφανον λόφον του Μανιακίου ευάριθμοι μαχηταί της Ιθώμης αντετάχθησαν εις την χειμαρρώδη στρατιάν του Αιγυπτίου κατακτητού επερχομένου προς καταστροφήν της μεσσηνιακής πατρίδος.
Δεν ήτο άμυνα ο αγώνα εκείνος των τιμίων στρατιωτών, δεν ενείχε ουδέ μίαν ελπίδα νίκης η πάλη του ενός προς τους είκοσι, δεν ηγνόουν οι μαρτυρικοί υπερασπισταί των ταμπουριών ότι ο θάνατος θα σπείρη μέχρις ενός τα πτώματά των εις τους αιχμηρούς βράχους. Αλλ’ εγνώριζον ότι ο θάνατος εκείνος έρχεται παραστατούμενος από την Δόξαν, ότι δι’ ενός φιλήματος αφαιρεί την ζωήν και δια του άλλου χαρίζει την Αθανασίαν.
Και εχώρησαν προς τον θάνατον αυτόν άτρομοι, γαλήνιοι, κοινωνούντες ιερόν πυρ αυτοθυσίας από την αδάμαστον ψυχήν του Αρχηγού, του ευγενούς ως ο Ατρείδης, δεξιού ως ο Οδυσσεύς και υπέροχου την πολεμικήν αρετήν ως ο Αχιλλεύς.
Αι σελίδες της Ελληνικής Δόξης δεν είναι ενδεείς παραδειγμάτων αυταπαρνησίας, περιφρονήσεως του θανάτου και τόλμης απαραμίλλου. Η θυσία όμως του Μανιακίου, η αιματηρά εκατόμβη των τριακοσίων, οίτινες υπό των Δικαίον Φλέσσας έπεσαν μέχρις εντός εις τας ισχνάς επάλξεις του βράχου, χωρίς να υπερασπίζωνται αλλά μόνον δια να πέσουν, η ωραία εκείνη ορμή των ψυχών προς την ευθανασίαν, ο μαρτυρισμός αυτός των Μεσσηνίων μαχητών, αποτελούν αναμφιβόλως υπέροχον απόδειξιν της ελληνικής αρετής, ομοίαν της οποίας μόνον η Έξοδος του Μεσολογγίου παρέδωκεν εις την Ιστορίαν.
Μετά πάροδον αιώνος, καθ’ ον τα οστά των μαρτύρων ελεύκαζον υπό τον φλογώδη ήλιον της Μεσσηνίας και τους λυγρούς υετούς του Νότου, οι απόγονοι των ηρωικών πατέρων ενθυμήθησαν το χρέος προς τους Ελευθερωτάς και σπεύδουν να καταθέσουν εκεί επάνω τον φόρον της ευγνώμονος αναμνήσεως και του θαυμασμού.
Η ξηροί κρότοι των πυροβόλων της μεσσηνιακής νεότητος αμιλλωμένης να κατακτήση τον κότινον της ευγενούς νίκης, ας ανακαλέσουν τας ιεράς ηχούς των καρυοφυλλιών που εβρόντησαν τελευταίαν φοράν εις τα τιμίας χείρας των μαρτύρων.
Θα είναι βροντώδεις εκείναι απηχήσεις ο ωραιότερος ύμνος προς την Εθνικήν θυσίαν των συμμαχητών του Παπαφλέσσα και το θυμίαμα της πυρίτιδος θα είναι ο τιμιώτερος λίβανος, τον οποίον δύνανται να καύσουν η παρούσα μεσσηνιακή γενεά και η πάγκαλος άνοιξις περί τα οστά των μαρτυρικών προγόνων.
«Θ»
ΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΤΟΥ ΜΑΝΙΑΚΙΟΥ
Η χθεσινή κίνησις
«ΘΑΡΡΟΣ» 22 Μαΐου 1911
Με το τραίνον της Μεσσήνης ανεχώρησαν την 8ην πρωινήν ώραν ο Σεβασμιώτατος Μεσσηνίας Μελέτιος, ο Καθηγητής Ν. Πολίτης, εκ των μελών της Επιτροπής οι Σιώρης επιθεωρητής, Νικολάου ταγματάρχης κ.λπ., οι αντιπρόσωποι του Παμμεσσηνιακού Συνδέσμου Αθηνών, ο βουλευτής Θ. Κουτσομητόπουλος, μέλη της οικογενείας Φλέσσα και αρκετός κόσμος.
Οι αναχωρήσαντες θα διανυκτερεύσουν εις τα χωρία Κοντογόνι, Χαντζή κ.λπ. παριστάμενοι την πρωίαν εις την εορτήν.
Η τελετή θα έχει το εξαιρετικόν ότι θέλουν παρευρεθή κατ’ αυτήν υπέρ τους εκατόν πεντήκοντα ιερείς εκ διαφόρων μερών της Μεσσηνίας.
Απόσπασμα στρατιωτών περί τους πεντήκοντα υπό τον Κωστέαν ευρίσκεται ήδη εις Κοντογόνι και λίαν πρωί θα μεταβή εις το Μανιάκι προς διευθέτησιν του σχολείου Βολής. Κατά πληροφορίας μας εκ Λιγουδίστης θα μεταβούν εις το Μανιάκι πλείστον μετά του αντιπροσώπου του παμμεσσηνιακού συνδέσμου Κοκκέβη, μέγας δε αριθμός μαθητών Δημοτικών Σχολείων θέλει συρρεύσει εκ Λιγουδίστης, των χωρίων της Βουφράδος κ.λπ. Μετά την τελετήν και τον πανηγυρικόν του Πολίτου, οι περισσότεροι προσκυνηταί θα αποχωρήσουν παραμενόντων των σκοπευτών, του Στρατού και των Λιγουδιστιανών, οίτινες ως πλησίον κατοικούντες έχουν εύκολον την μετάβασιν.
