Ένα μονάχα ζήτημα σοβαρόν, σοβαρώτατον έχει η Μεσσηνία και από τοπικής αλλά και από γενικωτέρας απόψεως. Τούτο είναι η διευθέτησις των υδραυλικών εν τη κοιλάδι του Παμίσου. Φέρει χρονολογίαν γεννήσεως ή μάλλον κινήσεως το ζήτημα αυτό το έτος 1888. Δηλαδή φέρει ηλικίαν τριάκοντα πλήρων ετών. Από τότε συνεστήθη το ειδικόν Υδραυλικόν Ταμείον Παμίσου προικιζόμενον συνεχώς και αδιακόπως με όλα εκείνα τα έσοδα τα οποία καθώρισαν ειδικοί τοπικοί φορολογικοί νόμοι, ων ουκ έστιν αριθμός.
Εις ποίαν θέσιν ευρίσκεται τώρα το ταμείον αυτό, είναι αδύνατον εις ημάς να καθορίσωμεν. Τούτο μονάχα γνωρίζομεν, ότι υπήρξεν εποχή και αύτη φθάνει μέχρι του έτους 1910, κατά την οποίαν το ταμείον αυτό εχρησιμοποιείτο εις την τροφοδοσίαν μυριάδων υπαλλήλων προς διατήρησιν του λεγομένου κόμματος. Αυτή τότε ήτο η αντίληψις των πολιτευομένων μας. Έτσι αντελαβάνοντο την πολιτείαν των.
Εν τω μεταξύ, ο Πάμισος εξηκολούθει το καταστρεπτικόν έργον του. Χιλιάδες στρεμμάτων πλουσιωτάτων γαιών καλυπτόμεναι υπό των εκάστοτε πλημμυρών μετεμορφούντο εις έλη και τέλματα κολάσεως αληθούς. Και από το ένα μέρος συνετελείτο η καταστροφή της παραγωγής και εγεννάτο ο οικονομικός θάνατος των περιοίκων. Και από το άλλο, το ελογενές μίασμα προπαρασκεύαζε την ωχρότητα και τον θάνατον.
Η πρώτη μελέτη του Κελλενίκ ανεβίβασε την ολικήν δαπάνην προς τελείαν συντέλεσιν των υδραυλικών εν τη κοιλάδι της Μακαρίας εις εν εκατομμύριον πεντακοσίων χιλιάδων δραχμών. Θα ερωτήσητε τώρα, δεν εισεπράχθη το ποσόν αυτό; Σας απαντώμεν ότι μέχρι του 1910 είχον εισπραχθή περί τα… δέκα εκατομμύρια. Μάλιστα, και τι έγιναν τα έργα; Αυτό να μου το ειπήτε και εσείς. Όταν τα ήκουσεν αυτά εις τα 1910 ο κ. Ρέπουλης και επείσθη, αφήκε το υπόμνημα, όπερ είχεν εγχειρίσει αυτώ επιτροπή Μεσσηνίων πολιτών, μεταξύ των οποίων και ο υποφαινόμενος, να πέση από τα χέρια αναφωνήσας μονάχα: «Αυτό είναι ζήτημα Παναμαϊκόν και όχι Παμισιακόν».
Ο κ. Ρέπουλης τότε έδωκε μίαν πραγματικήν ώθησιν εις την δουλειάν αυτήν, αλλά τα επελθόντα εθνικά πολεμικά γεγονότα την εσταμάτησαν όπως εσταμάτησε και πάσα ανακαινιστική εργασία προ του μεγαλείου της Πατρίδος.
Τώρα, επί τη ευκαιρία της επισκέψεώς σας εις την Μεσσηνίαν, εις την πράγματι φιλελευθέραν αυτήν επαρχίαν, κε Ρέπουλη, σας ικετεύομεν ημείς, και ως δημοσιογράφοι και ως πολίται της Μεσσηνίας, πάρετε πάλιν στα ατσαλένια χέρια σας το ζήτημα αυτό και σώσατε την Μεσσηνίαν από όλα τα μιάσματα τα οποία εγέννησε και γεννά ο Πάμισος. Η Μεσσηνία θα σας ευγνωμονεί.
