Όσο πιο πολύ πίσω πάμε στο παρελθόν, τόσο πιο μακριά στο μέλλον μπορούμε να δούμε
Ουίνστον Τσώρτσιλ
Κρίσιμη μέρα σήμερα για το λιμάνι της Καλαμάτας, εν όψει της απόφασης γνωμοδοτικού χαρακτήρα του Δημοτικού Συμβουλίου της πόλης μας, που θα κρίνει την τύχη του λιμανιού της, ενός μεγάλου έργου υποδομής στο νοτιότερο σημείο της ηπειρωτικής Ελλάδος που έχει την τύχη να «φιλοξενεί». Ενός έργου εθνικής σημασίας που μας εμπιστεύτηκαν πριν από πολλά χρόνια με την υποχρέωση να το φροντίζουμε και να το εκσυγχρονίζουμε, για να εξυπηρετεί τα εθνικά μας συμφέροντα (κυρίως αυτά της νοτιο-δυτικής Ελλάδας), σε συνδυασμό με το σιδηρόδρομο, οι γραμμές του οποίου καταλήγουν στο λιμάνι.
Πιο πρόσφατα, οι Ευρωπαίοι (“κουτόφραγκοι” για τους νεοέλληνες) που αντελήφθησαν πρώτοι και πριν από εμάς τους “έξυπνους” τη σημασία των συνδυασμένων μεταφορών για τις νέες Ευρωπαϊκές Πολιτικές Μεταφορών, οι οποίες συμφωνούν απόλυτα με τα καλέσματα και τους στόχους των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (Agenda 2030)[1], αποφάσισαν με αντικειμενικά κριτήρια να καταλήγουν τα διευρωπαϊκά δίκτυα (μπλε διάδρομος, οδική γραμμή 10, δυτικός σιδηροδρομικός άξονας) στην Καλαμάτα, που διαθέτει λιμάνι, τρένο, αεροδρόμιο, οδικούς άξονες και δυνατότητες ανάπτυξης ναυτιλίας κοντινών αποστάσεων.
Το 2010, το «Συντονιστικό Όργανο Παραγωγικών Τάξεων Μεσσηνίας» με την υποστήριξη του Επιμελητηρίου Μεσσηνίας και το σύνολο των Οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών, μη διαθέτοντας τις επιστημονικές γνώσεις για ένα τόσο σοβαρό θέμα, όπως είναι το λιμάνι της Καλαμάτας σε περιβάλλον παγκοσμιοποιημένης οικονομίας και ευρωπαϊκών πολιτικών για τις μεταφορές, ζήτησε τη γνωμάτευση ειδικών σε θέματα ναυτιλίας και συγκεκριμένα απευθύνθηκε στο «Ινστιτούτο Ναυτιλιακών Συγκοινωνιακών & Μεταφορικών Εφαρμογών Κ.Μ.ΛΩ» του Πανεπιστημίου Αιγαίου, τα συμπεράσματα της οποίας καταθέτουμε παρακάτω αυτολεξεί:
ΛΙΜΑΝΙ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ:
-Αναπτυξιακό εργαλείο
-Νοτιότερη απόληξη δικτύου αυτοκινητόδρομων ηπειρωτικής Ελλάδας (Αθήνα – Τρίπολη – Καλαμάτα και Πάτρα-Καλαμάτα μελλοντικά αναβαθμισμένος)
-Νοτιότερη απόληξη ενός διεθνούς οδικού δικτύου αυτοκινητόδρομων. Συνέχεια του Blue corridor, υπό κατασκευή.
Η γεωγραφική θέση του καθιστά δυνητικά το λιμένα όχι ως «απόληξη», αλλά ως σημαντικό «κόμβο»/ενδιάμεσο hub συνδέσεων με υπερτοπικά και άλλα διεθνή δίκτυα θαλασσίων και συνδυασμένων μεταφορών.
Συγκεκριμένα:
Κόμβος συγκέντρωσης και περαιτέρω διεθνούς διανομής κίνησης προϊόντων προς/από χώρες της ανατολικής Μεσογείου με τις οποίες υπάρχουν παραδοσιακές εμπορικές σχέσεις (π.χ. Αίγυπτος, Ισραήλ κ.λπ.). Υπάρχει ήδη έντονη κινητικότητα για δημιουργία συνδέσεων από χώρες της Μέσης Ανατολής και προέκτασης ροών από Κασπία και πέραν αυτής χώρες, που αναζητούν κατάλληλη επιλογή λιμένων μεσαίας κλίμακας εισόδου στην Ευρώπη.
Η χερσαία σύνδεση με το λιμένα της Πάτρας μπορεί να επιφέρει πολλαπλασιαστικά οφέλη:
-η συγκέντρωση κίνησης από Ελλάδα και Βαλκάνια αφ’ ενός, και από Ιταλία-Κεντρική Ευρώπη (μέσω και Πάτρας) αφ’ ετέρου, δημιουργούν προϋποθέσεις μιας κρίσιμης μάζας φορτίων που θα επιτρέψουν δυνητικά την απαιτούμενη κρίσιμη μάζα μιας τακτικής, αλλά ήπιας εμπορικής κίνησης για το λιμάνι.
-η προοπτική ακτοπλοϊκής σύνδεσης με την Κρήτη κατά τους τουριστικούς μήνες εναλλακτικά προς το λιμάνι του Πειραιά, προσελκύοντας ροές τουριστών με ΙΧ από Ευρώπη και Ιταλία μέσω Πάτρας βάσει ενός οργανωμένου ενιαίου τουριστικού προϊόντος «Δυτική Πελοπόννησος-Κρήτη». Αντίστοιχες ροές μπορούν να εμπλουτιστούν με διεθνείς τουριστικές ροές του Μπλε Διαδρόμου.
