Το τοξωτό γεφύρι της Μεθώνης, που βρίσκεται κοντά στο Καποδιστριακό Σχολείο της περιοχής, είναι ένα εξαιρετικό δείγμα της τεχνικής κατασκευής γεφυριών (αρχές του 20ού αιώνα) και ο περιβάλλων χώρος του μπορεί να αξιοποιηθεί και να δημιουργηθεί μια όμορφη περιοχή της πόλης.
Την ομορφιά αυτής της περιοχής, στην οποία κτίστηκε αργότερα το τοξωτό γεφύρι, είχαν επισημάνει περιηγητές των αρχών του 18ου αιώνα, όπως μας πληροφορεί ο Τ. Δεμοδός σε δημοσίευμά του στην εφημερίδα «Καθημερινή» της 20ής Νοεμβρίου 1987.
Γράφει για το ποτάμι που οι Γάλλοι ονόμαζαν Siloso: «Στις όχθες του, κατά τον Mangeart (1829), είναι χτισμένα πολλά σπιτάκια που δίνουν σε μικρογραφία την όψη μιας από τις εισόδους του Παρισιού. Οι όχθες του είναι κατάφυτες από ροδοδάφνες και λυγιές.
Η κοίτη, γράφει ο Σατωμπριάν (1806), ήτο μεστή ροδοδαφνών και εμπέτρων (Agnus castas) φυτών εχόντων φύλλα μακρά, ωχρά και λεπτά, άνθη δε ιόχροα, κατά τι βαμβακοειδή και επιμήκη εν σχήματι ηλακάτης».
Αυτό το γεφύρι αφέθηκε απροστάτευτο στη αναπόφευκτη φθορά του χρόνου χωρίς καμιά συντήρηση μετά την ανέγερσή του, ακόμα και ο στοιχειώδης καθαρισμός του καταργήθηκε! Είναι αποκαλυπτικές οι φωτογραφίες του γεφυριού τη 10ετία του 1930, το 2017 και το 2021, αδιάψευστες αποδείξεις της προϊούσας εγκατάλειψής του…
Και σαν να μη έφθανε αυτό, από το 1987 μέχρι το 2008 έγιναν βάρβαρες και καταστροφικές επεμβάσεις δημόσιου φορέα και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για να του δώσουν τη «χαριστική βολή».
Στις 30/10/1987, όπως αναφέρει στο παραπάνω δημοσίευμά του ο Τ. Δεμοδός, ο τότε δημόσιος ΟΤΕ κατέστρεψε ένα μέρος του πλακόστρωτου οδοστρώματος για να περάσει μια δέσμη καλωδίων με την ανοχή ή συνενοχή της τοπικής διοίκησης. Η τότε τοπική διοίκηση, εμφορούμενη από την «ιδεολογία» της τσιμεντόστρωσης των πάντων, επίστρωσε το οδόστρωμα του γεφυριού με μια πρώτη δόση τσιμέντου. Είχε προηγηθεί, βέβαια, η τσιμεντόστρωση όλων των πλακόστρωτων δρόμων της πόλης. Κάποια στιγμή, έστω και καθυστερημένα, η ελληνική Πολιτεία ξύπνησε!
Με την απόφαση ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/229554168/17.10.2001 και μετά σχετική επιστολή του κ. Βασ. Μισκιώτη, ακριβώς δεκατέσσερα χρόνια μετά τη βάρβαρη ενέργεια του ΟΤΕ, το γεφύρι χαρακτηρίστηκε ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Στο κείμενο της ομόφωνης απόφασης του Κεντρικού Συμβουλίων Νεωτέρων Μνημείων αναφέρεται η αιτιολογία. «Χαρακτηρίζουμε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο και ως έργο τέχνης την τοξοειδή γέφυρα στην οδό Καποδίστρια, Δήμου Μεθώνης Ν. Μεσσηνίας, διότι αποτελεί αξιόλογο δείγμα τεχνικής κατασκευής γεφυριών των αρχών του 20ού αιώνα [*], βρίσκεται σε αρμονία με το ευρύτερο φυσικό περιβάλλον και αποτελεί αναπόσπατο τμήμα του ιστορικού ιστού της πόλης της Μεθώνης, επίσης άρρηκτα συνδεδεμένη με την ανάπτυξη της επικοινωνίας των κατοίκων της περιοχής».
Μετά το χαρακτηρισμό αυτό εύλογα θα περίμενε κάποιος να αρχίσουν κάποιες διαδικασίες αποκατάστασης και συντήρησης. Δυστυχώς, όμως, έγινε το αντίθετο! Οι επίγονοι της «ιδεολογίας» του τσιμέντου κτύπησαν» πάλι το 2008. Όσο τσιμέντο περίσσεψε από την τσιμεντόστρωση του παρόχθιου στενού δρόμου, το έριξαν στο οδόστρωμα του γεφυριού σαν να μην έφθανε η πρώτη «δόση» τσιμέντου του 1987.
