«Ναυσικά Πάστρα: Τα χρόνια της Βιέννης (1956-1963)»
Σε συνέχεια των δύο μεγάλων αναδρομικών εκθέσεων μετά το θάνατό της, που παρουσίασαν το συνολικό έργο της διακεκριμένης γλύπτριας Ναυσικάς Πάστρα (1921-2011), στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και στο Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης Ρόδου, και μετά την έκθεση που είχε οργανώσει για το έργο της η γκαλερί Καλφαγιάν (2018), εγκαινιάζεται μεθαύριο Πέμπτη 17/3 στην ίδια γκαλερί, Καλφαγιάν (Χάρητος 11, Κολωνάκι), η παρουσίαση του έργου της Πάστρα, εστιάζοντας στην περίοδο της εργασίας της στη Βιέννη (1956 – 1963), την οποία η καλλιτέχνις είχε αναφέρει σε κείμενο της ως «περίοδο αθωότητας».
Η τωρινή έκθεση φωτίζει, σε επιμέλεια του ιστορικού Τέχνης Εμμανουήλ Μαυρομμάτη, αυτή τη δημιουργική περίοδο έρευνας και πειραματισμού, όταν μπαίνουν τα θεμέλια της συλλογιστικής εξέλιξης της καλλιτεχνικής διαδικασίας της Πάστρα, με άξονες την ιδέα της Αναγκαιότητας και της Φύσης.
Η Ναυσικά Πάστρα συγκαταλέγεται, άλλωστε, μεταξύ των σημαντικότερων Ελληνίδων εικαστικών με εκθέσεις και έργα σε δημόσιους χώρους στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Να σημειωθεί πως η έκθεση στην γκαλερί Καλφαγιάν διεξάγεται υπό την αιγίδα της Αυστριακής Πρεσβείας στην Αθήνα και θα διαρκέσει έως 30/4.
Μορφή στη Γλυπτική, η ζωή και το έργο της!
Η Ναυσικά Πάστρα έζησε στην Ελλάδα και στο Παρίσι, το έργο της παρουσιάστηκε σε μουσεία, κέντρα τέχνης και γκαλερί ανά τον κόσμο. Από το 1968 διαμόρφωσε μια προσωπική πλαστική γλώσσα, όπου καθοριστικό ρόλο διαδραματίζουν οι μαθηματικές σχέσεις και οι διατομές του τετραγώνου και του κύκλου. Απέσπασε δε πολλά βραβεία για το έργο της στη Γλυπτική. Η διάκριση, όμως, δε σταματάει εκεί για τη Ναυσικά Πάστρα. Τιμήθηκε με το μετάλλιο του πολέμου για τις υπηρεσίες της στην πατρίδα και από τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό με το μετάλλιο της Αργυράς Δάφνης. Στη ζωή της αγάπησε πολύ την τέχνη της και την πατρίδα της!
Γεννήθηκε στη Καλαμάτα το 1921. Από νωρίς έδειξε ενδιαφέρον για την τέχνη και το όνειρό της κατάφερε να το κάνει πραγματικότητα, με σπουδές και διακρίσεις που δεν άργησαν να έλθουν. Δύο στοιχεία στη ζωή της την έκαναν να υπερτερεί παντού και πάντα. Ο αλτρουισμός και το υψηλό φρόνημα. Για την τέχνη της και τη παιδεία της θα μπορούσε κανείς να τη ζηλέψει.
Το 1957 παρακολούθησε το σεμινάριο Γλυπτικής του καθηγητή Ewald Matare στην Sommerakademie, στο Salzburg της Αυστρίας. Από το 1957 έως το 1962 πραγματοποίησε σπουδές Γλυπτικής στην Akademie der Bildenden Kunste in Wien στη Βιέννη της Αυστρίας, στο εργαστήριο του καθηγητή Fritz Wotruba. Έλαβε πτυχίο Γλυπτικής το 1962. Από το 1967 έως το 1973 παρακολούθησε το σεμινάριο «Κοινωνιολογίας της Τέχνης» του καθηγητή Jean Cassou, στην Ecole Pratique des Hautes Etudes στο Παρίσι.
Η καριέρα της ξεκινά στο διάστημα του δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, οπότε εργάστηκε ως εθελόντρια νοσοκόμος στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό και μετά τον πόλεμο, το 1948, τιμήθηκε από το υπουργείο Στρατιωτικών με το μετάλλιο του πολέμου 1940 – 1941 για τις υπηρεσίες της στην Πατρίδα και από τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό, το 1949, με το μετάλλιο της Αργυράς Δάφνης.
