Υπέρ πάσαν απαισιοδοξίαν. Υπέρ πάντα φόβον. Υπέρ πάσαν στυγνήν πρόβλεψιν, η έλλειψις του ψωμιού εξακολουθεί. Τα πράγματα είχαν φθάσει από πλείστων ημερών εις το απροχώρητον. Πώς… προχωρούν τώρα και πώς εξοικονομείται ένας νομός με μερικάς οκάδας αλεύρου είναι ακατανόητον.
Ότι περί οκάδων πρόκειται μαρτυροί εγκυρότερον πάσης άλλης αποδείξεως ο πίναξ των εισαχθέντων εις διάστημα δύο εβδομάδων αλεύρων, πίναξ υποβληθείς υπό του τελωνείου εις την Διοικητικήν Αρχήν και καθ’ ον τα εισαχθέντα άλευρα μόλις υπερβαίνουν κατά τι τας 6.000 οκάδας.
Αι σκηναί της απογνώσεως και της αγανακτήσεως του κόσμου εις τα αρτοποιεία και όπου δήποτε αλλαχού παρείχετο αφορμή ήρχισαν, και φυσικώς, να λαμβάνουν χθες αμέσως ανησυχαστικόν χαρακτήρα.
Οι αρτοποιοί ευρίσκοντο εις απελπιστικήν αμηχανίαν περί του τι να πράξουν. Εγίνοντο σκέψεις και εκυοφορούντο αποφάσεις συγκροτήσεως Λαϊκού Συλλαλητηρίου από της πρωίας. Τα πνεύματα ήσαν εν εξάψει. Η απήχησις της Λαϊκής Επαναστάσεως ήτο ακουστή και αισθητή πανταχού.
Το συλλαλητήριον
Ως έκρηξις της κορυφωμένης πλέον κατόπιν τόσων εμπαιγμών της κυβερνήσεως λαϊκής δυσφορίας επήλθε χθες το απόγευμα το συλλαλητήριον των αρτοποιών και όλων των άλλων σωματείων, μετ’ αυτών δε πλήθους λαού. Προς τους διαδηλωτάς κραυγάζοντας «πεινάμε, πεινάμε», «ψωμί, ψωμί» ωμίλησεν από του Εμπορικού Συλλόγου ο κ. Μεντζελόπουλος.
Κατά σύστασιν του ρήτορος κατηρτίσθη επιτροπή εκ των Μεντζελοπούλου, Β. Κροντήρη, Βραχάτη, Καμαρινού, Δραγώνα, Ρεμπουτσάκου και άλλων, επί κεφαλής της οποίας το συλλαλητήριον κατέληξεν εις την Νομαρχίαν.
Εις την Νομαρχίαν
Ο κ. Μεντζελόπουλος, εις τον οποίον απουσιάζοντος του Νομάρχου ο Διευθυντής της Νομαρχίας Μακαρόνας εξέθεσε τας ενεργείας των τοπικών αρχών, εζήτησεν εκ μέρους του Λαού να μεταβή ο Νομάρχης εις το Τηλεγραφείον και να συνεννοηθή απ’ ευθείας μετά του Γούναρη προς άμεσον και δι’ εκτάκτου τραίνου αποστολήν αλεύρων.
Ο κ. Μακαρόνας έσπευσε να ειδοποιήση τον Νομάρχην Κονδάκην, μη δυνάμενος να αναλάβη αυτός την ευθύνην τοιαύτης ενεργείας, αντικειμένης εις τας επιταγάς της Ιεραρχίας.
Εν τω μεταξύ ο λαός εμαίνετο.
-Ψωμί! Ψωμί!
-Θέλουμε τον Νομάρχη!
-Μπάτε μέσα!
Η ώρα παρήρχετο και ο Κονδάκης δεν ανεφαίνετο.
Εις το Νομαρχιακόν κατάστημα ευρίσκετο ο Διευθυντής της Αστυνομίας Γεωργιάδης, καθησυχάζων τα πνεύματα.
Έξω η έξαψις εκορυφούτο και υπήρχον κίνδυνοι βιαίας εισβολής του λαού εις την Νομαρχίαν.