Η μη συμμόρφωση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης με τους νόμους του κράτους (νόμοι 2039/92 «Περί Κύρωσης της Σύμβασης για την προστασία της Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς της Ευρώπης» και 3028/2002) δε θορύβησε και δεν ενεργοποίησε τις αρμόδιες δημόσιες Αρχές. Θορύβησε ευτυχώς κάποιους ενεργούς πολίτες οι οποίοι με επιστολές τους σε εφημερίδες της Καλαμάτας κατήγγειλαν το γεγονός.
Μετά τις επιστολές αυτές η Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Δυτικής Ελλάδος διενήργησε το 2009 αυτοψία και διαπίστωσε τις αυθαίρετες παρεμβάσεις όπως και τις πρόσθετες φθορές στο γεφύρι, σε σχέση με παλαιότερες φωτογραφίες, ιδιαίτερα στα στηθαία.
Αντί, όμως, να δώσει εντολή στους παρανομήσαντες να αποκαταστήσουν άμεσα τις βλάβες που προξένησαν, παρακαλεί (!) το Δήμο να κάνει κάποιες ενέργειες αποκατάστασης, δίνοντας έτσι το μήνυμα της ατιμωρησίας των παρανομιών.
Το γεφύρι τη δεκαετία του 1930
Με επιστολή της (27/7/2009) προς τον τότε Δήμο Μεθώνης ζητά: α) Να καθαριστεί το γεφύρι από τη βλάστηση και να απαγορευτεί η πρόσβαση των αυτοκινήτων μέχρι να εξεταστεί η αντοχή του. β) Να εκπονηθεί μελέτη αποκατάστασης (αποτύπωση του μνημείου, να γίνει καθαίρεση των τσιμεντοστρώσεων και η αποκατάσταση του οδοστρώματος με λιθόπλακες) και να κατατεθεί για έγκριση στην υπηρεσία μας. γ) Να γίνουν οι αναγκαίες εργασίες για την αποκατάσταση του γεφυριού στην αρχική του μορφή.
Μετά τέσσερα χρόνια απραξίας από την πλευρά του τότε Δήμου Μεθώνης με νέα της επιστολή (18/4/2013) προς το Δήμο Πύλου – Νέστορος, αφού επισημαίνει ότι δεν έγινε τίποτα από αυτά που είχαν ζητηθεί με την πρώτη επιστολή, επαναλαμβάνει τα ίδια και επιπρόσθετα ζητά: Να απαγορευτεί η πρόσβαση για τα αυτοκίνητα με την τοποθέτηση κατάλληλων εμποδίων προς το γεφύρι.
Έχουν περάσει ήδη 6,5 χρόνια χωρίς να έχει γίνει η παραμικρή ενέργεια αποκατάστασης από καμία πλευρά, κανένας έλεγχος της στατικότητας και χωρίς να υπάρξει καμία επίπτωση για κανέναν.
Μετά την ολοκλήρωση της αναστήλωσης του Καποδιστριακού Αλληλοδιδακτικού Σχολείου (2016) και τη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου είναι πλέον επιβεβλημένη η αποκατάσταση και η ανάδειξη του μνημείου.
Το γεφύρι το 2017
Πιστεύουμε ότι ο Δήμος οφείλει να επαναφέρει το μνημείο στην αρχική του μορφή απομακρύνοντας τις τσιμεντοστρώσεις για τις οποίες είναι υπόλογος, να ζητήσει από τον ΟΤΕ να απομακρύνει τα καλώδια επιλέγοντας άλλη όδευση (π.χ. κάτω από την κοίτη του ποταμιού) και να λάβει άμεσα τα μέτρα προστασίας τα οποία ζητήθηκαν με τη δεύτερη επιστολή.
Ο χειμώνας είναι μπροστά μας, το ποτάμι «φουσκώνει» συχνά και τα πέτρινα παλιά γεφύρια πολλές φορές καταρρέουν, όπως παλαιότερα το περίφημο γεφύρι της Πλάκας και πιο πρόσφατα το τρίτοξο γεφύρι του χείμαρρου Κερίτη στον Πλατανιά της Κρήτης.
Του Αντώνη Τσιρίγου
*Ο Αντώνης Τσιρίγος είναι πρόεδρος του Συλλόγου Φίλων Κάστρου Μεθώνης
[**] Σύμφωνα με νεότερα στοιχεία το γεφύρι κτίστηκε το 1862 (Αρχείο Ν. Βασσόπουλου, Γ.Α.Κ. Μεσσηνίας, έρευνα Β. Μισκιώτη).