Από το 1964 έζησε και εργάστηκε στο Παρίσι και από το 1984 στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη και στο Παρίσι. Το έργο της παρουσιάστηκε σε μουσεία, κέντρα τέχνης και γκαλερί ανά τον κόσμο. Υπήρξε δραστήρια και ακούραστη γνώρισε μεγάλη επιτυχία σε ότι κι αν έκανε.
Ατομικές εκθέσεις
Διοργάνωσε με μεγάλη επιτυχία τις ατομικές εκθέσεις: 1963, Wurthle Gallery, Βιέννη, Αυστρία. 1969, Galerie L’ Atelier, Τουλούζη, Γαλλία. 1976, Galerie Denise Rene Rive Gauche, Παρίσι. 1977, Αίθουσα Τέχνης Δεσμός, Αθήνα. 1979, Galerie Denise René Paris – Beaubourg, Παρίσι. 1980, Wiener Secession, Βιέννη. 1984, Αίθουσα Τέχνης Μέδουσα, Αθήνα. 1987, Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο Δήμου Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη. 1989, Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη. 1989, Gallery “Galerie”, Rotterdam, Ολλανδία. 1991, 1994, Γκαλερί 7, Αθήνα. 1992, La Serre, Ecole des Beaux Arts de Saint Etienne, St. Etienne, Γαλλία. 1992, Alliance Française, Comune di Bologna, Bologna, Ιταλία. 1994, Γκαλερί ArtForum, Θεσσαλονίκη. 1995, Αίθουσα Τέχνης Μύλος, Θεσσαλονίκη. 1997, Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάνα Τούντα, Αθήνα. 1998, Γκαλερί Λόλα Νικολάου, Θεσσαλονίκη. 2003, HG Haritos Gallery, Art Athina 10, Αθήνα. 2004, Εικαστικό Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Λάρισας. 2004, Musee de Pully, Λωζάννη, Ελβετία.
Μετά το θάνατό της το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης – Συλλογή Κωστάκη (Θεσσαλονίκη) οργάνωσε και παρουσίασε την αναδρομική έκθεση του συνολικού της έργου (Μάρτιος – Μάιος 2014) και στη συνέχεια το Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης Ρόδου παρουσίασε την ίδια έκθεση τον Οκτώβριο – Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου.
Έργα
Πραγματοποίησε πάρα πολλά αξιόλογα έργα που το κοινό τα αγάπησε και τα θαύμασε!
Επιλογή από πραγματοποιήσεις:
1976, πραγματοποιεί το γλυπτό-περιβάλλον “Σύνεκτρον – Τετράγωνο – Κύκλος”, 68 τ.μ., από πέτρα, μέσα στα πλαίσια του 1% για τα δημόσια κτίρια, στο Lycee Polyvalent του Mirepoix, Ariege, Γαλλία.
1978, σχεδιάζει την αφίσα της έκθεσης, “Aspects de l’art en France de Mondrian et Marcel Duchamp a nos jours”, ART 9’78, Βασιλεία, Ελβετία.
1980, πραγματοποιεί το γλυπτό – πηγή, “Σύνεκτρον – Τετράγωνο – Κύκλος”, σε μάρμαρο, 9 τ.μ., για το Ίδρυμα Ζωής και Γιάννη Σπυροπούλου, Εκάλη, Αττική.
1986, πραγματοποιεί το γλυπτό – πηγή, “Σύνεκτρον – Τετράγωνο – Κύκλος”, σε μάρμαρο, 3 τ.μ., για το Μουσείο Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, Άνδρος.
1989, πραγματοποιεί μια μεταξοτυπία για την έκδοση “Blank Page”, No 2, B4 Publishing, Λονδίνο, Μεγάλη Βρετανία.
1988, σχεδιάζει το Λογότυπο του Γαλλικού Ινστιτούτου Θεσσαλονίκης.
1990, πραγματοποιεί μια μεταξοτυπία για την έκδοση “Mesure, Art International”, Λιέγη, Βέλγιο.
1991, πραγματοποιεί ένα ανάγλυφο από τη σειρά έργων “Αναλογικά 3”, σε χρωματισμένο σίδερο, 54 τ.μ., για την πρόσοψη του Βαφοπούλειου Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη.
1998, πραγματοποιεί το γλυπτό “Συνάρτησις 1” από τη σειρά έργων “Αναλογικά 2”, από χρωματισμένο σίδερο, 270 Χ 500 Χ 450 εκ. για το Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη. Σχεδιάζει το Λογότυπο του Τελλόγλειου Ιδρύματος Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη.
