Το 2021 ήταν η χρονιά της γυναικείας αφύπνισης. Το κίνημα #MeToo έφτασε, έστω καθυστερημένα, στην Ελλάδα με τη συγκλονιστική μαρτυρία της Σοφίας Μπεκατώρου. Ακολούθησαν δεκάδες ακόμη γυναίκες, που άρχισαν να θυμούνται και να καταγγέλλουν. Τα τραύματα ήρθαν στην επιφάνεια, κάπως ατακτοποίητα και άναρχα, αλλά τουλάχιστον ξεκίνησε μια μεγάλη συζήτηση. Για τη βία σε βάρος των γυναικών, τη θέση τους στην κοινωνία, τον τρόπο που μεγαλώνει η οικογένεια τα αγόρια στη χώρα μας, το εκδικητικό πορνό, τις μισθολογικές ανισότητες, τις παρενοχλήσεις, την υποεκπροσώπηση των γυναικών σε θέσεις ευθύνης. Την ίδια στιγμή που κάποιες γυναίκες αγανακτούσαν για πρώτη φορά μεγαλόφωνα, άλλες έμεναν χωρίς ζωή – χωρίς φωνή, στην πλειονότητά τους θύματα συντρόφων. Κάθε είκοσι μέρες του 2021 δολοφονούνταν μια γυναίκα στη χώρα μας. Οι θύτες επικαλέστηκαν την απιστία, τα νεύρα, το γεγονός ότι «χάλασε η φάση» για να νομιμοποιήσουν την ιδιοκτησιακή τους σχέση με το γυναικείο σώμα, το δικαίωμα στη ζωή και στον θάνατο των γυναικών. Ακόμη και όσοι αμφισβητούν τον όρο «γυναικοκτονία» έχουν πλέον συνειδητοποιήσει ότι βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα επαναλαμβανόμενο σχήμα. Σε αυτό το αφιέρωμα, που ετοιμάσαμε οι συντάκτριες της «Κ», θυμόμαστε τις ζωές που έζησαν όσες δολοφονήθηκαν τη χρονιά που πέρασε. Ποιες ήταν; Τι πρόλαβαν να ζήσουν; Ποιους άφησαν πίσω τους; Παράλληλα γράφουμε για τις γυναίκες που με τη δράση και τη ζωή τους αποτελούν πηγή έμπνευσης για τα νεότερα κορίτσια, στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο. Από την Αγκελα Μέρκελ και την Κάμαλα Χάρις έως την Μπρίτνεϊ Σπίαρς. Και από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου έως την Ιωάννα Παλιοσπύρου.
Σοφία Μπεκατώρου
«Εχει αλλάξει η ζωή μου χωρίς επιστροφή»
Υπάρχουν γεγονότα που είναι μεταμορφωτικά, όχι μόνον για τους ανθρώπους που τα βιώνουν αλλά για όλη την κοινωνία. Μπορεί να είναι κάποια ανακάλυψη στην επιστήμη ή κάποια εγκάρσια τομή στην ανθρώπινη φύση. Συμπληρώνεται ένας χρόνος τον ερχόμενο μήνα από τον Ιανουάριο του 2021, όταν η «γενναία», όπως την αποκαλούσαν όλοι –πολιτική ηγεσία και Διαδίκτυο–, Σοφία Μπεκατώρου αποφάσισε «να σπάσει τη σιωπή της». Και εκείνη τη στιγμή η Ολυμπιονίκης έδωσε τη θέση της στη γυναίκα οδηγό του ελληνικού #metoo.
Συμμετέχοντας στη διαδικτυακή ημερίδα «Start to Talk/Σπάσε τη σιωπή – Μίλησε, μην ανέχεσαι», που διοργάνωσε το υφυπουργείο Αθλητισμού, εξιστόρησε την κακοποίηση που βίωσε σε νεαρή ηλικία. Και για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, η γενικόλογη «κακοποίηση» ήταν σαφής βιασμός. Εκείνη 21 ετών και εκείνος παράγοντας της Ιστιοπλοϊκής Ομοσπονδίας. «Στο μικρό και αθώο μυαλό μου η μόνη λύση ήταν να σιωπήσω και να κάνω ότι δεν συνέβη τίποτα», είπε. Αυτό ήταν. Η δική της μαρτυρία προκάλεσε αλλεπάλληλα παλιρροϊκά κύματα, το ελληνικό #metoo αποκτούσε το συμβολικό πρόσωπό του. Υποτονικό φαίνεται το «πρόσωπο»· αποκτούσε την ηγερία του. Καλύτερα έτσι.
Κι εκείνη; Ατενίζοντας αυτόν τον χρόνο, τι βλέπει; «Eχει αλλάξει η ζωή μου χωρίς επιστροφή. Νιώθω ότι προχωράω σταθερά και με μεγαλύτερη αυτοεκτίμηση», λέει στην «Κ». «Νιώθω καλά», επαναλαμβάνει, στέρεα και μεστά. Ο ολυμπιακός κύκλος έκλεισε για τη Σοφία Μπεκατώρου. Νιώθει «χορτάτη», δύο φορές Ολυμπιονίκης, γεμάτη από χρυσά μετάλλια και διακρίσεις. Eχει ήδη μετακινηθεί. Ετοιμάζει το project SOFIA, ακρωνύμιο του Successful Options For Individual Awareness: «Θα προσπαθήσω, σε συνεργασία με ΜΚΟ, οργανισμούς, τον ακαδημαϊκό χώρο να βοηθήσω στις λύσεις θεμάτων και προβλημάτων που αφορούν, όχι μόνο την κακοποίηση ως αποτέλεσμα της έμφυλης βίας, αλλά γενικότερα την ισότητα των φύλων, το περιβάλλον και την εκπαίδευση. Με ενδιαφέρει να εντοπίζω το πρόβλημα, να το καταγράφω, να το αξιολογώ και μετά να παρεμβαίνω, αλλά όχι μόνη μου, σε συνεργασία με άλλους φορείς. Θέλω να βοηθήσω ως καταλύτης. Θα ήθελα να είμαι μέρος της λύσης».
Η Σοφία Μπεκατώρου πιστεύει ότι «τα πράγματα εξελίσσονται στη ζωή μας με βάση τις επιλογές που κάνουμε και την ωριμότητα που έχουμε, τη δυνατότητα να αντιμετωπίζουμε τις καταστάσεις».
«Προσωπικά», λέει, «αυτόν τον τρόπο μπόρεσα να σηκώσω και με αυτόν πορεύτηκα. Αλλάζοντας τον τρόπο, άλλαξε και το αποτέλεσμα. Τώρα, το “αποτέλεσμα” έχει κάνει τη διαδρομή του στην κοινωνία στηρίζοντας και άλλους ανθρώπους. Να σταματήσει η βία και να μη φοβόμαστε να μιλήσουμε».
«Συνέβη η έκρηξη, έσπασε ένα απόστημα», παρατηρώ. «Oταν υπάρχει γρήγορη εξέλιξη δεν υπάρχει βάθος», σχολιάζει. «Αφού έγινε το “μπαμ” πρέπει να βοηθήσουμε να υπάρξουν και ποιοτικές αλλαγές, σε συνεργασία πάντα με φορείς που βρίσκονται χρόνια στο πεδίο. Hδη έχει αλλάξει ο ποινικός κώδικας. Δεν έχει συμπεριληφθεί όμως ο όρος “γυναικοκτονία”. Κάτι πρέπει να γίνει γι’ αυτό. Από την άλλη, πρέπει να προχωρήσει η πρόληψη. Δεν αρκεί ένα άρτιο σύστημα τιμωρίας, που ούτως ή άλλως δεν είναι ο στόχος μιας κοινωνίας, όταν τα παιδιά “εκπαιδεύονται” πάνω σε ένα κακό πρότυπο. Αρα πρέπει να αλλάξουμε το πρότυπο. Υπάρχουν πολλά που μπορούν να γίνουν. Ο καθένας μας μπορεί να αναλάβει μια δράση. Αυτό εννοώ με το Successful Options For Individual Awareness. Η επανάσταση του καθενός έχει κόστος σήμερα για τον καθένα μας. Αύριο, όμως, έχει όφελος για όλους μας. Αυτό είναι το σημαντικό».
Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά της Βίας και η Σοφία Μπεκατώρου ενώνουν τις δυνάμεις τους στην πρωτοβουλία #MeNow_MeToo (https://menowmetoo.gr).
ΜΑΡΙΑ ΚΑΤΣΟΥΝΑΚΗ
1. Ιωάννα Παλιοσπύρου
Δήλωση πίστης στη ζωή
Οταν μιλάει η Ιωάννα Παλιοσπύρου, με φωνή ψύχραιμη, που αφήνει μόλις να φανεί ό,τι μέσα της κοχλάζει, αγγίζει σχεδόν με τρυφερότητα τις μάσκες της, τη σκληρή, που χρησιμοποιεί στις δημόσιες εμφανίσεις, τη μαλακή που φοράει στο σπίτι, την υφασμάτινη για τις ώρες του ύπνου· η μάσκα δεν είναι ένα απλό κάλυμμα της τρομακτικής βλάβης που της προξένησε η επίθεση με βιτριόλι στις 20 Mαΐου 2020, αλλά μέσο προστασίας· το σφιχτό δέσιμο του προσώπου αποτρέπει την εμφάνιση υπερτροφικών ουλών. Αβάσταχτο σοκ, απροσμέτρητος πόνος, μήνες νοσηλείας, εννέα εγχειρήσεις – και έπονται αρκετές ακόμη… Η Ιωάννα γονάτισε πολλές φορές, όμως τελικά αποδέχθηκε πως αυτό που της συνέβη θα την ακολουθεί για πάντα, και μέσα στο 2021 σηκώθηκε, ξεδιπλώνοντας ένα αναπάντεχο ανάστημα. Η ψύχραιμη έκθεση –εντός κι εκτός δικαστηρίου– της σχολαστικά κεκαλυμμένης κεφαλής, που δεν άφηνε κανένα ίχνος τραύματος, κανένα σπασμό πόνου σε κοινή θέα, ήταν άθλος για μια νέα, ωραία γυναίκα που μέσα σε δευτερόλεπτα έχασε ό,τι διακρίνει τον ένα άνθρωπο από τον άλλο, τη γέφυρα επικοινωνίας με τον κόσμο, ό,τι πρώτο ανατέλλει μέσα στη μνήμη των άλλων – το πρόσωπο. Σε ορισμένους πολιτισμούς η αλλοίωση του προσώπου ισοδυναμεί με φόνο. Αν το καταστρέψεις, σβήνεις τον φανό του σώματος, την εικόνα και την ταυτότητα της ύπαρξης. Στις ημέρες μας της αυτόβουλης υπερέκθεσης, είναι η εγκυρότερη υπογραφή, το ισχυρότερο διαβατήριο συμμετοχής στ’ ανθρώπινα. Μπορεί να πορευτεί κανείς χωρίς αυτό; Η Ιωάννα Παλιοσπύρου, με τη στάση της είπε ναι, μπορεί. Μια εξαιρετικά δύσκολη δήλωση πίστης στη ζωή. Μετά την καταδίκη της Εφης Κακαράντζουλα στις 27 Οκτωβρίου 2021 έθεσε και πάλι στόχους, με κύριο εκείνον της στήριξης θυμάτων βίας. Ενώ εξακολουθεί να μάχεται για την επούλωση των δικών της απτών και άυλων τραυμάτων, να αγωνίζεται για την απόκτηση μιας νέας κάθε φορά ισορροπίας. Χαρακτηρίστηκε «γυναίκα-σύμβολο». Για τις υψηλές αντοχές, τη δύναμή της – εκείνης που νίκησε θεριά βγαλμένα από τα σπλάχνα του τρόμου, από τις αγρύπνιες του πόνου.
ΤΑΣΟΥΛΑ ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗ
2. Η σερβιτόρα της Ηλιούπολης
Εκείνη που δεν προσπέρασε τη βία
Φαντάζομαι το βάθρο για την Ελληνίδα της χρονιάς φτιαγμένο από δικόγραφα, άδεια φλιτζάνια καφέ και ευγνωμοσύνη. Και πάνω του τη «σερβιτόρα της Ηλιούπολης». Για τις δύσκολες ερωτήσεις που έκανε στο κορίτσι με το πρησμένο πρόσωπο που βρέθηκε μπροστά της το καλοκαίρι – αυτές που τόσες και τόσοι από εμάς διστάζουμε να κάνουμε. Για να μη φυτρώνουμε εκεί που δεν μας σπέρνουν. Για να μην προσβάλουμε κανέναν. Για να μην ακούσουμε κάτι που θα μας κάνει να νιώσουμε άβολα και θα μας φέρει αντιμέτωπους με την πραγματική ή υποτιθέμενη ανεπάρκειά μας. «Τι κάνεις;» και «Σε χτύπησε;» Για την αυθόρμητη ανταπόκρισή της, που κάλυψε, σ’ εκείνη τη μία τραγική περίπτωση σωματεμπορίας, τα κενά της εμπιστοσύνης, της αξιοπιστίας και της διαφάνειας που αφήνουν οι επίσημοι μηχανισμοί να χάσκουν. Για την έκπληξη που ασυνείδητα εκφράζουμε κάθε φορά που αναφερόμαστε σ’ εκείνη ως «η σερβιτόρα της Ηλιούπολης» – γιατί θα περιμέναμε από μια δικηγόρο, μια γιατρό, μια πολιτικό να «σώσει» μια επιζήσασα βίας, αλλά η τόσο καίρια αντίδραση από μια «απλή» σερβιτόρα μάς αιφνιδιάζει. Γιατί στη δουλειά της εννέα στις δέκα γυναίκες έχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση στην εργασία* – και δεν ξέρουμε αν το γεγονός ότι η ίδια γύρισε την πλάτη της στον κυνισμό και στην κανονικοποίηση της βίας οφείλεται σε αυτό το ποσοστό ή το αψηφά. Γιατί άνοιξε, μέσα σε μια ιστορία απόλυτης απόγνωσης, μια χαραμάδα ελπίδας. Και έτσι αποτύπωσε την τεράστια μετάβαση που συμβαίνει γύρω μας και μέσα μας, από το στερεότυπο της γυναικείας αντιπαλότητας, της παθητικότητας, του ανταγωνισμού, της εκδικητικότητας, στην εμπειρία της φροντίδας, της πρωτοβουλίας, του θάρρους και της αλληλεγγύης. Γιατί είναι κάποια γυναίκα δίπλα μας. Σερβιτόρα ή θύμα. Γιατί ποια ξέρει –και ποια νοιάζεται τελικά– αν είναι όντως Ελληνίδα;
* Από την έρευνα της ActionAid Hellas «Δεν είναι αυτή η δουλειά μας», Νοέμβριος 2020.