Το λιμάνι Καλαμάτας είναι χαρακτηρισμένο ως λιμάνι εθνικής σημασίας. Είναι κατάλληλο για “multi–task” λιμάνι, συνδυάζοντας στο μέλλον «στοχευμένη» ακτοπλοΐα, ήπια -αλλά τακτική- εμπορική κίνηση και θαλάσσιο τουρισμό.
Επομένως: Η θεώρηση των προοπτικών του λιμένα Καλαμάτας οφείλει να συνδυαστεί με την ολοκλήρωση των αναμενόμενων μεγάλων έργων αναβάθμισης της χερσαίας πρόσβασης και γεω-στρατηγικών διεργασιών, και όχι υπό τη σημερινή κατάσταση και προσέγγιση «τοπικής σημασίας» μόνο. Η ολοκλήρωση των χερσαίων συνδέσεων θα αναβαθμίσει αισθητά τη δυναμική του.
Απαιτείται «οραματική», αλλά ρεαλιστική προσέγγιση με βάση τον υπαρκτό και εφικτό σχεδιασμό του περιβάλλοντος υπερτοπικού και διεθνούς δικτύου. Ενδεχόμενες «μονοτομεακές» θεωρήσεις του ρόλου του (π.χ. πάρκινγκ μεγα-γιώτ) θα του στερήσουν πολύ πιο φιλόδοξες και ρεαλιστικές προοπτικές του.
Τεχνικά, η επικέντρωση στα μεγα-γιώτ θα δημιουργήσει de facto συνθήκες κορεσμού του λιμένα από άποψη χρήσης της χωρητικότητάς του και θα είναι απαγορευτική της προτεινόμενης “multi–task” λειτουργίας του.
Απαιτείται παράλληλα:
-Ενεργοποίηση των παραγωγικών φορέων της Μεσσηνίας και άλλων περιοχών για τον προσδιορισμό αναγκών μεταφοράς προϊόντων, που με χρήση θαλάσσιας μεταφοράς μειώνεται το κόστος και αυξάνεται η ανταγωνιστικότητα των τοπικών προϊόντων. Συντονισμός με παραγωγικούς φορείς άλλων περιοχών. Υφίσταται διαθεσιμότητα κατάλληλης προσφοράς χωρητικότητας (πλοία, μεταφορικά μέσα), που θα ανταποκριθούν σε αντίστοιχη ζήτηση.
-Συντονισμός του τουριστικού κλάδου για την ανάδειξη και συγκεκριμενοποίηση ενός καινοτόμου τουριστικού προϊόντος «Δυτική Πελοπόννησος-Κρήτη», με πολλαπλασιαστικά και αμοιβαία οφέλη.
Η εφικτότητα και ο τεχνικός προσδιορισμός-διαστασιολόγηση αυτών των προοπτικών μπορεί να καταδειχθεί από σύντομες και στοχευμένες μελέτες σκοπιμότητας.
Φίλε δήμαρχε, φίλοι δημοτικοί σύμβουλοι, σήμερα καλείστε να αποφασίσετε για το μέλλον της Καλαμάτας και, υπό την ευρεία έννοια, της αναπτυξιακής της πορείας, που εξαρτάται από τη διαθεσιμότητα και τη λειτουργικότητα των στρατηγικών υποδομών της, μεταξύ των οποίων και το λιμάνι της.
Με τα παραπάνω γραφόμενά μας πιστεύω ότι σας δώσαμε πληροφορίες που μπορούν να βοηθήσουν στη λήψη απόφασης που έχει ανάγκη ο εθνικής σημασίας λιμένας της Καλαμάτας, η απαξίωση του οποίου θα έχει τραγικές συνέπειες και για τις υπόλοιπες στρατηγικές υποδομές των συνδυασμένων μεταφορών και, κατ’ επέκταση, για την Καλαμάτα.
Σήμερα καλείστε να αποφασίσετε εάν το λιμάνι της Καλαμάτας μελλοντικά θα παίξει ρόλο ως πύλη εξωστρέφειας ή αν θα καταλήξει σε τερματικό σταθμό, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη βιώσιμη και ισόρροπη ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής, την ευθύνη της οποίας έχει η πόλη μας με την ιδιότητα του μητροπολιτικού Δήμου της Μεσσηνίας και της μεγαλύτερης πόλης της Πελοποννήσου μετά την Πάτρα.
Εύχομαι η απόφασή σας να καταγραφεί στην ιστορία της πόλης με τα ίδια χρυσά γράμματα που γράφτηκαν οι ευεργέτες της πολιτικοί, Α. Κουμουνδούρος και Χ. Τρικούπης.
Του Γιώργου Καραμπάτου
Εκτελεστικού διευθυντή Πολιτιστικού Οργανισμού «Δρόμοι της Ελιάς», πρώην προέδρου Επιμελητηρίου Μεσσηνίας και γραμματέα του Συντονιστικού Οργάνου των Παραγωγικών Τάξεων Μεσσηνίας
[1] Στο πλαίσιο αυτό, η Agenda 2030 αποτελεί το Θεματολόγιο της διεθνούς κοινότητας για την επίτευξη της βιώσιμης ανάπτυξης για όλους -δηλαδή μίας οικονομικής ανάπτυξης, που θα εγγυάται την κοινωνική ευημερία χωρίς αποκλεισμούς και την προστασία του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων, προς όφελος όχι μόνο των σημερινών αλλά και των μελλοντικών γενεών- έως το 2030