Επί τέλους παρερχομένης της ώρας και μη εμφανιζομένου του Νομάρχου, η Επιτροπή και το πλήθος εν μέσω δαιμονιώδους θορύβου και κραυγών κατηυθύνθησαν εις το Τηλεγραφείον.
Ο Βέρροιος επέτρεψε την διαβίβασιν του κατωτέρω τηλεγραφήματος της Επιτροπής:
Υπουργόν Εσωτερικών
Αθήνας
Ο λαός των Καλαμών συνήλθε σήμερον εις πάνδημον συλλαλητήριον δια την παντελή έλλειψιν των αλεύρων. Κατέφυγεν εις την Νομαρχίαν, όπως δια του Νομάρχου επικοινωνήση μεθ’ υμών και υποδείξη την ανάγκην της ταχείας αποστολής αλεύρων. Ο Νομάρχης απουσιάζων δεν εβοήθησε τον λαόν εις επικοινωνίαν μεθ’ υμών και αναγκαζόμεθα οι αποτελούντες την Επιτροπήν ακολουθούμενοι υπό του λαού να έλθωμεν εις το Τηλεγραφείον και παρακαλέσωμεν υμάς όπως λάβητε την καλωσύνην και προσέλθητε εις το Τηλεγραφείον, όπως συνεννοηθώμεν απ’ ευθείας μεθ’ υμών, καθ’ όσον τούτο απαιτεί ολόκληρος ο λαός.
Ορίσατε παρακαλούμεν ώραν,
Εν αναμονή εις Τηλεγραφείον
Η Επιτροπή
(Έπονται αι υπογραφαί)
Τηλεγραφήματα των Αρχών
Συγχρόνως με το τηλεγράφημα της Επιτροπής διεβιβάσθησαν τηλεγραφήματα του Διευθυντού της Αστυνομίας Γεωργιάδου και της Διοικητικής Αρχής παριστώντων με τα ζωηρότερα χρώματα την κατάστασιν και υποδεικνυόντων τον κίνδυνον της διασαλεύσεως της δημοσίας τάξεως εν η περιπτώσει δεν απεστέλλοντο εγκαιρότατα άλευρα.
Ενέργεια βουλευτού
Νομίζομεν, ότι πρέπει να σημειωθή ότι ο βουλευτής Μεσσηνίας Σ. Ντολιόπουλος από της πρωίας ήδη της χθες προβλέπων την κατάστασιν έσπευσε να αποστείλη το κατωτέρω τηλεγράφημα προς το Υπουργείον:
Εξοχώτατον Υπουργό Εσωτερικών
Παρακαλώ διατάξατε ταχίστην αποστολήν αλεύρων εις Καλάμας.
Λαός ευρισκόμενος προ δύο ημερών άνευ άρτου εν απογνώσει
Σπήλιος Ντολιόπουλος
Βουλευτής Μεσσηνίας
Ποίοι οι υπεύθυνοι
Δια να γνωρίζη η Μεσσηνία τα πράγματα, σημειούμεν και είναι τούτο άλλως γνωστότατον, ότι αι τοπικαί μας αρχαί και οι έμποροι ουδεμίαν απολύτως ευθύνην υπέχουν δια την κατάστασιν. Ο αριθμός των αποσταλέντων κατά τους τελευταίους μήνας σχετικών τηλεγραφημάτων είναι αμέτρητος.
Και Επιτροπή των Σωματείων αντιπροσωπεύουσα όλην την πόλιν μετέβη εις την πρωτεύουσαν, υποσχέσεις άφθονοι και πλούσιοι εδόθησαν υπό του Υπουργείου και μόνον άλευρα δεν εστάλησαν.
Καθ’ όλον το πρώτον δεκαπενθήμερον μόλις 23.000 οκάδες σιδηροδρομικώς και 6.000 δια του λιμένος εις την πόλιν μας, τροφοδοτούσαν έναν νομόν.
H τηλεγραφική απάντησις του Υπουργείου
Υπό της Επιτροπής του Λαϊκού Συλλαλητηρίου μας εδόθησαν τα εξής προς δημοσίευσιν:
«Προς τον λαόν της πόλεως των Καλαμών
Οι αποτελούντες την Επιτροπήν του χθεσινού συλλαλητηρίου ευρίσκονται εις την ευχάριστον θέσιν να ανακοινώσουν ότι αι παρά τω Υπουργώ των Εσωτερικών μεταβιβασθείσαι τηλεγραφικώς αξιώσεις του λαού περί αμέσου αποστολής αλεύρων, ελήφθησαν υπ’ όψιν ως προκύπτει εκ του κάτωθι τηλεγραφήματος, και θεωρεί την αποστολήν αυτής λήξασαν.