ΣΤΕΛΛΑ ΚΑΣΔΑΓΛΗ
3. Βερόνικα Αντετοκούνμπο
Το φυλαχτό, το ήθος και τα παιδιά της
Η Βερόνικα Αντετοκούνμπο δεν αποχωρίζεται ποτέ το λευκό περικάρπιο που γράφει «Ο Θεός είναι εδώ». Είναι το φυλαχτό της. Το φορούσε όταν εγκατέλειψε το Λάγος της Νιγηρίας μαζί με τον σύζυγό της Τσαρλς και ήρθε στην Ελλάδα αναζητώντας μια καλύτερη ζωή. Το φορούσε τα δύσκολα βράδια στα Σεπόλια, όταν δεν υπήρχε φαγητό στο τραπέζι για τ’ αγόρια της και όταν έβγαινε στους δρόμους της Αθήνας να πουλήσει μπιχλιμπίδια· το φοράει σήμερα στη χιλίων τετραγωνικών έπαυλη στο πλούσιο προάστιο Ρίβερ Χιλ του Μιλγουόκι, όπου ζει με τον Γιάννη, τη σύντροφό του Μαράια Ριντλσπρίγκερ και τα δυο τους παιδιά· τα εγγόνια της. Η Βερόνικα Αντετοκούνμπο γεννήθηκε με τον τίτλο «Γυναίκα της Χρονιάς». Αναμετρήθηκε για πολλά χρόνια με τον φόβο και τις στερήσεις, με το άγχος και την αγωνία, με την απώλεια. Πάλεψε, άντεξε, στέκεται βράχος για τα αγόρια της. Το έχει πει άλλωστε καθαρά η ίδια: «Το να είμαι μητέρα γι’ αυτά τα παιδιά είναι ό,τι αγαπώ περισσότερο στη ζωή μου. Να τα μεγαλώνω, να τα φροντίζω, να τα βοηθάω». Το 2021 είναι μια ξεχωριστή χρονιά για εκείνη. Εγινε για δεύτερη φορά γιαγιά, πανηγύρισε τον πρώτο τίτλο του Γιάννη στο ΝBA –ποιος ξεχνάει, τη στιγμή της λήξης, τον MVP των τελικών που τρέχει για να πέσει στην αγκαλιά της–, πολιτογραφήθηκε Ελληνίδα, όπως επίσης ο Γιάννης και ο μικρότερος της οικογένειας, Αλεξ. Στο Φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως με ημερομηνία 9/9 γράφει, μεταξύ άλλων, «είναι μια σπουδαία οικογένεια μεταναστών η οποία αποτελεί θετικό πρότυπο σεμνότητας, ήθους και σκληρής δουλειάς». Η απίστευτη πορεία αυτής της οικογένειας συνεχίζεται και η Βερόνικα Αντετοκούνμπο παραμένει η «καρδιά» της.
ΓΙΟΥΛΗ ΕΠΤΑΚΟΙΛΗ
4. Κατερίνα Σακελλαροπούλου
Λόγω και έργω απέναντι στις διακρίσεις
«Nα δίνεις μάχες για τα πράγματα που είναι σημαντικά για εσένα αλλά να το κάνεις με έναν τρόπο που θα ωθεί τους άλλους να ενωθούν μαζί σου» ήταν το αγαπημένο ρητό της Ρουθ Μπέιντερ Γκίνσμπεργκ, της δικαστίνας που άφησε τη σφραγίδα της ως υπέρμαχος των φιλελεύθερων αξιών στις ΗΠΑ. Είναι το πρότυπο της Κατερίνας Σακελλαροπούλου, η οποία και προλόγισε την ελληνική έκδοση του βιβλίου της Αμερικανίδας. Στα περίπου δύο χρόνια της στον προεδρικό θώκο ακολουθεί πλήρως αυτή την αρχή. Εκπροσωπεί την ανάγκη για μια πιο συμπεριληπτική κοινωνία στην Ελλάδα, σκύβοντας πάνω από τους ανθρώπους με αναπηρία, υποδεχόμενη γυναίκες από το Αφγανιστάν στο Προεδρικό Μέγαρο, στέλνοντας μηνύματα για την καταπολέμηση διακρίσεων κατά της κοινότητα των ΛΟΑΤΚΙ, τρώγοντας με τους αστέγους στο Σχεδία Home, μιλώντας για τα δικαιώματα των ζώων στη «δική» μας Τασούλα Επτακοίλη και στα «Πλάνα με ουρά». Και παλαιότερα είχαμε δει Προέδρους της Ελληνικής Δημοκρατίας να επισκέπτονται τους ακρίτες, να επιθεωρούν φυλάκια στη μεθόριο, να κόβουν κορδέλες σε εγκαίνια. Η διαφορά με τη Σακελλαροπούλου δεν έγκειται στο ότι είναι γυναίκα, αλλά στην ίδια την προσωπικότητά της και στον τρόπο που κάνει τα πράγματα. Τη θυμάμαι πέρυσι τέτοιες ημέρες να αγκαλιάζεται τρυφερά στα κατσάβραχα της Κινάρου με την κυρα-Ρηνιώ, τη μόνη κάτοικο του νησιού, ή το μητρικό της βλέμμα όταν πέρασε το κατώφλι του Μεγάρου η 12χρονη Αρεζού από το Αφγανιστάν, που έφυγε από τη Λέσβο με υποτροφία για τη Βοστώνη. Ισως βέβαια το ότι είναι γυναίκα να τη βάζει στο στόχαστρο για το αν θα φορέσει αθλητικά παπούτσια σε μια επίσκεψη, όταν κανένας δεν θα διανοείτο να κάνει το ίδιο με έναν άρρενα Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Οπως έλεγε και η Γκίνσμπεργκ: «Στο δικαστήριο και στον γάμο μου είμαι καμιά φορά κουφή. Βοηθάει αυτό…».
ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΠΟΥΡΝΑΡΑ
5. Ζυράννα Ζατέλη
Γράφει για να βεβαιωθεί ότι ζει
Ο τίτλος του τελευταίου της βιβλίου, «Ορατή σαν αόρατη», θα μπορούσε να περιγράφει και την ίδια τη συγγραφέα. Η Ζυράννα Ζατέλη είναι ένα ξωτικό, ένα φάντασμα πέραν του κόσμου τούτου. Η θεατρική της φιγούρα (κόκκινα μαλλιά, έντονο μακιγιάζ, ρούχα βγαλμένα από τη δεκαετία του ’20) αποτελεί μια διαρκή αυτοσκηνοθεσία. Τα βιβλία της, επίσης. Είναι λιγότερο ή περισσότερο αυτοβιογραφικά, μιλούν για τη σχέση της με τη φύση και τα ζώα, ειδικά τις γάτες, ανοίγουν καταπακτές στη ζωή της, άλλοτε συνάδουν κι άλλοτε συγκρούονται με την προσωπικότητά της, το χιούμορ της, την ανεπιτήδευτη απλότητά της. «Ο,τι γράφουμε συνέβη, τίποτα δεν συνέβη όπως το γράφουμε», είναι η αγαπημένη της ρήση του Γκαίτε. Η Ζυράννα Ζατέλη γράφει για να βεβαιωθεί ότι ζει. Γράφει μαγικά και ρεαλιστικά ταυτόχρονα. Αντλεί υλικό από τα όνειρά της, τις αναμνήσεις της ή τις διηγήσεις που άκουσε. Παράγει υψηλή λογοτεχνία ανά επταετία, της παίρνει δεκαετίες να συμπληρώσει μια τριλογία και το κοινό περιμένει υπομονετικά, συντονίζεται με τη βραδύτητά της, αποδέχεται την τελειομανία της. Η συγκίνησή μου είναι πάντα ίδια: από το «Και με το φως του λύκου επανέρχονται», που σημάδεψε τα μετεφηβικά μου χρόνια, ή όταν εξηγεί τις βέργες του αδελφού της, ακόμη και πως θυμάται την απώλεια ενός εραστή για κάποιο σύντομο άρθρο της σε free press: «Κλείνουν φέτος τέσσερα καλοκαίρια που δεν έγινε τρόπος να ξανάρθει ούτε να ξαναφύγει και κρατώ περί πολλού την πιο σπουδαία κουβέντα που άκουσα από στόμα εραστή: “Αν δεν μου λες ψέματα, δεν σε πιστεύω”. Ούτε και ’γω εκείνον. Και μετά ήρθαν οι γάτες».