ΑΙ ΕΟΡΤΑΙ ΤΟΥ ΜΑΝΙΑΚΟΥ
-Δέκα χιλιάδες λαού εις τον Ιερόν Χώρον
-Λαμπρά επιτυχία
«ΘΑΡΡΟΣ» 24 Μαΐου 1911
Παρ’ όλην την μεγίστην απόστασιν του τόπου των εορτών και αγώνων του Μανιακίου εκ Καλαμών, λαμπροτάτη επιτυχία έστεψεν αυτάς.
Η είδησις της τελέσεως εις τον χώρον όπου έπεσεν ο Παπαφλέσσας συνεκέντρωσεν εκεί άπειρον πλήθος λαού εκ των επαρχιών Πυλίας, Τριφυλίας και Μεσσήνης.
Την συρροήν του κόσμου προμήνυεν η ένθερμος υποδοχή, της οποίας έτυχεν ο Σεβασμιώτατος Επίσκοπος Μεσσηνίας μετά του κ. Πολίτου και της άλλης επιτροπής διερχόμενος τα χωρία εκ Μεσσήνης μέχρι Μανιακίου. Οι χωρικοί με τους ιερείς και διδασκάλους επί κεφαλής υπεδέχοντο τους επισήμους, εις πολλά δε χωρία οίον Χατζή, Βλάση κ.λπ., είχον κατασκευασθή αψίδες, υπό τας οποίας θριαμβευτικώς διήλθεν η συνοδεία του Επισκόπου.
Οι εκ Καλαμών μεταβάντες διήλθον την εσπέραν εις τα χωρία Χατζή, Βλάση, Παιδεμμένον, Μανιάκι, Κοντογόνι και αλλαχού. Ο Επίσκοπος μετά του κ. Πολίτου διέμεινεν εις το Κοντογόνι, φιλοξενηθείς πλουσιώτατα και θερμώς από τους προύχοντας του χωρίου.
Την επιμελητείαν των άλλων ξένων είχεν ο επιθεωρητής Ι. Σιώρης ευγενέστατα μεριμνήσας περί πάντων και αυτοπροσώπως περιποιούμενος όλους.
-Τα εγκαίνια του Ναού
-Μεγαλοπρεπές θέαμα
Η πρωία της Κυριακής εφώτισε τον ιερόν χώρον της μάχης του Μανιακίου πλημμυρισμένον από πλήθη κόσμου, τα οποία μόνον προ 85 ετών κατά την ημέραν της μάχης θα συνεκεντρώθησαν πάλιν εκεί.
Σμήνη πεζών και ιππέων, άνδρες, γυναίκες, παιδιά εκ Λυγουδίστης και της άλλης οδού δια Βουφράδος συνέρρεον πυκνοί προς το μέρος όπου εγείρεται το ναΰδριον εις μνήμην του Παπαφλέσσα και των συμπολεμιστών του.
Μέχρι της ογδόης πρωινής υπολογίζεται άνευ υπερβολής ότι συνεκεντρώθησαν εις το Μανιάκι δέκα χιλιάδες λαού, το πλείστον εκ της επαρχίας Μεσσήνης.
Διεκρίνοντο ο Σεβασμιώτατος μετά εκατόν πεντήκοντα ιερέων, οι βουλευταί Παν. Κ. Φλέσσας, Θ. Κουτσομητόπουλος και Π. Ιατρόπουλος, εκ της Επιτροπής οι Ι. Σιώρης, Κ. Νικολάου ταγματάρχης, Βασιλειάδης επιθεωρητής Τριφυλίας, Γρηγοράκης γυμνασιάρχης, οι αξιωματικοί του 9ου Πεζικού Κωστέας, Σγούρος και Νικολαρέας μετά πεντήκοντα στρατιωτών, εκ Λιγουδίστης, ο Δήμαρχος Αντωναρόπουλος μετά του Κοκκέβη και λοιπών, ο Δήμαρχος Βουφράδος Τσαπόγας και πλήθος άλλων, των οποίων μας διαφεύγουν τα ονόματα.
Παρ’ όλων θαυμάζεται ο λευκός Καπετάνιος Κωνσταντίνος Φλέσσας τον οποίον περιστοιχούσιν οι υιοί και εγγονοί του, πολλοί συγγενείς και υπερπεντήκοντα φουστανελοφόρου Αμφιείς προσελθόντες έφιπποι.
Διακεκριμένη θέσις εδόθη εις του αντιπροσώπους του Παμμεσσηνιακού Συνδέσμου Αθηνών Αρ. Κοκκέβην και Ιω. Καμπάν.
Την τήρησιν της τάξεως είχεν ο ανθυπομοίραρχος Ματσαντώνης μετά χωροφυλάκων εφίππων και αστυνομικοί σταθμάρχαι εκ των πλησιοχώρων Δήμων.
Η λειτουργία και τα εγκαίνια του Ναΰδρίου εγένοντο μετά μεγαλοπρεπείας μοναδικής, εις την οποίαν κυριώτατα συνέβαλεν η παρουσία των ιερέων ανερχομένων εις εκατόν πεντήκοντα.
Όταν ο Σεβασμιώτατος ηυχήθη υπέρ της ψυχής του Παπαφλέσσα και των συναθλητών του ουδείς οφθαλμός έμεινεν αδάκρυτος.