Η επιτροπή
Ι. Μεντζελόπουλος, Β. Κροντήρης, Κ. Βραχάτης, Π. Καμαρινός, Σ. Αμπάβης, Ι. Δραγώνας»
Το τηλεγράφημα
Η Τηλεγραφική Διεύθυνσις Αθηνών ετηλεγράφησε τα εξής προς την Τηλ. Διεύθυνσιν Καλαμών:
«Κατά διαταγήν Υπουργού ανακοινώσατε εις Επιτροπήν τα εξής:
Μόλις λαβών γνώσιν εκ τηλεγραφήματος Νομάρχου περί ελλείψεως αλεύρων διέταξα Επιθεωρητήν Τραπέζης επιμελούμενον αποστολήν αλεύρων και σίτου εκ Πειραιώς. Ούτος ήρξατο φορτώνων εις βαγόνια Σιδηροδρόμου, μεθ’ ου συνεννοήθην, άλευρα εκ του ατμομύλου εντός της νυκτός. Όσα φορτωθούν θ’ αναχωρήσουν είτε δι’ ειδικού τραίνου είτε δια του τακτικού πρωινού, ώστε πάντως αύριον εσπέραν θα είναι εις Καλάμας. Χθες έφυγον τέσσαρα βαγόνια και σήμερον δύο δια Καλάμας. Και δια Νησίον δύο χθες και δύο σήμερον. Διετάχθησαν σιδηροδρομικόν σταθμόν αποστείλωσι βαγόνια άνευ διακοπής.
Τηλεγραφική Διεύθυνσις Αθηνών».
Το αποτέλεσμα του συλλαλητηρίου υπήρξεν ούτω απολύτως ευχάριστον και ευτυχώς άμεσον, αποσοβήσαν ίσως διασάλευσιν της τάξεως.
Η εξέγερσις εφάνη τοιαύτη, παρά το ολιγάριθμον των κυρίως διαδηλωτών, ώστε δεν απεκλείοντο κίνδυνοι της δημοσίας ασφαλείας, εν η περιπτώσει δεν ήθελον ληφθή καθησυχαστικαί πληροφορίαι. Το λυπηρόν μάλιστα είναι ότι η τοιαύτη εξέγερσις ώθησεν εις αποφάσεις, αίτινες ηδύναντο ασφαλώς να είναι περισσότερον ψύχραιμοι και λογικαί, χωρίς κατ’ ουδέν να χάνουν εις αποτελεσματικότητα.
Από τοιαύτην δε αναμφισβητήτως έλλειψιν ψυχραιμίας, εξηγουμένην ίσως από την γύρω ατμόσφαιραν την πλήρη κραυγών και παρορμήσεων, απέρρευσεν η ενέργεια της Επιτροπής βιασθείσης να συντάξη τηλεγράφημα προς τον Βασιλέα – τηλεγράφημα καθαπτόμενον μιας ολοκλήρου Κυβερνήσεως – του οποίου διαβίβασις μόνον αφού ελήφθη η ταχυτάτη απάντησις του Υπουργείου απεσοβήθη – ευτυχώς.
Προς τον Κονδάκην
Την νύκτα ελήφθη τηλεγράφημα του τμηματάρχου του Υπουργείου των Εσωτερικών Χωματιανού, προς τον Κονδάκην, παρέχοντος λεπτομερείς πληροφορίας περί των ληφθέντων μέτρων προς άμεσον τροφοδότησιν των Καλαμών δι’ αφθόνου αλεύρου.
Ο ΔΗΜΟΣ ΔΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΕΙΨΙΝ ΤΩΝ ΑΛΕΥΡΩΝ
«ΘΑΡΡΟΣ» 19 Δεκεμβρίου 1915
Κατά την προχθεσινήν ημέραν του συλλαλητηρίου απεστάλησαν τα εξής τηλεγραφήματα του Δήμου προς το Υπουργείον.