ΞΕΝΙΑ ΚΟΥΝΑΛΑΚΗ
6. Καρολάιν Κράουτς
Η συλλαβή «μα» έμεινε μετέωρη
Η κόρη της θα μεγαλώσει στο δωμάτιο όπου και εκείνη είχε περάσει τα παιδικά και εφηβικά της χρόνια. Οι τοίχοι του είναι καλυμμένοι με αφίσες των One Direction, που τόσο αγαπούσε, και με φωτογραφίες της από χαρούμενες στιγμές: παραστάσεις παραδοσιακών χορών, αγώνες δρόμου και kick boxing, καταδύσεις, σχολικές εκδρομές, οικογενειακά γλέντια. Θα βλέπει η Λυδία το όμορφο κορίτσι με τα μάτια-κάρβουνα, τα μακριά μαλλιά και το φωτεινό χαμόγελο και θα περάσουν αρκετά χρόνια μέχρι να συνειδητοποιήσει ποια ήταν – και κυρίως εξαιτίας ποιου τη στερείται, ποιος ευθύνεται για το απλήρωτο κενό που προκλήθηκε στη ζωή της πριν γίνει ενός έτους. Πολύ νωρίς κόπηκε το νήμα της σχέσης τους. Μετέωρη έμεινε η συλλαβή «μα», ίσως η 20χρονη Καρολάιν Κράουτς δεν πρόλαβε καν να ακούσει την κόρη της να τη φωνάζει «μαμά». Η δολοφονία της από τον σύζυγό της Μπάμπη Αναγνωστόπουλο –μία από τις γυναικοκτονίες στη χώρα μας το 2021– δεν μας συγκλόνισε ούτε μας θύμωσε μόνο. Πολλοί τη βιώσαμε μέχρι το μεδούλι. «Είδαμε» την Καρολάιν να περνάει τις τελευταίες ώρες της αγκαλιά με το μωρό της, να χαϊδεύει τρυφερά το κουτάβι της (που έμελλε να την ακολουθήσει στον θάνατο) κι έπειτα να παλεύει μάταια να πάρει ανάσα, την ώρα που ο άνδρας τον οποίο είχε κάποτε λατρέψει και εμπιστευτεί πίεζε το μαξιλάρι στο πρόσωπό της. Νιώσαμε την απελπισία, την αγωνία και τον τρόμο της – μέχρι την ύστατη στιγμή. «Ακούσαμε» το γοερό κλάμα του βρέφους δίπλα στο άψυχο σώμα της. Συνειδητοποιήσαμε για μια ακόμα φορά πόσες ρωγμές και πόση βία μπορούν να κρύβονται κάτω από μια φαινομενικά αψεγάδιαστη επιφάνεια, πόσο σκοτάδι μπορεί να παραμονεύει ακόμα κι εκεί που υποτίθεται πως ρίχνει το φως της μια μεγάλη αγάπη. Στο σπίτι της γιαγιάς και του παππού της, στην Αλόννησο, η Λυδία θα μεγαλώσει με τη θέα της θάλασσας. Θα την αγαπήσει, άραγε, όσο η μητέρα της; Ο τάφος της Καρολάιν στο νεκροταφείο του νησιού, στην ίδια πλαγιά, αντικρίζει κι αυτός το πέλαγος…
ΤΑΣΟΥΛΑ ΕΠΤΑΚΟΙΛΗ
7. Φώφη Γεννηματά
Μέχρι το τέλος έλεγε «όλα καλά»
Βράδυ 11ης Οκτωβρίου. Στο νοσοκομείο η Φώφη Γεννηματά. «Υποτροπή της βασικής νόσου». Θυμάμαι να διαβάζω τις λέξεις μία μία αλλά όλες μαζί να μη βγάζουν νόημα. Είχε επιστρέψει ο καρκίνος; Οχι, αποκλείεται. Μία από τις τελευταίες δημόσιες εμφανίσεις της ήταν στη δεξίωση στο Προεδρικό Μέγαρο, πριν από μόλις δύο μήνες. Μαυρισμένη, με ένα κομψό αρχαιοελληνικό σκούρο μπλε φόρεμα, χρυσά πέδιλα και κρυμμένη πίσω από τη μάσκα της, μου είχε φανεί όμορφη και κάπως μυστηριώδης. Γκούγκλαρα ξανά το όνομά της και «δεξίωση» και έψαξα για κάποιο σημάδι, κάτι που να δείχνει τι υποβόσκει. Τίποτα. Τα μάτια της γελούσαν όπως πάντα. Δύο εβδομάδες αργότερα ήρθε ο θάνατός της. Κάτι που οι περισσότεροι μάθαμε μέσα από τις μαρτυρίες, τις άγνωστες ψηφίδες της ζωής και της προσωπικότητάς της που άρχισαν να φτάνουν κατά ριπάς στο φως ήταν το πόσο καλά η Φώφη Γεννηματά έκρυβε τις μάχες που έδινε σε προσωπικό επίπεδο. Λίγες ημέρες πριν από την εισαγωγή της στο νοσοκομείο είχε μιλήσει σε εκδήλωση με 500 άτομα. «Σαν τελειώνει και μόλις έχει βγει έξω, έρχεται κοντά μου ένας καλός φίλος, ο Ανδρέας, και μου λέει ότι η πρόεδρος έχει λιποθυμήσει έξω από την είσοδο», έγραψε σε ένα συγκινητικό σημείωμα ο Στέφανος Παραστατίδης. «Ανεβαίνω πάνω, την ψάχνω, έχει ήδη μπει στο αμάξι και έχει φύγει. Της τηλεφωνώ: “Ολα καλά;” “Ολα μια χαρά”. “Μου είπαν για ένα λιποθυμικό επεισόδιο. Ισχύει;” “Xαζομάρες. Ενα απλό υποτασικό ήταν. (Και αλλάζει αμέσως θέμα.) Πήγαν όλα πάρα πολύ καλά. Να πεις συγχαρητήρια σε όλα τα παιδιά”». Να γιατί δεν είχε ποτέ απαντήσει στη σκληρή κριτική για την απουσία της κατά την ψηφοφορία για το σύμφωνο συμβίωσης για τα ομόφυλα ζευγάρια τον Δεκέμβριο του ’15. Ηταν λόγοι υγείας που την είχαν κρατήσει μακριά, αλλά για εκείνη η ασθένειά της δεν ήταν ούτε δικαιολογία ούτε και μέσο να προκαλεί τη συμπάθεια. Πόσοι από εμάς θα είχαμε το στομάχι να αντέξουμε μια τέτοια επίθεση αδιαμαρτύρητα; Και άραγε πόσο πιο άδικοι υπήρξαμε μαζί της επειδή ήταν γυναίκα; Ηταν φοβερό αυτό που συνέβη με τη Φώφη Γεννηματά μετά τον θάνατό της. Καθετί που μαθαίναμε, καθετί που διαβάζαμε ήταν σαν να συμπληρώνει το παζλ ενός άγνωστου ανθρώπου. Κι όμως, η εικόνα που προέκυψε τελικά ήταν το γνώριμο, χαμογελαστό πρόσωπό της, οικείο, κοντινό, ίσως τόσο κοντινό που δεν μπορούσαμε να το δούμε. Προσωπικά, η θλίψη μου για το πρόωρο τέλος της Φώφης Γεννηματά είχε σχέση και με αυτή την ανεπάρκεια, την αδυναμία να δω τη φιλοσοφία ζωής, την αξιοπρέπεια πίσω από τα γελαστά μάτια.
