Μια σειρά από ενστάσεις σχετικά με το έργο «Μνημείο Φωτός» στο Δήμο Καλαμάτας καταγράφονται από το Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών Ελλάδας, το συλλογικό φορέα των εικαστικών καλλιτεχνών, υπό την εποπτεία του υπουργείου Πολιτισμού.
Στην επιστολή που απευθύνεται στο δήμαρχο Θανάση Βασιλόπουλο και το Δημοτικό Συμβούλιο Καλαμάτας, τον περιφερειάρχη Παναγιώτη Νίκα και το Περιφερειακό Συμβούλιο Πελοποννήσου, όπως και στον εικαστικό καλλιτέχνη Παναγιώτη Λαμπρινίδη, εκ μέρους του Διοικητικού Συμβουλίου η πρόεδρος Εύα Μελά και η γενική γραμματέας Βικτώρια Νταρίλα σημειώνουν:
«To Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών Ελλάδας είναι ο συλλογικός φορέας των εικαστικών καλλιτεχνών και συνιστά Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, υπό την εποπτεία του υπουργείου Πολιτισμού, που εκπροσωπεί 6.600 και πλέον εικαστικούς καλλιτέχνες.
Το Επιμελητήριο, όπως έχουμε επισημάνει, έχει την υποχρέωση να μεριμνά για την Τέχνη στο δημόσιο χώρο και την Παιδεία, να συμβάλει στη διαδικασία των πανελλήνιων καλλιτεχνικών διαγωνισμών, να διοργανώνει εκθέσεις, εικαστικές παρεμβάσεις, μορφωτικά συνέδρια και να συνεργάζεται για την προβολή των εικαστικών τεχνών σε όλο το φάσμα της κοινωνικής ζωής και στην εκπαίδευση.
Σε συνέχεια της επικοινωνίας που είχαμε με το Δήμο Καλαμάτας, σχετικά με το ζήτημα που έχει ανακύψει με την αποδοχή της δωρεάς μνημειακής γλυπτικής εγκατάστασης με τίτλο “Μνημείο Φωτός”, που προσφέρει το Ίδρυμα “Καπετάν Βασίλη & Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου” στο Δήμο Καλαμάτας, θα θέλαμε να επισημάνουμε τα παρακάτω:
Ο δήμαρχος Καλαμάτας, απαντώντας στις 25/5/2021 στο υπόμνημα του ΕΕΤΕ που του στάλθηκε στις 21 Μαΐου 2021, μας ενημέρωσε ότι την παραγγελία του έργου και τη δωρεά έκανε ο επιχειρηματίας Κωνσταντακόπουλος των εγκαταστάσεων Costa Navarino. Το συγκεκριμένο έργο είναι αξίας 65.000 ευρώ και στο αρχικό σχέδιο που είχε παρουσιάσει τον Απρίλιο και στις αρχές Μαΐου ο δημιουργός του, γλύπτης κ. Λαμπρινίδης, αυτό ήταν σχεδόν ίδιο με έργο του γνωστού Αμερικανού καλλιτέχνη Sanborn.
Στη συνέντευξη Τύπου που έδωσε ο κ. Λαμπρινίδης, μετά το θόρυβο που ξέσπασε και τις διαμαρτυρίες, στις 24 Μαΐου, η μακέτα παρουσιάσθηκε με εκτεταμένες διαφοροποιήσεις. Τα στοιχεία διαφοροποιήσεων από την αρχική πρόταση (χρήση και εξώγλυφων γραμμάτων, κόκκινο μάρμαρο, όγκος τοιχωμάτων κυκλικών στοιχείων, διαμόρφωση βάσης) διαμορφώνουν μια σύνθεση και πλέον μπορούμε μόνο να αναφέρουμε κάποια “εκλεκτική συγγένεια” με το έργο του Αμερικανού καλλιτέχνη.
Αυτό δε σημαίνει ότι το Επιμελητήριο υπαναχωρεί από την αρχική κρίση που είχε διατυπώσει περί αντιγραφής και η οποία είχε βασιστεί στο πρώτο σχέδιο-πρόταση που είχε καταθέσει ο κ. Λαμπρινίδης.
Θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι με τη χρήση (στη δεύτερη πρόταση που παρουσίασε στις 24/5/2021) του μαρμάρου και το ύφος του εξωγλύφου κειμένου το έργο αυτό συνδέεται πλέον εικαστικά με το παλαιότερο έργο – πινακίδα “Σεισμοί” του 2010 του ιδίου, έργο το οποίο τοποθετήθηκε στην πόλη πάλι με “δωρεά” ιδιώτη.