Την πρωίαν μεν το εξής εξαιρετικώς επείγον: «Από δύο ημερών στερείται πόλις Καλαμών άρτου. Κάτοικοι εν απογνώσει. Παρακαλούμεν διατάξατε άμεσον αποστολήν δύο βαγονίων αλεύρων εις Σωματείον Αρτοποιών Καλαμών, ληφθή δε πρόνοια όπως ημερησίως φθάνη Καλάμας εν βαγόνιον αλεύρου δι’ αρτοποιούς τουλάχιστον, καθόσον λόγω συχνής ελλείψεως αλεύρων, αρτοποιοί θ’ απεργήσουν από αύριον οπότε αφεύκτως θα διασαλευθή τάξις.
Μαυρομιχάλης».
Το δε απόγευμα το εξής:
«Εξωχωτάτους κυρίους Πρόεδρον Κυβερνήσεως και Υπουργόν Εσωτερικών – Αθήνας.
Εντολή Δημοτικού Συμβουλίου έχοντος υπόψη συγκροτηθέν παλλαϊκόν συλλαλητήριον πόλεως Καλαμών δια παντελή έλλειψιν άρτου και συμμεριζομένου την εμπνέουσαν φόβον συγκίνησιν της πόλεως, υποβάλλω ευχήν όπως σεβαστή Κυβέρνησις μεριμνήση όπως εφοδιάση πόλιν Καλαμών δι’ αλεύρων και προς πρόληψιν νέας σιτοδείας ιδρύση σιταποθήκας εν αυτή.
Δήμαρχος Καλαμών
Ηλ. Μαυρομιχάλης».
Το ψωμί κατά την χθεσινήν ημέραν
Η χθεσινή ημέρα ήτο η τελευταία της ελλείψεως του ψωμιού, καθ’ ην πεποίθησιν είχεν ο κόσμος έπειτα από τας τηλεγραφικάς διαβεβαιώσεις του Υπουργείου των Εσωτερικών.
Αι
πολιορκίαι των αρτοποιείων εξηκολούθησαν και χθες, όπως δε κατά τας
προηγουμένας ημέρας, γύρω από ένα καρβέλι ψωμί συνήπτοντο απεγνωσμένοι αγώνες
επικρατήσεως. Το πράγμα όμως είχε μάλλον εύθυμον χαρακτήρα, εφ’ όσον υπήρχεν η
πεποίθησις ότι σήμερον η πόλις θα έχη υπεραφθονίαν.
Η έλλειψις άρτου, ήτις παρετηρήθη κατά τας δύο ημέρας, εμετριάσθη επαισθητών
από την επάρκειαν την οποίαν παρουσίασε το ηλεκτροκίνητον αρτοποιείον του Κ.
Δραγώνα. Ο Δραγώνας αντιπροσωπεύων τον ατμόμυλον Κουμαντάρων κατόρθωσε χθες μεν
να παραγάγη 3.500 άρτους, προχθές δε 2.500. Φρουρά εκ χωροφυλάκων εφρούρει χθες
καθ’ όλην την ημέραν το αρτοποιείον από τας επιθέσεις του πλήθους.
Κατά τας χθεσινάς πληροφορίας επρόκειτο να φθάσουν την εσπέραν 600 σάκκοι της Εθνικής Τραπέζης προς διανομήν.
Επίσης εν βαγόνιον επί παραλαβή του Δραγώνα, έτερα δε δύο φθάνουσιν απόψε.
ΤΑ ΕΦΘΑΡΜΕΝΑ ΑΛΕΥΡΑ
«ΘΑΡΡΟΣ» 23 Δεκεμβρίου 1915
Κατόπιν του προχθεσινού τηλεγραφήματος του κ. Γούναρη δια του οποίου εγνωστοποιείτο ότι διετάχθη ο διευθυντής της Εθνικής Τραπέζης να αποδώση το αντίτιμον των εφθαρμένων αλεύρων εις τους αγοραστάς, ούτοι μετέβησαν προς τον Καραπάνον και εζήτησαν τούτο.