ΛΙΝΑ ΓΙΑΝΝΑΡΟΥ
Αυτές που μας ενέπνευσαν
Δέκα γυναίκες της πολιτικής, των τεχνών, του θεάματος, του αθλητισμού και του επιχειρείν που κυριάρχησαν στην ειδησεογραφία
1. Εμιλι Ρατακόφσκι
Βιβλίο-καταπέλτη κατά της πατριαρχικής κοινωνίας και της «ανδρικής ματιάς» εξέδωσε φέτος η Εμιλι Ραταικόφσκι, παγκοσμίως γνωστή ως μοντέλο και ηθοποιός. Η Ραταικόφσκι διηγείται στις σελίδες του πώς σε κάθε στάδιο της ήδη μακράς σταδιοδρομίας της άνδρες εκμεταλλεύθηκαν το σώμα της για να πλουτίσουν. Οι διηγήσεις διαρκούς παρενόχλησης και εργαλειοποίησης του σώματός της αποδεικνύουν ότι η εμπειρία ενός παγκοσμίως γνωστού σούπερ μόντελ δεν απέχει και τόσο από εκείνες καθημερινών γυναικών, για να συμπεράνει ότι το πρόβλημα δεν εντοπίζεται τόσο στην άκομψη και ενίοτε χυδαία έκφραση ερωτικού πόθου, αλλά σε παιχνίδι εξουσίας με στόχο την ποδηγέτηση κάθε γυναίκας. «Η επιρροή και η ισχύς που απέκτησα ύστερα από δεκαετίες σκληρής δουλειάς οφείλεται μόνο και μόνο στην έλξη που ασκώ στους άνδρες. Το σώμα μου έχει αξία μόνο εφόσον λειτουργεί σαν αγαθό. Το σώμα μου έχει πάψει να μου ανήκει», γράφει η 30χρονη Ραταϊκόφσκι.
2. Αγκελα Μέρκελ
Σε διαφήμιση του ΙΚΕΑ σωσίας της πρώην καγκελαρίου εμφανίζεται αραχτή σε μια πολυθρόνα του σκανδιναβικού κολοσσού επίπλων με τη λεζάντα «Επιτέλους σπίτι». Επειτα από δεκαέξι χρόνια στα ηνία της γερμανικής κυβέρνησης, η κόρη του πάστορα, που τόσο υποτιμητικά αποκαλούσαν «Μούτι» φίλοι και αντίπαλοι, αποσύρθηκε από την πολιτική σκηνή. Αποχώρησε στο απόγειο της δόξας της μετά την αποτελεσματική διαχείριση τριών συναπτών κρίσεων, της οικονομικής, της προσφυγικής και της υγειονομικής. Επί πολλές εβδομάδες η γερμανική και η διεθνής κοινή γνώμη απέτιαν φόρο τιμής στη γυναίκα που κράτησε όρθια την Ευρώπη, ενώ η ίδια κάλεσε τη στρατιωτική μπάντα να παιανίσει το τραγούδι της Νίνα Χάγκεν «Ξέχασε την έγχρωμη ταινία», έναν ανατολικογερμανικό πανκ ύμνο, κατά την αποχαιρετιστήρια τελετή προς τιμήν της. Η επόμενη κίνησή της είναι να συγγράψει την πολιτική της αυτοβιογραφία από κοινού με την Μπεάτε Μπάουμαν, μία από τις στενότερες συνεργάτιδές της.
3. Μακένζι Σκοτ
Δωρεές 8 δισ. δολαρίων έχει κάνει ήδη η πρώην σύζυγος του πλουσιότερου ανθρώπου στον κόσμο Τζεφ Μπέζος, ιδρυτή της εταιρείας ηλεκτρονικού εμπορίου Amazon. Η Σκοτ έγινε μετά το διαζύγιό της ένας από τους πλέον γενναιόδωρους δωρητές στον κόσμο. Αίσθηση έχει προκαλέσει η απόφαση της Σκοτ να μην ακολουθήσει το παράδειγμα άλλων φιλάνθρωπων μεγιστάνων, όπως του Μπιλ και της Μελίντα Γκέιτς, οι οποίοι διοχετεύουν τις δωρεές τους μέσω ιδρύματος, επιλέγοντας, αντίθετα, να συστήσει ομάδα συμβούλων, την ταυτότητα των οποίων κρατάει μυστική. Σε πρόσφατη δημοσίευσή της η Σκοτ εξήγησε ότι θα πάψει να κοινοποιεί τα ποσά και τους αποδέκτες των δωρεών της, αφήνοντας τους αποδέκτες αυτών των κεφαλαίων να το ανακοινώσουν οι ίδιοι εάν το επιθυμούν. Η Σκοτ βρίσκεται πίσω από το πρόσφατο κύμα δωρεών εκ μέρους δισεκατομμυριούχων, οι οποίοι βρίσκονται σε άτυπο ανταγωνισμό για το ποιος θα προσφέρει τα πιο πολλά.
4. Κάμαλα Χάρις
Η πρώην εισαγγελέας και γερουσιαστής της Καλιφόρνιας ορκίστηκε τον Ιανουάριο η πρώτη γυναίκα και η πρώτη Αφροαμερικανίδα αντιπρόεδρος των ΗΠΑ. Παρά τη δημοτικότητά της, όμως, η Χάρις έχει γίνει στόχος λυσσαλέων επιθέσεων από τους Ρεπουμπλικανούς αλλά και από συντηρητικά στελέχη του Δημοκρατικού Κόμματος. Τελευταίo τέτοιο κρούσμα η κριτική που της ασκήθηκε από μερίδα του Τύπου για επίσκεψή της σε κατάστημα με είδη μαγειρικής κατά τη διάρκεια του επίσημου ταξιδιού της στο Παρίσι για να συναντηθεί με τον πρόεδρο Μακρόν. Η αντιπρόεδρος συγκεντρώνει έτσι τα πυρά της αντιπολίτευσης, εξαιτίας της απόφασης του προέδρου Μπάιντεν να της παραδώσει τη διαχείριση των ευαίσθητων φακέλων του μεταναστευτικού και της πρόσβασης των πολιτών στις κάλπες. Η αντιπρόεδρος εκτιμά ότι πίσω από τις επικρίσεις αυτές κρύβεται το ρατσιστικό μένος ακραίων συντηρητικών κύκλων απέναντί της.