Β. ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΛΗΜΜΥΡΙΣΕΝ Ο ΠΑΜΙΣΟΣ
Ένας ήρως
«ΘΑΡΡΟΣ» 8 Μαρτίου 1919
Μεσσήνη (του ανταποκριτού μας). Σκηνή αφαντάστου τραγικότητος εξετυλίχθη εμπρός στα μάτια των επιβατών του τραίνου της 11 π.μ. της σήμερον εν τη πόλει μας.
Αίτιος ο Πάμισος, ή μάλλον εκείνοι που επί τόσα χρόνια τον αφήνουν εις βάρος του κόσμου να εξακολουθεί το καταστρεπτικόν του έργον.
Τρεις χωρικοί έφιπποι ερχόμενοι εκ Καλαμών προς την Μεσσήνην παρεσύρθησαν από το ορμητικό ρεύμα των υδάτων του ποταμού, τα οποία ανυψώθησαν εις πολλά μέρη άνω των 0,70 του μ. από τον δρόμον παρ’ όλην την τελευταίαν επιχωμάτωσιν.
Εκ τούτων ο ένας κατόρθωσε να σωθή ή ακριβέστερον ν’ αγκυροβολήση σε κάποιο δένδρο, από τους κλάδους του οποίου επρόφθασε και εκρεμάσθη, ενώ οι άλλοι διέτρεχαν τον κίνδυνον από στιγμής εις στιγμήν να πνιγώσι.
Εις τας απελπιστικάς κραυγάς όλων μας εκ του σταθμού που εβλέπαμε άφευκτον τον πνιγμόν των, χωρίς να δυνάμεθα να τους παράσχωμε καμμιά βοήθεια, έσπευσαν εκ των γειτονικών σπιτιών άνδρες και ιδίως γυναίκες, αι οποίαι αψηφούσαι τον κίνδυνον κατόρθωσαν να σώσωσι τους δύο, ενώ δια τον τρίτον το πράγμα ήτο εκτάκτως δύσκολον. Μόλις ούτος είδε τους άλλους σωθέντας αλλ’ απομακρυνομένους απελπίζεται. Αι δυνάμεις του αρχίζουν να τον εγκαταλείπουν. Αρχίζει να βυθίζεται όλον το σώμα του. Η στιγμή ήτο αφαντάστως τραγική. Ότε εμφανίζεται ο από μηχανής θεός. Ονομάζεται Θάνος Τριβελάς.
Προχωρεί προς τον πνιγόμενον υπό τας απελπιστικάς κραυγάς των γυναικών, αι οποίαι έβλεπαν, ότι δυνατόν να υποστή την αυτήν τύχην, με θάρρος απαράμιλλον, με ψυχραιμίαν που όλους μας κατέπληξε και κατορθώνει να τον πλησιάση και με ένα μακρύ ξύλο που εκράτει να τον ψαρέψη.
Χίλια εύγε στον αφανή αυτόν ήρωα, την αυταπάρνησιν και αυτοθυσίαν του οποίου θα παρασημοφορούσαν σε κάθε άλλη χώρα αν και γι’ αυτόν αρκούσα αμοιβή, θα είναι ότι ανέβη τόσο ψηλά στη συνείδησι όλων μας. Του ευχόμεθα όμως από καρδιάς να μη του στοιχίση την ζωήν η τόσον ευγενής αυτή πράξις λόγω της επί τόσας ώρας παραμονής του εις τα νερά.
Τον λόγον τώρα έχουν οι κύριοι αρμόδιοι, οι οποίοι επί τόσα χρόνια ανέχονται παρατεινομένην αυτήν την κατάστασιν.
ΤΑΚΗΣ Θ.
MEΓΑΛΑΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΑ ΕΚ ΤΗΣ ΠΛΗΜΜΥΡΑΣ ΤΟΥ ΠΑΜΙΣΟΥ
«ΘΑΡΡΟΣ» 28 Σεπτεμβρίου 1919
Η βροχή της προχθεσινής νυκτός είχε τα καταστρεπτικά της αποτελέσματα. Παρεκτός των εις την περιφέρειάν μας προξενηθεισών ζημιών, επλημμύρισεν ο Πάμισος, όστις κατέκλυσεν ολόκληρον την πεδιάδα της Μεσσήνης προξενήσας μεγάλας καταστροφάς. Πολλαί χιλιάδες ομάδες αραβοσίτου παρεσύρθησαν, μεγάλαι ποσότητες οσπρίων κατεστράφησαν ως και ολόκληρος η εκτεθειμένη προς αποξήρανσιν μεγάλη ποσότης πελτέ, η χλωρά τομάτα και ικαναί ποσότητες οσπριοειδών. Το ύδωρ του ποταμού εκάλυψε τας καλύβας και ολόκληρος η πεδιάς παρουσιάζει ένα θέαμα εις άκρον θλιβερόν. Μεγάλαι ζημίαι επροξενήθησαν εκ της πλημμύρας και εις το Μαυρομμάτι, ένθα παρεσύρθη ολόκληρος η εσοδεία αραβοσίτου και οσπριοειδών.