Ο Δήμος μάς έστειλε στις 25/5/2021 τα πρακτικά της Οικονομικής Επιτροπής(28/4/ 2021) του Δήμου και της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής (11/5/2021), οι οποίες και αποδέχονται τη δωρεά και το έργο θα τοποθετηθεί σε κεντρική πλατεία της Καλαμάτας.
Παρόλα αυτά επισημαίνουμε πως το θέμα έχει τόσο πολιτικές όσο και ηθικές διαστάσεις: ο καλλιτέχνης είναι μέλος της Επιτροπής Καλαμάτα 1821- 2021 και διευθυντής του Εικαστικού Εργαστηρίου της Δημοτικής Επιχείρησης “Φάρις”. Η Επιτροπή Καλαμάτα 1821-2021 είχε κάνει πρόσκληση ενδιαφέροντος για να κατατεθούν ιδέες για τον εορτασμό από το Δήμο της Επετείου, μέσα στις οποίες προτεινόταν και η δημιουργία γλυπτού.
Η Επιτροπή, της οποίας ο κ. Λαμπρινίδης είναι μέλος, απέρριψε τις εν λόγω προτάσεις και στη συνέχεια κάνει ο ίδιος το έργο, το οποίο δωρίζει στο Δήμο ο ιδιώτης.
Επίσης, αναδεικνύεται ένα σοβαρό πρόβλημα, που έγκειται στο ότι η Καλαμάτα, αλλά και άλλες πόλεις της Ελλάδας, έχουν ένα μεγάλο αριθμό καλλιτεχνικών έργων που έχουν τοποθετηθεί στο δημόσιο χώρο, και προέρχονται από δωρεές ιδιωτών.
Οι επενδυτές επιχειρηματίες –όπως οι ιδιοκτήτες της Costa Navarino εν προκειμένω- καθορίζουν εν τέλει την αισθητική του δημόσιου χώρου, (χωρίς διαδικασίες αισθητικής κρίσης από επιτροπές “κρίσης αισθητικής αρτιότητας” που υπήρχαν παλιότερα, χωρίς να περνούν από την “Επιτροπή Κρίσης Εικαστικών Έργων” οι οποίες στις περισσότερες Περιφέρειες δεν έχουν καν συγκροτηθεί), πολύ δε περισσότερο χωρίς η τοπική κοινωνία να λαμβάνεται υπ’ όψιν ως αποδέκτης του έργου.
Με τον τρόπο αυτό καταστρατηγείται και παραγκωνίζεται η διαδικασία των Πανελλήνιων Καλλιτεχνικών Διαγωνισμών και ένα ιδιωτικό ίδρυμα επιβάλλει ένα και μόνο καλλιτέχνη σε κεντρικό δημόσιο χώρο. Ο Πανελλήνιος Καλλιτεχνικός Διαγωνισμός (όταν το κόστος του έργου και η αμοιβή του καλλιτέχνη υπερβαίνει το προβλεπόμενο για απευθείας ανάθεση ποσό) είναι η διαδικασία που έχει το καλύτερο αποτέλεσμα, όχι μόνο γιατί δίνει τη δυνατότητα σε ένα ευρύ κύκλο καλλιτεχνών να καταθέτουν προτάσεις, αλλά και γιατί κρίνεται αισθητικά το έργο και όχι το όνομα, καθώς και το αν συνάδει αισθητικά με το συγκεκριμένο δημόσιο χώρο.
Επιπλέον, το ΕΕΤΕ επισημαίνει ότι ο συγκεκριμένος καλλιτέχνης, γλύπτης κ. Λαμπρινίδης, λόγω της θέσης του στην Κοινωφελή Επιχείρηση Δήμου Καλαμάτας “Φάρις”, έχει μια στενή και πολύπλευρη σχέση με το Δήμο και αυτό συνθέτει ένα πλαίσιο το οποίο θέτει σε αμφισβήτηση τις διαδικασίες που ακολούθησε ο Δήμος και οι οποίες πρέπει να είναι ανοικτές αναφορικά με την ανάθεση καλλιτεχνικών έργων.
Τέλος, οφείλουμε να επισημάνουμε ότι ο καλλιτέχνης, ως μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδας και όντας πνευματικός και καλλιτεχνικός παράγοντας της πόλης του, οφείλει να διασφαλίζει τις αρχές και τις αξίες που αντανακλώνται στις διαδικασίες του τελευταίου».