5. Σάλι Ρούνι
Η 30χρονη Ιρλανδή λογοτέχνιδας Σάλι Ρούνι, γνωστή από το παγκόσμιο μπεστ σέλερ Normal People που έγινε με εξίσου μεγάλη επιτυχία μίνι τηλεοπτική σειρά, βρέθηκε φέτος εκ νέου στο προσκήνιο για μια πολιτική της απόφαση: αρνήθηκε να παραχωρήσει τα δικαιώματα μετάφρασης του τελευταίου βιβλίου της σε Ισραηλινό εκδότη. Η συγγραφέας ανακοίνωσε μάλιστα τον Νοέμβριο ότι υποστηρίζει το κίνημα «Μποϊκοτάζ, Απο-επένδυση, Κυρώσεις» (BDS), που επιδιώκει την απομάκρυνση ξένων επενδυτών από το Ισραήλ εξαιτίας του καθεστώτος διακρίσεων κατά των Παλαιστινίων στα Κατεχόμενα. «Δεν θα ήταν σωστό να συνεχίσω τη συνεργασία μου με ισραηλινή επιχείρηση, η οποία δεν αποστασιοποιείται δημόσια από το απαρτχάιντ που υφίσταται ο παλαιστινιακός λαός», είπε η Ρούνι. Την πρωτοβουλία της Ιρλανδής λογοτέχνιδας υποστηρίζουν 70 συγγραφείς και εκδότες. Την απόφασή της στηρίζει η Ρούνι σε έκθεση της ανθρωπιστικής οργάνωσης Παρατηρητήριο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων, η οποία χαρακτηρίζει την πολιτική του Ισραήλ εγκληματική, καλώντας σε άμεση παύση της βίας του ισραηλινού κράτους κατά των Παλαιστινίων.
6. Πενγκ Σουάι
Αντιμέτωπη με την οργή του κινεζικού καθεστώτος βρίσκεται η επαγγελματίας τενίστρια Πενγκ Σουάι, η οποία κατήγγειλε σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης τον βιασμό της, με δράστη ανώτατο κυβερνητικό στέλεχος. Η καταγγελία οδήγησε στην «εξαφάνιση» της Πενγκ για διάστημα τριών εβδομάδων, με την τενίστρια να εμφανίζεται εκ νέου σε σύντομο βίντεο, στο οποίο δήλωνε ότι είναι καλά, καλώντας τους θαυμαστές της να μην ανησυχούν. Η υπόθεση και η επίμονη άρνηση των κινεζικών Αρχών να ρίξουν φως στα γεγονότα που οδήγησαν στην καταγγελία υποχρέωσαν την παγκόσμια ομοσπονδία τένις να αναστείλει όλα τα προγραμματισμένα τουρνουά της στην Κίνα.
7. Σιμόν Μπάιλς
Η βραχύσωμη αθλήτρια της ενόργανης γυμναστικής είναι η πιο πολυβραβευμένη Αμερικανίδα αθλήτρια, με επτά χρυσά μετάλλια σε Ολυμπιακούς Αγώνες και 25 χρυσά σε παγκόσμια πρωταθλήματα. Η λαμπρή σταδιοδρομία της, όμως, την έφερε αντιμέτωπη με τον κατά συρροή βιαστή Λάρι Νάσαρ, γιατρό της εθνικής ομάδας ενόργανης γυμναστικής γυναικών των ΗΠΑ. Η Μπάιλς αρνήθηκε να παραστεί στη δίκη του Νάσαρ, καταγγέλλοντας την ομοσπονδία ενόργανης γυμναστικής των ΗΠΑ για συγκάλυψη των εγκλημάτων του δράστη. Τον Σεπτέμβριο η Μπάιλς κατέθεσε ενώπιον επιτροπής της Γερουσίας, αποκαλύπτοντας συστηματική συγκάλυψη της εγκληματικής συμπεριφοράς του Νάσαρ και χαρακτηρίζοντας «αποτυχημένη» τη διοίκηση της ομοσπονδίας. Η Μπάιλς ανακοίνωσε νωρίτερα φέτος την απόσυρσή της από τον αθλητισμό, υπογραμμίζοντας με αυτόν τον τρόπο ότι οι πολυνίκες αθλητές δεν οφείλουν να αποκρύπτουν τα ψυχολογικά τους προβλήματα, ιδίως όταν αυτά προέρχονται από τραυματικές εμπειρίες όπως η σεξουαλική κακοποίηση.
8. Φράνσις Χάουγκεν
Αίσθηση προκάλεσε με τις καταθέσεις της ενώπιον του Ευρωκοινοβουλίου και της Γερουσίας των ΗΠΑ η Φράνσις Χάουγκεν, μηχανολόγος δικτύων υπολογιστών, αποκαλύπτοντας τα σχέδια του Μαρκ Ζούκερμπεργκ, ο οποίος «έχει ήδη υπό τον απόλυτο έλεγχό του περισσότερα από τρία δισεκατομμύρια κατοίκους του πλανήτη». Η Χάουγκεν, που υπήρξε στέλεχος του Facebook, δημοσιοποίησε μεγάλο όγκο εμπιστευτικών εσωτερικών εγγράφων της εταιρείας του Ζούκερμπεργκ, στα οποία ο ιδρυτής του Facebook εμφανίζεται να αδιαφορεί για τις αρνητικές ψυχολογικές επιπτώσεις των εφαρμογών του στους νέους, εστιάζοντας μόνο στην κερδοφορία και την επέκταση του αριθμού νέων χρηστών. Μιλώντας πρόσφατα για το νέο δημιούργημα του Ζούκερμπεργκ, το Metaverse (μετεξέλιξη του Facebook για τη νέα εποχή), η Χάουγκεν αποκάλυψε τους φόβους της για τη δυνατότητα της εταιρείας καθολικής παρακολούθησης των χρηστών και καταγραφή των συνηθειών τους.
9. Μπρίτνεϊ Σπίαρς
Το ενδιαφέρον του κοινού όξυνε και πάλι η τραγουδίστρια Μπρίτνεϊ Σπίαρς, η οποία εξασφάλισε φέτος την άρση της υποχρεωτικής κηδεμονίας της από τον πατέρα της, που την καθιστούσε ουσιαστικά αιχμάλωτη, προσφέροντας στον αμφίβολης ηθικής υπόστασης πατέρα της τον απόλυτο έλεγχο της σημαντικής περιουσίας της. Δικαστήριο του Λος Αντζελες αποφάσισε έτσι ότι η Σπίαρς είναι ικανή να διαχειρίζεται τις υποθέσεις της, ακυρώνοντας την προηγούμενη δικαστική απόφαση κηδεμονίας. Η 40χρονη σταρ είχε χαρακτηρισθεί ανίκανη να φροντίσει τον εαυτό της πριν από δέκα και πλέον χρόνια, ύστερα από αμφίβολη διάγνωσή της με ψυχικό νόσημα. Την απόφαση είχε εκμεταλλευθεί ο πατέρας της, δεσμεύοντας την περιουσία της προς όφελός του και χειραγωγώντας ακόμη και την ερωτική της ζωή. Πριν από λίγες εβδομάδες η Σπίαρς άφησε υπονοούμενα ότι είναι έγκυος, άλλη μία ένδειξη ανάκτησης του ελέγχου πάνω στο σώμα της.
10. Σβετλάνα Τιχανόφσκαγια
Σε ηγετική φυσιογνωμία του αντιπολιτευτικού κινήματος της Λευκορωσίας αναδείχθηκε η 43χρονη Σβετλάνα Τιχανόφσκαγια, που ανέλαβε αυτόν τον άτυπο θώκο ύστερα από τη σύλληψη του συζύγου της. Ο δημοφιλής μπλόγκερ σύζυγός της καταδικάσθηκε σε 18 χρόνια κάθειρξη από το καθεστώς του προέδρου Λουκασένκο, ενώ η Τιχανόφσκαγια διέφυγε στο εξωτερικό. Τους τελευταίους μήνες, το καθεστώς προσπαθεί να καταπνίξει κάθε αντιπολιτευόμενη φωνή, με συλλήψεις δημοσιογράφων, ακτιβιστών και αντιφρονούντων και απέλαση στελεχών διεθνών οργανώσεων. Μιλώντας στον απόηχο της καταδίκης του συζύγου της, η Σβετλάνα Τιχανόφσκαγια είπε: «Δεν θα διακόψω τον αγώνα μου κατά της δικτατορίας, γιατί δεν έχω δικαίωμα να παραδεχθώ μια τέτοια ήττα στα παιδιά μας».