Το απόγευμα της χθες μετέβη εις Μεσσήνην ο Νομάρχης μετά των νομομηχανικού και νομογεωπονεύοντος αντιληφθέντες το μέγεθος της καταστροφής. Οι επί τόπου ευρισκόμενοι υδραυλικοί Βασιλείου και Χατζηδάκης συνεννοήθησαν μετά των εντεύθεν μεταβάντων προς λήψιν διαφόρων μέτρων. Αι ζημίαι υπολογίζονται εις ήμισυ εκατομμύριον δραχμών.
ΑΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΑΙ ΤΟΥ ΠΑΜΙΣΟΥ
«ΘΑΡΡΟΣ» 1 Οκτωβρίου 1919
Η προχθεσινή πλημμύρα του Παμίσου και αι εκ ταύτης επελθούσαι σοβαρώταται ζημίαι εις τους καλλιεργητάς, παρά τας προξενηθείσας ζημίας υπήρξεν εν τούτοις γεγονός ευχάριστον από μελλοντικής απόψεως. Οι δύο μηχανικοί, οίτινες κατ’ εντολήν της Κυβερνήσεως διετάχθησαν να μελετήσωσι τα υδραυλικά Παμίσου, θα έλαβον την ευκαιρίαν να γίνωσι μάρτυρες αυτόπται της καταστροφής και συνεπώς να γνωρίσωσι προς την Κυβέρνησιν μαζί με τας μελέτας των και την μεγίστην ανάγκην της ενάρξεως των εργασιών, αφού μάλιστα κατά τας πληροφορίας μας, το υδραυλικόν ταμείον Παμίσου θα είναι εις θέσιν, έπειτα από τόσα χρόνια, να παράσχη τα υλικά μέσα προς ταχείαν έναρξιν και εφαρμογήν της εκπονηθησομένης μελέτης.
Είναι αληθές ότι ο Μεσσηνιακός λαός επίκαιρα διαμαρτυρόμενος δια την συντέλεσιν των μεγάλων έργων, δια τα οποία αγογγύστως από τριακονταετίας δεν έπαυσε συνεισφέρων πάσαν ειδικήν φορολογίαν. Όπως επίσης είναι διατεθειμένος και πλείονα των ισχυόντων φόρων να εισφέρη εφόσον ήθελε σχηματίση την ακράδαντον πεποίθησιν της κατασκευής των έργων. Έχομεν την γνώμην ότι οι ιδικοί μηχανικοί, οι μελετώντες και εξετάζοντες την κατάστασιν των παμμεσσηνιακών σήμερον, θα εσχημάτισαν την γνώμη, ότι η εργασία αύτη επείγει περισσότερον πάσης άλλης και ότι τας αντιλήψεις των ταύτας θα σπεύσωσι να υποβάλωσι προς την κυβέρνησιν.
Όλα τα υπό εκτέλεσιν ήδη έργα εν τη κοιλάδι του Παμίσου μετά την αποχώρησιν του πρώτου εργολήπτου, κοινή συνεννοήσει των συμβληθέντων, είναι απηλλαγμένα πάσης υποχρεώσεως και επομένως μένει ελευθέρα η οδός είτε προς μετατροπή της πρώτης μελέτης, εφόσον επιστημονικαί ανάγκαι ήθελον υπαγορεύση τούτο, είτε προς διάθεσιν της εκτελέσεως των έργων κατ’ άλλο σύστημα σκοπιμώτερον και ταχύτερον των προτέρων τοιούτων και σύμφωνα με τας νέας ανάγκας τας οποίας ήθελεν επιβάλη κατά τον ομφαλόν της κοιλάδος η εγκατασταθείσα ήδη ορυζοκαλλιέργεια.