Ο Καραπάνος μη λαβών εισέτι τοιαύτην εντολήν είπεν ότι είναι υποχρεωμένος ν’ αναμένη τοιαύτην, μετά την οποίαν οι αγορασταί δύνανται να αναλάβουν τα καταβληθέντα χρήματα.
Εκ Πειραιώς εγνώσθη χθες ότι τοιαύτη ποιότης αλεύρων μόνον εις την πόλιν μας απεστάλη. Πανταχού της Ελλάδος εστάλησαν καλής ποιότητος άλευρα.
Χθες έφθασαν εις παραλαβήν διαφόρων αλευρεμπόρων τρία βαγόνια αλεύρων καλής ποιότητος.
ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΩΝ ΑΛΕΥΡΩΝ
«ΘΑΡΡΟΣ» 24 Δεκεμβρίου 1915
Χθες ελήφθη τηλεγραφική εντολή από μέρους του Υπουργείου των Εσωτερικών προς τον Διευθυντήν του ενταύθα Υποκαταστήματος της Εθνικής Τραπέζης κ. Καραπάνου, σχετική με το ζήτημα των εφθαρμένων αλεύρων.
Ο Υπουργός των Εσωτερικών Δ. Γούναρης γνωστοποιών την ληφθείσαν απόφασιν περί επιστροφής των χρημάτων εις τους αγοραστάς των εφθαρμένων αλεύρων έδωκε την εντολήν όπως επιστραφώσι τα χρήματα εις τους αγοραστάς, επιστρέφοντας τας αγορασθείσας ποσότητας.
Κατόπιν του τηλεγραφήματος τούτου ο Διευθυντής της Εθνικής Καραπάνος προέβη εις τον διακανονισμόν των λεπτομερειών της εκτελέσεως της διαταγής και συνεννοήθη μεθ’ όλων των αγοραστών, οίτινες επιστρέφοντες τα άλευρα θα αναλάβωσι το αντίτιμον.
Χθες η αγορά μας ουδεμίαν σχετικώς παρουσίασε στενοχωρίαν. Ποσότητες τινές αλεύρων αποσταλείσαι εκ Πειραιώς και παραληφθείσαι υπό των διαφόρων αλευρεμπόρων ετροφοδότησαν τα διάφορα αρτοποιεία και την πόλιν λίαν επαρκώς, αναμένονται δε και άλλαι ποσότητες σιδηροδρομικώς.
Εάν η Κυβέρνησις εξακολουθήση αποστέλλουσα εις το μέλλον την αναγκαίαν ποσότητα των αλεύρων προς τροφοδότησιν της πόλεως δεν υπάρχει καμία πληροφορία εγκύρου πηγής. Πάντως εντός 5-6 ημερών δεν υπάρχουν φόβοι ελλείψεως αλεύρων, με πάροδον όμως του χρονικού ορίου υπάρχουν πλείστοι φόβοι εάν δεν ληφθή ταχεία και αποτελεσματική μέριμνα εκ του κέντρου.
Αι αναγραφείσαι χθες πληροφορίαι εν τω αθηναϊκώ Τύπω ότι η υπάρχουσα ποσότης σίτου και αλεύρων εν Πειραιεί είναι αρκετή να διαθρέψη τον πληθυσμόν επί μίαν το πολύ εβδομάδα προεκάλεσαν γενικώς τας ανησυχίας του κοινού, αίτινες προετάθησαν εκ της πληροφορίας ότι πολλά σιτοφόρα ατμόπλοια κομίζοντα σίτον εις Πειραιείς εκρατήθησαν υπό των Άγγλων εις Μάλταν και ότι η αυτή τύχη αναμένει και τα άλλα εν πλω ευρισκόμενα. Περί του εάν αφέθησαν ταύτα ελεύθερα ουδεμία υπάρχει ασφαλώς και εξηκριβωμένη πληροφορία. Πάντως όμως εις ην περίπτωσιν ο Άγγλος Ναύαρχος της Μεσογείου εξακολουθήση εφαρμόζων τα καταπιεστικά ταύτα μέτρα με την δικαιολογίαν της εκτελέσεως αυστηρών νηοψιών, είναι αναμφισβήτητον ότι η έλλειψις του σίτου θα παρουσιασθή εν τω μέλλοντι υπό μορφήν μάλλον ανησυχητικήν.