«Αν δεν ήταν γυναίκες, θα ζούσαν»
Δεκαεπτά έπεσαν νεκρές από το χέρι του συντρόφου τους – Συγγενείς μιλούν στην «Κ» για τις μάνες, κόρες αδελφές που έχασαν
Της ΗΛΙΑΝΑΣ ΜΑΓΡΑ
Για 17 οικογένειες οι φετινές γιορτές θα είναι αβάσταχτες. Μια γυναίκα θα λείπει σε κάθε μία. Κάθε μία μετράει κι από μια γυναικοκτονία. «Το 17 είναι πολύ μικρό, πολύ πλασματικό νούμερο», λέει στην «Κ» η Αλέκα Ψαρράκου, μητέρα της 26χρονης Γαρυφαλλιάς την οποία δολοφόνησε ο σύντροφός της στις 16 Ιουλίου κατά τη διάρκεια των διακοπών τους στη Φολέγανδρο. «O αριθμός είναι πολύ μεγαλύτερος όταν πολλαπλασιαστεί», δηλώνει, όσον αφορά τα θύματα των γυναικοκτονιών, «γιατί πίσω από τις 17 αυτές γυναίκες βρίσκονται οικογένειες, φίλοι, συγγενείς, κοινωνίες». Η Γαρυφαλλιά, λέει η μητέρα της, δολοφονήθηκε επειδή ήταν γυναίκα. «Για αυτό δεν ζει η Γαρυφαλλιά, λόγω του φύλου της», τονίζει, «της αφαίρεσε τη ζωή επειδή η Γαρυφαλλιά του είπε “όχι” και του “χάλασε τη φάση”», όπως ο ίδιος ο δολοφόνος είπε στην ομολογία του στους αστυνομικούς. «Κι αυτός, επειδή ήταν γυναίκα τη σκότωσε, αν ήταν με έναν φίλο του εκεί φυσικά δεν θα έκανε κάτι τέτοιο».
Η Γαρυφαλλιά ήταν η έκτη γυναίκα που δολοφονήθηκε το 2021 από νυν ή πρώην σύντροφο, η έκτη από τις 17 που δολοφονήθηκαν το 2021 στην Ελλάδα λόγω του φύλου τους. Πρώτη ήταν η 54χρονη Βασιλική Ζ., την οποία μαχαίρωσε μέχρι θανάτου ο Νορβηγός σύντροφός της στο σπίτι της στα Μεσκλά, ένα χωριό στα Χανιά, στις 17 Ιανουαρίου.
Τον Φεβρουάριο δολοφονήθηκε η 42χρονη Μόνικα Γκιους, το πτώμα της οποίας ανακαλύφθηκε τσιμεντωμένο στην αυλή του σπιτιού της στην Κυπαρισσία, την τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Μεσσηνίας, τον Σεπτέμβριο. Βασικός ύποπτος θεωρήθηκε ο 39χρονος σύντροφός της, ο οποίος λίγες μέρες αργότερα παραδόθηκε στην αστυνομία και τον Δεκέμβριο αυτοκτόνησε στο κελί του. Παρ’ όλο που η Μόνικα εξαφανίστηκε τον Φεβρουάριο, η ξαδέρφη της, Τάνια, δήλωσε την εξαφάνισή της τον Μάιο – τότε το έμαθε. Τη Μόνικα είχε χρόνια να τη δει. «Τα τελευταία χρόνια η Μόνικα δεν είχε καν κινητό, δεν την άφηνε ο σύντροφός της, ήθελε να έχει απόλυτο έλεγχο πάνω της», λέει στην «Κ» η Τάνια. «Πήγαινε σε έναν γνωστό και έπαιρνε τηλέφωνο για να μιλήσει με τα παιδιά της». «Ούτε περίμενε ότι θα την ψάξει κανείς», τονίζει για τον 39χρονο. Η Μόνικα, λέει η Τάνια, είχε χαθεί από όλους, από την αδερφή της, από τη μητέρα της, ενώ ακόμα και ο μικρότερος από τους τρεις γιους της, ο οποίος είναι 10 χρονών, δεν την έβλεπε τελευταία, αφού ύστερα από έναν ξυλοδαρμό του από τον 39χρονο, τα παιδιά –που μέχρι πρότινος τα είχε η Μόνικα– τα μεγάλωνε ο πατέρας τους στην Αθήνα.
Γειτόνισσες της ξαδέρφης της τής είπαν πως τη συναντούσαν χτυπημένη, ότι ο σύντροφός της τη ζήλευε πάρα πολύ, πως απειλούσε να τη σκοτώσει, ότι είχε απειλήσει πως αν τον άφηνε θα σκότωνε τα παιδιά της. «Για αυτό δεν έφευγε η Μόνικα», αναφέρει η Τάνια. «Ηταν ένα απλό κορίτσι, πολύ καλό και ήσυχο, από ένα χωριό της Ρουμανίας», δηλώνει. Στην Ελλάδα ζούσε τα τελευταία 20 χρόνια. «Δούλευε στα χωράφια, κοιτούσε ηλικιωμένους, δουλειές που κάνουν οι περισσότεροι ξένοι στην Κυπαρισσία», συμπληρώνει. Στενοχωριέται που δεν ήξερε τι περνούσε, που δεν πρόλαβε να τη βοηθήσει. «Αμα γνώριζα την κατάσταση που ζούσε εκεί, θα πήγαινα εγώ η ίδια στην Κυπαρισσία, δεν θα την άφηνα εκεί», λέει στην «Κ». «Χάθηκε άδικα η ζωή της».
Πήγε στις Αρχές, αλλά…
Η τρίτη γυναικοκτονία ήταν της 28χρονης Κωνσταντίνας Τσάπα, την οποία δολοφόνησε ο 32χρονος εν διαστάσει σύζυγός της στη Μακρυνίτσα τον Απρίλιο. Η ίδια είχε προηγουμένως απευθυνθεί στις τοπικές αστυνομικές αρχές, λέγοντας πως την απειλούσε· δεν την προστάτευσαν. Στις 5 Απριλίου ο 32χρονος δολοφόνησε μέσα στο πατρικό της την Κωνσταντίνα –αφήνοντας τον γιο τους ορφανό από μητέρα– και τον 30χρονο αδερφό της, Γιώργο, ενώ αποπειράθηκε να δολοφονήσει και τη μητέρα τους. «Τι να σας πω;», λέει στην «Κ» ο Απόστολος Τσάπας, πατέρας των δολοφονημένων, «ότι μας λείπουν και τα δύο τα παιδιά;».
Η Κωνσταντίνα φοβόταν πάρα πολύ τον 32χρονο, με τον οποίο ήταν μαζί για περίπου επτά χρόνια, λέει ο κ. Τσάπας. «Και ένα σφάλμα τής ρίχνω μόνο», δηλώνει, «που δεν μας έλεγε τίποτα, δεν ήθελε να μας στενοχωρήσει, δεν ξέρω». Κάποια στιγμή είχαν χωρίσει. «Μακάρι να είχε μείνει εκεί», συμπληρώνει, «αλλά τα ξαναβρήκαν, ήρθε στον ορίζοντα το παιδάκι και παντρευτήκανε μετά, κι έγινε αυτό που έγινε».