Μεταβλητότητα του χώρου
Το ιδιαίτερό της επίτευγμα δεν είναι μόνο ένα, αλλά πολλά. Το έργο της στο διάστημα των σαράντα περίπου χρόνων, από τα πρώτα της μαθηματικά γλυπτά της δεκαετίας 1960, χαρακτηρίζεται από τη συστηματική και την έμμονη επεξεργασία ενός συγκεκριμένου και του ίδιου πάντοτε προβλήματος, το οποίο είναι η συνεχής μεταβλητότητα του χώρου. Αυτή προκύπτει ως μια μορφή που τροποποιείται συνεχώς από την εκάστοτε μεταβολή των διαφορετικών συσχετισμών των οργανώσεων του ίδιου του χώρου μεταξύ τους.
Οι συσχετισμοί αλλάζουν, οι μορφές επίσης αλλάζουν, αλλά το σύστημα των σχέσεων παραμένει ίδιο. Προέκυψαν γλυπτά, τα οποία ήταν ταυτόχρονα οι υλοποιημένες αναλύσεις της εκάστοτε φάσης της εργασίας, αλλά και οι συνθέσεις των αναλύσεων. Το έργο της εμφανίζεται ως μια συνεχής μετακίνηση από την ανάλυση στη σύνθεση και την εκ νέου ανάλυση της σύνθεσης που προέκυψε (και την περαιτέρω σύνθεση της νέας ανάλυσης κ.ο.κ.), σε τρόπο ώστε ανάλυση και σύνθεση (επαγωγή και παραγωγή, αφαίρεση και σχέση) να συνιστούν τη μέθοδο της εργασίας που εξωτερικεύεται ως γλυπτό, ως επέμβαση στο χώρο και ως αντικείμενο.
Ξεκινώντας με έργα ανθρωποκεντρικά (Βιέννη) η Ναυσικά Πάστρα σταδιακά προχώρησε στην αφαίρεση (Παρίσι και Ελλάδα). Από το 1968 διαμόρφωσε μια προσωπική πλαστική γλώσσα, όπου καθοριστικό ρόλο διαδραματίζουν οι μαθηματικές σχέσεις και οι διατομές του τετραγώνου και του κύκλου.
Η συνέπεια των διατομών ήταν το “Σύνεκτρον”, ένα νέο δυναμικό δισδιάστατο και τρισδιάστατο σχήμα, του οποίου η διήγηση της κατασκευής από τη Ναυσικά Πάστρα αποδόθηκε με μια σειρά σχεδίων που εξέδωσε η Denise Rene (1976) και είχε την ονομασία “Αναλογικά”.
Στην πορεία τους τα “Αναλογικά” ενσωμάτωσαν το “Σύνεκτρον” στον κύκλο και στο τετράγωνο, από τα οποία προήλθε και δημιουργήθηκε ένα από τα πιο δημοσιευμένα έργα της, το “Τετράγωνο – Κύκλος – Σύνεκτρον”, του οποίου η επόμενη ανύψωση στο χώρο δημιούργησε τις “Συναρτήσεις” – σχέσεις χώρου ημικυκλίων, παραβολών ορθών γωνιών -, από τις οποίες η “Συνάρτηση VII” βραβεύθηκε στην Ολλανδία, στο Vlissingen (Spuikom Environment), σε ένα πρόγραμμα δημόσιας, μνημειακής Γλυπτικής.
Επίσης, η μονάδα “Σύνεκτρον” έχει λάβει Δίπλωμα Ευρεσιτεχνίας στη Γαλλία, στη Γερμανία, στην Ιταλία και στην Ελλάδα. Στα τελευταία της έργα ενσωμάτωσε στην γεωμετρία, τις βασικές ύλες, το ξύλο, το σίδερο και τη γη.
Διακρίσεις
Αγαπήθηκε και έλαβε πολλές διακρίσεις. Ενδεικτικά αναφέρονται: Fuger Prize, Βραβείο σχεδίου της Akademie der Bildenden Kunste in Wien, Βιέννη, Αυστρία (1959), Galerie Wurthle Prize, Akademie der Bildenden Kunste in Wien, Βιέννη (Αυστρία, 1962), Τρίτο Βραβείο Γλυπτικής, Biennale της Αλεξάνδρειας (Αίγυπτος, 1982).
Διετέλεσε δε αντεπιστέλλον μέλος της Vereinigung Bildender Künstler Wiener Secession.