Το ζήτημα του Παμίσου δεν είναι απλώς ζήτημα πλουτοπαραγωγικόν αλλά είναι και ζήτημα υγιεινής των περιοικούντων την μεγάλην πεδιάδα πληθυσμών. Μεγάλοι πληθυσμοί βασανίζονται από του ελογενούς μιάσματος νόσου, της οποίας τα αποτυπώματα προσπίπτουσιν εις την τυχαίαν αντίληψιν. Και οικονομική πρωτίστως ανάγκη και πλουτολογική τοιαύτη και υγιεινή τοιαύτη επιβάλλουσι την ταχίστην έναρξιν και περαίωσιν των έργων αυτών. Τοσούτω μάλιστα, αφού άφθονον και όλως αγογγύστως προσφέρει το χρήμα του ο Μεσσηνιακός λαός. Και είναι, όπως ανωτέρω είπομεν, διατεθειμένος και μείζονα των πληρωνομένων ήδη να συνεισφέρη. Υποθέτομεν λοιπόν ότι η κυβέρνησις εν τη μερίμνη της υπέρ της συντελέσεως των δημοσίων έργων θα εκτιμήση την ανάγκην ταύτην του μεσσηνιακού λαού και θα λάβη ωρισμένας αποφάσεις δια το πνίγον την μεσσηνιακήν ψυχήν σοβαρώτατον αυτό ζήτημα.
Β. ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ
ΠΟΙΑΙ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΕΛΗΦΘΗΣΑΝ ΥΠΟ ΤΟΥ ΠΑΜΜΕΣΣΗΝΙΑΚΟΥ ΓΕΩΡΓΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ
«ΘΑΡΡΟΣ» 1 Οκτωβρίου 1919
Ο εκ Μεσσήνης κτηματίας Ν. Κόλιας ομιλών εις το Παμμεσσηνιακόν Γεωργικόν Συνέδριον επί των υδραυλικών Παμίσου, λέγει ότι ανεξαρτήτως των κυβερνητικών σκέψεων δια την έναρξιν του συνολικού έργου, σήμερον είναι ενδεδειγμένη ανάγκη όπως κατασκευασθή η διώρυξ προς αποστράγγισιν των υδάτων. Δια του τρόπου αυτού εξασφαλίζεται και η ορυζοκαλλιέργεια του προσεχούς έτους, ολόκληρος δε η κτηματική περιφέρεια της δυτικής πλευράς του Παμίσου καθίσταται απυρόβλητος εκ μελλοντικής πλημμύρας.
Ο κ. Κόλιας εφιστά την προσοχήν των συνέδρων επί του ζητήματος τούτου.
Ο πρόεδρος ανακοινεί εις ποίον σημείον ευρίσκονται μέχρι σήμερον αι εργασίαι.
Το συνέδριον αποφασίζει όπως εκφράση τοιαύτην ευχήν προς τον Υπουργόν της Συγκοινωνίας και ετέραν προς επίσπευσιν της δημοπρασίας δια την εξακολούθησιν των υδραλικών Αγίου Φλώρου, τα οποία μένουν στάσιμα από του θανάτου του εργολάβου, κατά πρότασιν του δικηγόρου Π. Κολιτσίδα, ομιλήσαντος σχετικώς.
ΝΕΑ ΠΛΗΜΜΥΡΑ ΤΟΥ ΠΑΜΙΣΟΥ
Ζημίαι εκ της βροχής
«ΘΑΡΡΟΣ» 1 Οκτωβρίου 1919
Κατά συγκεντρωθείσας ενταύθα πληροφορίας η βροχή υπήρξε γενική, εσημειώθησαν δε και αρκεταί ζημίαι εις διαφόρους περιφερείας. Εις την περιφέρειάν μας δεν εγένοντο ζημίαι. Μόνον δένδρα τινά κατέπεσαν. Εκ τούτων μία λεύκη εις την λεωφόρον Αριστομένους κατέπεσεν εις την γραμμήν των τροχιοδρόμων, παρακωλύσασα επ’ αρκετήν ώραν την τροχιοδρομικήν συγκοινωνίαν.
Ο Πάμισος πλημμυρίσας εκ νέου εγένετο πρόξενος νέων καταστροφών. Εκ της πλημμύρας επροξενήθησαν μικρότεραι ζημίαι εις την μεταξύ Παμίσου – Μεσσήνης περιφέρειαν και μεγαλύτεραι εις την μεταξύ αυτού και Ασπροχώματος, την οποίαν τα ύδατα του ποταμού κατέστησαν τελείως αδιάβατον.