«Πάμε;», μια παιδική φωνή ακούγεται να ρωτάει, όσο ο κ. Τσάπας μιλάει τηλεφωνικά στην «Κ». «Οι γονείς του είμαστε εμείς πλέον», λέει για το 4χρονο παιδί, δηλώνοντας πως έχει πάρει τώρα το δικό τους επώνυμο. Κι όσο κι αν θέλει, ούτε ο κ. Τσάπας ούτε η γυναίκα του μπορούν να ξεχάσουν την ημέρα των φόνων. «Πάμε να σκεφτούμε τις ευχάριστες στιγμές που ζήσαμε με τα παιδιά μας», δηλώνει, «και έρχονται πάλι στη μνήμη μας τα γεγονότα». Ηταν κι ο ίδιος μέσα στο σπίτι στις 5 Απριλίου. «Μπορούσε να με είχε καθαρίσει κι εμένα αν ανέβαινε τη σκάλα», αναφέρει, αλλά ο 32χρονος δεν κατάφερε να παραβιάσει την πόρτα πίσω από την οποία βρισκόταν ο γιος του με τον κ. Τσάπα. «Προφύλαξα τον εγγονό μου», λέει στην «Κ», «αυτό ήταν το ζήτημα – δεν προφύλαξα τα παιδιά μου και προφύλαξα τον εγγονό μου».
Ακολούθησε η γυναικοκτονία της 20χρονης Καρολάιν Κράουτς στις 11 Μαΐου από τον Μπάμπη Αναγνωστόπουλο, σύζυγό της και πατέρα της κόρης τους Λυδίας, ενώ ούτε έναν μήνα μετά ο εν διαστάσει σύζυγος της 64χρονης Ελένης Καρασαχινίδου τη δολοφόνησε έξω από το σπίτι της στην Αγία Βαρβάρα. Το δικαστήριο για το διαζύγιό τους θα γινόταν λίγες μέρες μετά, λέει στην «Κ» η Σοφία Καρασαχινίδου, μία από τις δύο κόρες της Ελένης και του δολοφόνου της. «Ηταν πολύ κοινωνική η μητέρα μου, χαρούμενος άνθρωπος, με αισιοδοξία, κοίταγε την οικογένειά της, τα παιδιά της, τα εγγόνια της, το καθαριστήριο το δούλευε μόνη της και μετά μας βοηθούσε γιατί εμείς τώρα μαθαίναμε τη δουλειά», λέει στην «Κ» η Σοφία. «Της άρεσε η χειμερινή κολύμβηση, ήταν όλο ενέργεια», δηλώνει.
Φοβόταν
Ο εν διαστάσει σύζυγός της την απειλούσε εδώ και καιρό. «Εγώ της έλεγα να υπογράψουμε να τον κλείσουν μέσα», λέει η Σοφία, αλλά εκείνη φοβόταν πως μετά θα έβγαινε και θα έπρεπε να «ψάξουν μέρος να κρυφτούν». «Ημασταν μαζί εκείνη την ημέρα», αναφέρει για τις 3 Ιουνίου, την τελευταία μέρα που είδε τη μητέρα της ζωντανή. «Σιδερώναμε στο μαγαζί και συζητούσαμε, είχε ένα οικόπεδο στη Σαλαμίνα η μαμά μου και συζητούσαμε πώς να το κάνουμε, πώς να το φτιάξουμε, κάναμε πρόγραμμα». Ο δολοφόνος –έτσι αναφέρεται και η ίδια στον πατέρα της, στον οποίο δεν μιλάει εδώ και 17 χρόνια, από τότε που έμεινε έγκυος όσο ήταν φοιτήτρια και την έδιωξε από το σπίτι– εκείνη τη μέρα καραδοκούσε. «Θα σε αφήσω στο άλλο στενό, μη με δει και με βρίζει», είχε πει η Ελένη στην άλλη της κόρη, πηγαίνοντάς την στο σπίτι της, το οποίο βρίσκεται στο ίδιο κτίσμα με του πατέρα της, σε μια προσπάθεια να τον αποφύγει. Εκείνος όμως την περίμενε έξω από το σπίτι της. Οταν έφτασε στο νοσοκομείο ήταν ήδη νεκρή. «Αυτός ο άνθρωπος μες στην κοινωνία ήταν ο καλύτερος, να βοηθήσει, να δώσει δανεικά και στο σπίτι του μέσα ήταν ο χειρότερος», δηλώνει η Σοφία. «Αυτό το έχω ακούσει και από αλλού, δεν είμαστε οι μόνοι».
Μετά, ήταν η Γαρυφαλλιά. «Ηταν και είναι ευλογία για μένα που την είχα στη ζωή μου έστω και για αυτά τα 26 χρόνια», λέει στην «Κ» η μητέρα της, περιγράφοντάς την ως «ένα πολύ φωτεινό παιδί, με στόχους, με όνειρα, πολλά όνειρα». Τελευταίως μάθαινε ισπανικά, σκεφτόταν μήπως πήγαινε στην Ισπανία, της άρεσαν πολύ τα ταξίδια, αγαπημένο μέρος της ήταν το χωριό του πατέρα της, το Περιθώρι Αχαΐας. Στις 16 Ιουλίου μίλησε με τη μητέρα της γιατί είχε ξεχάσει να πληρώσει τον λογαριασμό του κινητού της. Λίγο αργότερα της είπε, «θα είμαι κάπου που δεν θα έχει σήμα, μην ανησυχήσεις». Δεν ξαναμίλησαν ποτέ.
«Πόσο τραγικό είναι να φύγει ένα παιδί για διακοπές και να μη γυρίσει πίσω», λέει η κ. Ψαρράκου. «Δεν είχες μια δεύτερη ευκαιρία με το παιδί σου, έχει φύγει έτσι, χωρίς προειδοποίηση». Αυτό που λείπει από την κοινωνία, τονίζει, είναι ενσυναίσθηση – «να καταλάβει ο κόσμος μέσα από τον πόνο τον δικό μου, ότι μπορεί να ήταν στη θέση μου».
«Σίγουρα η ανθρώπινη ζωή δεν μετριέται», συμπληρώνει, «απλά όταν ένα τέτοιο πλάσμα με τόσο φως φεύγει από τη ζωή, και μένει ένα κατακάθι, ένα απόβρασμα, πρέπει τα ισόβια να είναι ισόβια. Αν είναι να γίνει κάτι πρέπει να γίνει τώρα, ο νόμος πρέπει να γίνει αποτρεπτικός και κατασταλτικός».
Από τότε και μέχρι την ώρα γραφής του κειμένου, άλλοι 11 άντρες δολοφόνησαν τις νυν ή τέως συντρόφους τους. Κάποιοι τις πυροβόλησαν, άλλοι τις μαχαίρωσαν, τις στραγγάλισαν, τις έδειραν μέχρι θανάτου. Κάποιοι άφησαν τα ίδια τα παιδιά τους ορφανά από μητέρα, άλλοι άφησαν γονείς χωρίς παιδιά. Κάποιοι ομολόγησαν, κάποιοι αυτοκτόνησαν. Οι συγγενείς, οι φίλοι και οι γνωστοί των 17 δολοφονημένων γυναικών, όμως, ορισμένων εκ των οποίων τα ονόματα δεν γνωστοποιήθηκαν δημόσια, ζουν ακόμα. Και για όσο ζουν, θα θυμούνται. Οπως κι εμείς.
Πηγή: Η Καθημερινή
